Sarpedon

Yunan Mitolojisinde, Sarpedon (/sɑːrˈpiːdən/ veya /sɑːrˈpiːdɒn/), Zeus'un Truva tarafında savaşmış olan oğluydu. Her ne kadar Ilyada'da, Zeus ve Laodamia'nın (Bellerophon'ın kızı) oğlu olsa da, daha sonraki standart revizyonda, Zeus ve Europa'nın oğlu, ve Minos'un ve Rhadamanthus'un kardeşidir. Diğer taraftan, bazı kaynaklarda Truva'da savaşmış olan Sarpedon, Minos'un kardeşi olan Sarpedon'un torunudur.[1]

Hypnos ve Thanatos Sarpedon'un vücudunu Truva savaş alanından taşırken; Attic beyaz arkaplanlı lekythos, MÖ 440 dolayları.

Kült

Likya'da bulunan Ksantos'ta, burada bulunan kazı alanıyla bağlantısı olması mümkün olan Sarpedon'a adanmış bir tapınak vardı.[2] Aynı zamanda, Kilikya'da bulunan Seleuceia'da Apollo Sarpedonios ve Artemis Sarpedonia kahini ve tapınağı vardı.[3] Tertullian'a göre, Troad'da Sarpedon kahini ve bir tapınak vardı; ancak Tertuliian'ın Kilikya'da bulunan kahinle bunu karıştırmış olma ihtimali vardır.[4] Sarpedon'un Homer öncesi Yunan olmayan inançlara bağlı olduğunu öne süren bazı kanıtlar bulunmaktadır.[5]

Mitoloji

Jenealoji

Minos'un kardeşi olan ve Truvalı savaş kahramanı olan Sarpedon'un jenealojisini inceleyen üç ayrı gelenek bulunmaktadır.

Homer'in Iliad'ında, Zeus'un Europa'dan iki oğlu bulunmaktadır, Minos ve Rhadamanthus.[6][7] Iliad'a göre Likyalı bir Truva müttefiki olan Sarpedon, Zeus ve Laodamia'nın (Bellerophon'un ve Likya prensesi olan Philonoe'nin kızı) oğludur, ki Girit ile açık bir bağlantısı bulunmamaktadır.[8] Ancak standart klasik gelenekte Sarpedon Zeus ve Europa'nın Giritli oğludur, ve Minos'un kardeşidir.[9] Iliad, 12'nci kitapta Hesiod ve Bacchylides referans verilirse, Europa Zeus'a üç erkek evlat vermiştir Girit'te, Minos, Sarpedon, ve Rhadamanthus.[10]

Hesiod'un Kadınlar Kataloğu'nun bir kısmı (bir çok deliği olan papirüs üzerinde saklanmıştır), Europa'nın Zeus'tan olan çocuklarından bahsetmektedir, ve sadece Rhadamanthus'un ismi korunan kısımda yer almakta, Minos ve Sarpedon'un isimlerine yeterince yer varken, geriye kalan kısımda Sarpedon'un Truva'daki istismarlarından bahsedilmektedir.[10] Aeschylus'un Karyalılar eserinde de Sarpedon, Minos ve Rhadamanthus'tan sonra Zeus ve Europa'nın üçüncü oğludur.[11] Bu eserde, Sarpedon Truva'da savaşmakta, bu sırada Europa ise tedirgin bir şekilde Sarpedon'un kaderinin ne göstereceğini öğrenmek için beklemektedir. Aynı jenealoji Euripides'in Rhesus oyununda da görülmektedir.[12]

Bir Truva savaş kahramanının Minos'un kardeşi olması biraz jenealojik sıkıntılar doğurmaktadır; çünkü Minos Truva Savaşı'ndan üç kuşak önce doğmuştur. Bazı kaynaklarda, Zeus oğlu Sarpedon'a uzun bir yaşam hediye etmiştir. Böyle bir hediyeden zaten Hesiod'un Katalog parçasında bahsedilmiştir, ve Apollodorus, muhtemelen Katalog'un üzerinden devam ederek, Zeus'un (ve Europa'nın), oğlunun üç kuşak yaşamasına izin verdiğini söylemektedir.[13] Ancak, başka bazı kaynaklar, Minos'un kardeşi olan Sarpedon'un ve Truva'da savaşmış olan Sarpedon'un farklı kişiler olduğunu ileri sürmektedir. Diodorus Siculus der ki, Girit mitine göre, Zeus ve Europa'nın oğlu ve aynı zamanda Minos ve Rhadamanthus'un kardeşi olan Sarpedon, Euandrus adında bir oğula sahipti, ki bu oğul Bellerophon'un kızı olan Deïdameia ile evlenip, Truva'da savaşmış olan Sarpedon'un babası oldu.[14]

Dictys Cretensis'de, Sarpedon Xanthus ve Laodamia'nın oğludur,[15] diğer taraftan Clementine Recognitions'da Zeus ve Hippodamia'nın oğludur.[16]

Minos'un Kardeşi

Sarpedon ve kardeşleri Minos ve Rhadamanthus, Girit Kralı Asterion (veya Asterius) tarafından evlat edinilmişlerdir.[17] Iliad 12. kitaba göre (yukarıda bahsedildi) Zeus Europa'yı Girit'e getirdiğinde, onu Asterion'a eş olarak verdi.[18] Diğer taraftan mitograf Diodorus Siculus ve Apollodorus Europa'nın, oğulları Minos, Sarpedon ve Rhadamanthus'u evlatlık alan Asterius ile evlendiğini bize anlatmaktadır.[19] Büyüdüklerinde, Sarpedon ve Minos savaşır, Minos yener ve Sarpedon vatanı olan Girit'ten Asia Minor'a kaçmak zorunda kalır, ve serüveni onu Lycia'ya kadar sürükler.[20]

Herodotus'un bize anlattığına göre, Sarpedon ve Minos Girit tahtı için savaşmıştır, ve Minos kazanmış, Sarpedon'u ve destekçilerini sürmüştür (ki Termilae olarak adlandırılırlar). Milyanlar (sonrasında Solymi olarak adlandırılırlar) tarafından kontrol altında tutulan bir yere kaçarlar, ve burası sonrasında Atina kralı Pandion II'nin oğlu olan Lycus'tan adını alarak Lycia diye anılmaya başlanacaktır.[21] Ancak, Apollodorus'un anlattığı hikayenin diğer versiyonu, Minos'un, Miletus'un aşkı için Sarpedon ile savaştığını aktarır (veya Atymnius, Zeus ve Cassiopeia'nın oğlu). Bu kaynakta da Minos galip çıkar ve Sarpedon kaçar (Miletus ile), ve bu sefer Likyalılarla savaşta olan, Europa'nın kardeşi Cilix'e katılır.[22] Cilix savaşı kazanır, ve Sarpedon Likya kralı olur. MÖ dördüncü yüzyıl tarihçisi Ephorus'a göre, Sarpedon Karya şehri Miletus'un kurucusu olarak anılmaktadır (diğer bazı kaynaklarda Miletus kurucu olarak anılmasına rağmen).[23]

Yukarıda bahsedildiği gibi, standart gelenekte, bu Sarpedon Truvalılarla birlikte Truva savaşında mücadele etmiş olan bir Likya birliğinin lideriydi. Ancak Diodorus Siculus'a göre, bu Sarpedon, Zeus'un oğlu olan diğer Sarpedon'un Euandrus adındaki oğlunun Truva'da savaşmış olan oğlu Sarpedon'du.[14]

Truva Savaşı

Sarpedon, kuzeni Glaucus ile Truvalıların tarafında savaştı ve Truva Savaşı sırasında[24] Truva'nın en önemli müttefiklerinden ve kahramanlarından biri haline geldi.

Sarpedon'un ölümü, Euphronios krater üzerinde. Sarpedon krater olarak da adlandırılır, MÖ 515 dolayları.

Iliad (Kitap 5, 471-492) arasında Hektor'u azarlamakta ve Hektor'un savaşın tüm zorlu mücadelelerini Truvalıların kendilerine değil de, Truva'nın müttefiklerine bıraktığını iddia etmekte, ve Likyalıların aslında Helenlerle savaşmaya hiç bir nedenlerinin olmadığını, hatta onlardan nefret etmek için de hiç bir nedenleri olmadığını; ancak ve ancak Truva'nın gerçek müttefikleri oldukları için bu savaşı en iyi şekilde sürdürdüklerini söyleyerek de Likyalılar açısından önemli bir noktaya değinmektedir.[25] Truvalılar Helenler tarafından yeni yapılmış olan duvara saldırdıklarında, Sarpedon adamlarını (ki bu Glaucus ve Asteropaios'u da içermektedir) ön saflara sürerek Ajax ve Teucer'in dikkatlerini Hektor'un saldırısından, Sarpedon'un güçlerine çevirmelerine neden olur. Kişisel olarak mücadeleyi yönetmiş ve Helen kampına ilk giren kendisi olmuştur. Bu saldırı, Hektor'un Helen duvarını delip geçmesine neden olmuştur. İşte bu saldırı sırasında Sarpedon Glaucus'a asalet bunu gerektirir (Fransızca deyim noblesse oblige) konuşması yapmıştır.[26] Konuşma, kendilerinin en onurlandırılmış krallar oldukları, dolayısıyla bu onurun karşılığı olarak da en çok savaşanlar olmaları ve kendilerini kanıtlamaları gerektiği, ve kendilerine bağlı olan insanlara bu şekilde verilen onurun geri ödemesini yapmaları gerektiği üzerinedir. Savaşa atılmak üzere hazırlanırken, Glaucus'a birlikte şana doğru gideceklerini, eğer başarılı olurlarsa bu şanın kendilerinin olacağını, eğer olamazlarsa, kendilerini durduran kimse onun şanının çok daha yüksek olacağını söyler.

Patroclus elinde Sarpedon'un ölümü, Likya tarzı kırmızı figür hydria, Heraclea'dan, MÖ 400 dolayları

Ölüm

Patroclus Achilles'in zırhı içinde savaşa girdiğinde, Sarpedon onunla savaş meydanında karşılaştı. Zeus, Patroclus'un elinde canını vermesi kaderi olarak çizilmiş olmasına rağmen, oğlunun canını kurtarmak için müdahale edip etmemesi konusunda kendisiyle mücadele içindeydi. Eğer Hera ona diğer tanrıların oğullarının da savaştıklarını ve öldüklerini ve diğer tanrıların oğullarının ölümlerinin de kaderlerinde çizildiğini hatırlatmasaydı bunu yapacaktı. Eğer Zeus oğlunu kaderinden kurtarmalıysa, diğer bir tanrı da aynısını yapabilirdi, dolayısıyla Zeus, Sarpedon'u Patroclus ile savaşında ölüme terketti; ancak Achilles'in tek ölümlü olan atını öldürmesinden önce değil. Savaşları sırasında, Zeus Truvalılar'ın kafalarından aşağı, oğlunun yaklaşan ölümünün yasını ifade eden kanlı yağmur damlaları indirdi.[27]

Sarpedon, Hypnos ve Thanatos tarafından götürülürken, Henry Fuseli tarafından, 1803

Sarpedon ölümcül yaralar neticesinde düştüğünde, Glaucus'u vücudunu ve silahlarını kurtarmak üzere çağırdı. Patroclus Sarpedon'a soktuğu mızrağını çekti, ve Sarpedon'un ruhu vücudunu terkederken mızrak da ona eşlik etti.[28] Düşen kralın vücudu üzerinde sert bir mücadele oldu. Helenler zırhını almayı başardılar (ki bu sonrasında Patroclus'un cenaze oyunlarında ödül olarak verilmiştir); ancak Zeus Phoebus Apollo'yu yollayarak cesedi kurtardı. Apollo cesedi aldı, temizledi ve onu Hypnos (uyku) ve Thanatos'a (ölüm) verdi. Onlar da cenaze töreni için Likya'ya geri götürdüler.[29]

Bakınız: Iliad kitaplar: II, IV, XII, XVI.

Bir göktaşı Truva kahramanının arkasından isimlendirilmiştir, 2223 Sarpedon.

Kaynakça

1. Hard, pp. 349–350.
2. Janko, p. 372; Rose, s.v. Sarpedon, p. 952; Smith, s.v. Sarpedon 2; Appian, The Civil Wars 4.10.78.
3. Janko, p. 372; Renberg, p. 530; Strabo, 14.5.19; Diodorus Siculus, 32.10.2.
4. Renberg, p. 530.
5. Janko, p. 372; Rose, s.v. Sarpedon, p. 952.
6. Gantz, pp. 210, 211
7. Iliad, 14.321–322 14.
8. Hard, p. 349; Gantz, pp. 211, 316; Homer, Iliad, 2.876–877, 6.191–199.
9. Gantz, p. 210; Hesiod fr. 89 Most = Schol. D in Hom. Il. 12.397 = Hesiod fr. 140 Merkelbach-West = Bacchylides fr. 10 Snell-Machler.
10. Gantz, p. 210; Hesiod fr. 90 Most = P. Oxy. 1358 fr. 1 col. I; 6–13: P. Reinach 77 = Hesiod fr. 141 Merkelbach-West.
11. Sommerstiein, pp. 110–111; Gantz, pp. 210–211; Aeschylus fr. 99.
12. Euripides (?), Rhesus 29. Ayrıca Herodotus, 1.173.1–3.
13. Hard, p. 350; Apollodorus, 3.1.1–2.
14. Hard, p. 350; Diodorus Siculus, 5.78.1, 5.79.3.
15. Dictys Cretensis, 2.11, p. 42.
16. Clementine Recognitions 10.21.
17. Hard, p. 337.
18. Gantz, p. 210; Hesiod fr. 89 Most = Schol. D in Hom. Il. 12.397 = Hesiod fr. 140 Merkelbach-West.
19. Diodorus Siculus, 4.60.2–3; Apollodorus, 3.1.1–2.
20. Hard, pp. 337, 350; Herodotus, 1.173.1–3; Diodorus Siculus, 5.79.3; Strabo, 12.8.5, 14.3.10; Apollodorus, 3.1.2; Pausanias, 7.3.7.
21. Hard, p. 350; Herodotus, 1.173.2. Strabo ile karşılaştırın, 12.8.5.
22. Hard, p. 350; Apollodorus, 3.1.2.
23. Unwin, p. 66; Grimal, s.v. Sarpedon 2, p. 412; Strabo, 12.8.5; 14.1.6 (= Ephorus FGrH 70 F 127). Kurucu Miletus'u görmek için, örneğin, Apollodorus, 3.1.2.
24. Homer, Iliad, 2. 876
25. 5. 479-492
26. 12.310-28
27. 16. 419-461
28. 16. 477-505
29. 16. 667-684; ayrıca Virgil, Aeneid, 1. 100

Bibliyografi

• Apollodorus, Apollodorus, The Library, with an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921. Online version at the Perseus Digital Library.
• Appian, The Civil Wars, Horace White. London. MACMILLAN AND CO., LTD. 1899. Online version at the Perseus Digital Library.
• Clementine Recognitions, translated by Thomas Smith, in Ante-Nicene Christian Library: Translations of the Writings of the Fathers down to A.D. 325. Editied by Alexander Roberts, and James Donaldson, Vol III. Tatian, Theophilus, and The Clementine Recognitions. T. and T, Clark, Edinburgh 1867. Online version at Wikisource
• Dictys Cretensis, The Trojan War. The Chronicles of Dictys of Crete and Dares the Phrygian, translated by R. M. Frazer (Jr.). Indiana University Press. 1966. PDF.
• Diodorus Siculus, Library of History, Volume III: Books 4.59-8. Translated by C. H. Oldfather. Loeb Classical Library No. 340. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1939. 978-0-674-99375-4. Online version at Harvard University Press. Online version by Bill Thayer
• Diodorus Siculus, Bibliotheca Historica. Vol 1-2. Immanel Bekker. Ludwig Dindorf. Friedrich Vogel. in aedibus B. G. Teubneri. Leipzig. 1888-1890. Greek text available at the Perseus Digital Library.
• Euripides, Bacchae. Iphigenia. at Aulis. Rhesus. Edited and translated by David Kovacs. Loeb Classical Library No. 495. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2003. 978-0-674-99601-4 Online version at Harvard University Press.
• Euripides, Euripidis Fabulae. vol. 3. Gilbert Murray. Oxford. Clarendon Press, Oxford. 1913. Greek text available at the Perseus Digital Library.
• Gantz, Timothy, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press, 1996, Two volumes: 978-0-8018-5360-9 (Vol. 1), 978-0-8018-5362-3 (Vol. 2).
• Hard, Robin (2004). The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's Handbook of Greek Mythology. United Kingdom: Routledge. ISBN 9780415186360. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
• Herodotus, Histories, A. D. Godley (translator), Cambridge,, Massachusetts: Harvard University Press, 1920; 0674991338. Online version at the Perseus Digital Library.
• Homer, The Iliad with an English Translation by A.T. Murray, Ph.D. in two volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann, Ltd. 1924. Online version at the Perseus Digital Library.
• Homer, Homeri Opera in five volumes. Oxford, Oxford University Press. 1920. Greek text available at the Perseus Digital Library.
• Janko, Richard (1985). The Iliad: A Commentary: Volume 4, Books 13-16. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 9780521281744.
• Most, G.W., Hesiod: The Shield, Catalogue of Women, Other Fragments, Loeb Classical Library, No. 503, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2007, 2018. 978-0-674-99721-9. Online version at Harvard University Press.
• Grimal, Pierre, The Dictionary of Classical Mythology, Wiley-Blackwell, 1996. 978-0-631-20102-1.
• Pausanias, Pausanias Description of Greece with an English Translation by W.H.S. Jones, Litt.D., and H.A. Ormerod, M.A., in 4 Volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1918. Online version at the Perseus Digital Library.
• Renberg, Gil, Where Dreams May Come: Incubation Sanctuaries in the Greco-Roman World, BRILL, 2017. 9789004330238.
• Rose, Herbert Jennings, "Sarpedon" in The Oxford Classical Dictionary, second edition, Hammond, N.G.L. and Howard Hayes Scullard (editors), Oxford University Press, 1992. 0-19-869117-3.
• Sommerstein, Alan H., Aeschylus: Fragments. Edited and translated by Alan H. Sommerstein. Loeb Classical Library No. 505. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2009. 978-0-674-99629-8. Online version at Harvard University Press.
• Strabo, Geography, translated by Horace Leonard Jones; Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press; London: William Heinemann, Ltd. (1924). LacusCurtis, Online version at the Perseus Digital Library, Books 6–14
• Unwin, Naomi Carless, Caria and Crete in Antiquity, Cambridge University Press, 2017. 9781107194175.

Ek Okumalar

• Marie Delcourt, "The legend of Sarpedon and the Saga of the Archer". History of Religion. 2 (1962:33-51)

Dış Bağlantılar

•  "Sarpedōn". Encyclopædia Britannica. 24 (11. bas.). 1911. s. 221.