Kuvâ-yi Milliye

Kuvâ-yi Milliye[2] (Osmanlı Türkçesi: قواي ملّيه), Anadolu'nun Yunan, İngiliz, Fransız, İtalyan ve Ermeni birliklerince işgal edildiği ve Mondros Mütarekesi ile ağır koşulların dayatıldığı dönemde çeşitli yörelerde Osmanlı ordusunun silahlarının alınıp dağıtıldığı günlerde doğan bir millî direniş örgütüne verilen isimdir. Kuvâ-yi Milliye, Kurtuluş Savaşı'nın ilk savunma kuruluşudur.

Kuvâ-yi Milliye
Yozgat İsyanı'nı bastırmak üzere görevlendirilen Çerkez Ethem ve Çerkez adamları İstasyon'daki karargah binası önünde Mustafa Kemal Paşa'yla (Haziran 1920).
Etkin 1918-1921
Ülke Osmanlı İmparatorluğu
Bağlılık Ankara Hükûmeti (27 Aralık 1920'ye dek)
Tipi Yarı askerî silahlı güçler
Büyüklük 5,000 (1919)
15,000 (1920)[1]
Slogan Ya istiklâl ya ölüm!
Renkleri Kırmızı, beyaz
Savaşları Türk Kurtuluş Savaşı
Komutanlar
Ünlü
komutanları		 Mustafa Kemal Paşa (Başkomutan)
İsmet Paşa (Komutan)
Demirci Mehmet Efe (Komutan)
Yörük Ali Efe (Komutan)
Şahin Bey (Komutan)
Çerkez Ethem (Komutan)
Topal Osman (Komutan)

Tarihçe

Kuvâ-yi Milliye mevcudu, 1919 yılı sonuna kadar, Batı Anadolu'da 6.500-7.500 arasında değişmiştir. 1920 yılı ortalarında ise, bu mevcudun yaklaşık 15.000 kişiye ulaştığını tahmin edilmektedir.[3] İlk Kuvâ-yi Milliye kıvılcımı (ilk silahlı direniş) Güney Cephesi'nde Dörtyol'da 19 Aralık 1918’de Fransızlara karşı başlamıştır. Bunun en önemli nedeni, Fransızların, Güney Cephesi'nde gerçekleştirdikleri işgallerine Ermenileri ortak etmeleridir.

İkinci etkili silahlı direniş hareketi (örgütlü ilk Kuvâ-yi Milliye hareketi) İzmir'in İşgali'nden sonra; Kuvâ-yi Milliye hareketini, milliyetçi ve yurtsever olan bazı subaylar halkı örgütleyerek Ege Bölgesi'nde resmen başlatmışlardır. Batı Anadolu'daki Kuvâ-yi Milliye birlikleri düzenli ordu kuruluncaya kadar geçen sürede Yunan birliklerine karşı vur kaç taktiği ile savaşmıştır. Güney Cephesi'nde (Adana, Maraş, Antep ve Urfa) Kurtuluş Savaşı'nı düzenli ve disiplinli Kuvâ-yi Milliye birlikleri yapmıştır. Ulukışla'da faaliyet gösteren Kuvâ-yi Milliye de ilk kurulanlardan olup Fransızların Toroslar'ın ardında ulaştığı bu en iç noktadan kısa sürede püskürtülmelerini sağlamışlardır. Çalışmalarını belgeleyen bir karar defteri[4] M. Ali Eren 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'in çabalarıyla günümüze ulaşmıştır.

Yerel sivil örgütlenmeler, çeteler olarak ortaya çıkan Kuvâ-yi Milliye, düzenli ordulardan oluşan işgalci güçlere karşı, bugünkü deyimiyle bir gerilla savaşı uygulamıştır. İlk direniş olayları Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Fransızlara karşı görülmüşse de, örgütlü direniş İzmir'in düşmanca ele geçirilmesinden sonra Ege Bölgesi'nde Kuvâ-yi Milliye olarak başlamış ve bağımsız yerel örgütlenmeler olarak yayılmıştır. Bölgesel kuruluşlar, daha sonra TBMM'nin kurulması ile birleştirilmiş ve I. İnönü Muharebesi sırasında da düzenli orduya dönüşmüştür.

Kuvâ-yi Milliye'nin amaçlarının başında hiçbir devletin ve ulusun egemenliğini kabul etmeyerek, Türk Milletinin kendi bayrağı altında yaşama hakkını ve bağımsızlığını oluşturmak gelmiştir.

Mustafa Kemal Paşa Kuvâ-yi Milliye'nin kuruluşunu şöyle açıklar:

“

Hükümet merkezi, düşmanların şiddetli çemberi içindeydi. Siyasal ve askerî bir çember vardı. İşte böyle bir çember içinde yurdu savunacak, ulusun ve devletin bağımsızlığını koruyacak kuvvetlere emrediyorlardı. Bu biçimde yapılan emirlerle, devlet ve ulusun araçları temel görevlerini yapamıyorlardı. Yapamazlardı da. Bu araçları savunmanın birincisi olan ordu da, 'ordu' adını korumakla birlikte, elbette temel görevini yerine getirmekten yoksundu. İşte bunun içindir ki yurdu savunmak ve korumak olan temel görevi yerine getirmek, doğrudan doğruya, ulusun kendisine kalıyor. Buna Kuva-yi Milliye diyoruz...

 „

Kuvâ-yi Milliye'nin oluşmasının nedenleri

Faydaları ve özellikleri
  • Millî Mücadele’nin ilk silahlı direniş gücü olmuşlardır.
  • Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan sonra Anadolu’nun işgali üzerine başlayan bölgesel hareketlerdir.
  • Kuvâ-yi Milliye birlikleri arasında ilişki az olup, kendi bölgelerini kurtarmaya çalışmışlardır. Tek bir merkeze bağlı değillerdir.
  • Mondros Ateşkes Antlaşması ile terhis edilen askerler de bu harekete katılmışlardır.
  • İşgalci güçlere zararlar vermiştir.
  • Düzenli orduya zaman kazandırmıştır.
  • Halkın işgal altındayken son umudu olmuştur.

Dağılmasının nedenleri
  • Askerlik tekniğini yeteri kadar iyi bilmemeleri, dağınık, düzensiz olarak mücadele etmeleri.
  • Düzenli düşman ordularını durduracak güçten yoksun olmaları.
  • İşgalleri kesin olarak durduramamaları.
  • Hukuk devleti anlayışına ters davranarak suçlu gördüklerini kendileri cezalandırmaları.
  • Anadolu’nun kesin olarak işgallerden kurtarılmak istenmesi.

Düzenli orduya geçildiği sırada bazı Kuvâ-yi Milliyeciler isyan etmiştir. Demirci Mehmet Efe Ayaklanması I. İnönü Muharebesi'nden önce, Çerkez Ethem Ayaklanması ise I. İnönü Savaşı'ndan sonra bastırılmıştır.

Kaynakça
  1. Sabahattin Selek: Anadolu İhtilâli (1. Cilt), Kastaş A.Ş. Yayınları, 1987, s. 127. (Türkçe)
  2. Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, s. 137.
  3. 10 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kuva-yı Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü, Atatürk Araştırma Merkezi
  5. İNÖNÜ; Hatıralar (Yayıma Hazırlayan: Sabahattin Selek), İstanbul 1985, s. 176
  6. Atatürk ile ilgili Arşiv Belgeleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınlan, Ankara 1982, s. 83

Dış bağlantılar

Kuvâ-yi Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü - Yrd. Doç. Dr. Kadir Kasalak 10 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.