Sezar (unvan)

Sezar (Latince: caesar), Roma İmparatorluğu'nda imparatorlara verilen bir unvan.

Kelime kökenini Roma Cumhuriyeti'nin imparatorluğa dönüşümünde kilit bir rol oynayan Jül Sezar'dan almaktadır. Cumhuriyetin dönüşümünü gerçekleştirerek ilk imparator olan Jül Sezar'ın evlatlığı ve yeğeni Augustus, imparator olduktan sonra Sezar'ı tanrılaştırmış ve cognomen'ini onursal bir unvan olarak kendi adına eklemiştir. Daha sonraki Roma imparatorları da bu unvanı benimsemiş ve sezar adı ilerleyen yıllarda bir soyluluk göstergesi haline gelmiştir.

Roma İmparatorluğu ikiye bölündükten sonra doğudaki imparatorlukta zamanla Grekçe hâkim ve resmî dil haline gelmiş, bu süreçte kelimenin Latince orijinal hali caesar'ın okunuşu kaisar (Grekçe: καισαρ) biçimine dönüşmüştür. Bu biçim de İslam dünyası yazınına ve Türkçeye kayser (Osmanlı Türkçesi: قيصر) biçimiyle girmiş, II. Mehmed'den başlayarak Osmanlı sultanlarının resmî sıfatları arasında kayser-i Rûm şeklinde kendine yer bulmuştur.

Kendilerini Bizans İmparatorluğu'nun mirasçısı olarak addeden Rus hükümdarları da bu unvanın Rusçalaşmış biçimi olan çar (Rusça: цар) kelimesini kullanmışlardır. Kutsal Roma İmparatorluğu, Avusturya İmparatorluğu ve Alman İmparatorluğu yöneticileri de gerek Latince caesar gerekse de bunun Almancalaşmış hali kaiser unvanlarını kullanmıştır.