Gök taşı

Gök taşı ya da meteorit, uzaydan Dünya yüzeyine düşen maddelerin genel adıdır. Meteorit düşen nesnenin katı bir kalıntısıdır.  Bu nesne kuyruklu yıldız, asteroit veya meteordur. Bütün bunlar dış uzaydan herhangi bir gezegene veya dünya'nın atmosferine girer ve genellikle de yeryüzüne ulaşamadan eriyerek atmosfere karışırlar. Objeler dünyanın atmosferine girdiği andan itibaren sürtünme, basınç ve diğer kimyasal etkileşimlerin de sonucu olarak ısınmaya ve sonrasında bu ısıyı yaymaya başlar. Böylece meteora dönüşmüş olur ve "ateş topu" oluşturur. Kayan yıldız olarak da bilinir. Astronomlar en parlak olanlara bolit derler. Gök taşlarının atmosferi aşıp da bıraktığı etkiler kendi aralarında çok çeşitlidir. Jeologlara göre, bolitler krater oluşturabilecek büyüklükte meteoritlerdir. Dünya atmosferine ortalama olarak yılda birkaç bin gök taşı girer. Ancak bunların beş yüz kadarı buharlaşmadan, yere gök taşı olarak düşer.

"Meteor" buraya yönlendirilmektedir. Diğer kullanımlar için Meteor (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Gök taşı

Gök taşları, Dünya atmosferine saniyede 11–72 km arasında değişen bir hızla girerler. Sürtünmeden meydana gelen ısıdan dolayı büyük bir kısmı eriyerek toz parçacıkları halinde yeryüzüne inebilir. Büyük gök taşları atmosferde gözlenebilir. Düzenli olarak her sene gerçekleşen meteor yağmurları bulunmaktadır. Bu yağmurlardan en çok bilineni ise Perseid yağmurudur.

Gözlendiği sırada atmosfere ve dünya'ya çarpmayı teğet geçen göktaşlarına meteor kayması denir. Diğer hepsi meteorit bulguları olarak bilinir. Nisan 2016 itibarı ile, dünyada kayıtlara geçmiş 1140 kayma gerçekleşmiştir.[1] 38,660'dan fazla iyi belgelenmiş meteorit bulgusu olmuştur.[2]

Gök taşları geleneksel olarak 3 geniş kategoride incelenir: taşlı göktaşları kayalardan oluşur. Bunlar genelde silikattan meydana gelir; demir göktaşları daha çok metalik demir-nikel alaşımından meydana gelir; ve taşlı-demir göktaşları hem metal hem de kaya materyali içerir. Modern sınıflandırmalar, göktaşlarını yapılarına, kimyasal ve izotopik bileşenlerine ve içerdiği minerale göre çeşitli gruplara ayırmaktadır: 2 mm'den küçük olan göktaşları mikrometeor olarak adlandırılır. Dünya dışı göktaşları atmosfer ile bağlı kalmadan diğer gök cisimlerine etki yapan nesnelerdir. Ay'da veya Mars'ta bulunurlar.[3][4]

Galeri
  • Morasko adlı göktaşının açmış olduğu krater
  • Arizona çöllerinin kuzeyindeki, Barringer meteor krateri
  • Arizona'daki Barringer krateri, çarpma (İngilizce: impact) yoluyla meydana geldiği ispat edilen ilk kraterdir.[5]
  • Dünya'da tek parça kalmış en büyük[6] meteorid olan Hoba

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Meteoritical Bulletin Database". The Meteoritical Society. 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2016.
  2. Meteoritical Bulletin Database. Lpi.usra.edu (1 January 2011).
  3. McSween Jr., Harry Y. (1976). "A new type of chondritic meteorite found in lunar soil". Earth and Planetary Science Letters. 31 (2): 193–199. Bibcode:1976E&PSL..31..193M. doi:10.1016/0012-821X(76)90211-9.
  4. Rubin, Alan E. (1997). "The Hadley Rille enstatite chondrite and its agglutinate-like rim: Impact melting during accretion to the Moon". Meteoritics & Planetary Science. 32 (1): 135–141. Bibcode:1997M&PS...32..135R. doi:10.1111/j.1945-5100.1997.tb01248.x.
  5. "Impact crater: Identifying impact craters" (İngilizce). İngilizce Vikipedi. 2012-08-13. 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 2012-08-23.
  6. McSween, Harry (1999). Meteorites and their parent planets. 2nd. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0521583039. OCLC 39210190.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.