Somuncu Baba

Şeyh Hamid-i Veli (d.1331-ö.1412). Şeyh Hamîd-i Velî, Hamîd-i Kayserî, Hamîd-i Aksarayî, Somuncu Koca, Ekmekçi Koca ve Somuncu Baba olarak da bilinir.[1] Osmanlı kuruluş dönemi ünlü mutasavvıfı ve alim. Aynı zamanda Bayramiyye Tarikâtı kurucusu Hacı Bayram Veli'nin de hocasıdır. Safevîyye Tarikâtı'nın Anadolu’ya yayılmasında etkin faaliyetlerde bulunmuş büyük bir mutasavvıftır.[2]

Somuncu Baba resmi

Hayâtı
Ana maddeler: Bayezid-i Bistami, Safeviye Tarikatı ve Hacı Bayram-ı Veli

1331 tarihinde Kayseri'nin Akçakaya köyünde doğmuştur. Anadolu'yu mânevi fetih için gelen Horasan erenlerinden Şemseddin Musa Kayseri'nin oğludur. Seyyid olup soyu 24. kuşaktan İslam peygamberi Muhammed'e ulaştığı iddia edilir. “Şeyh Hâmid Hâmid’ûd-Dîn-i Veli” ilk tahsilini babası Şeyh Şemseddin Musa Kayseri'den almıştır. Bilge kişiliği olan Şeyh Hâmid-i Veli, ilim alanındaki çalışmalarını Şam, Tebriz ve Erdebil'de sürdürmüştür. Safevilik Erdebilî’nin ya da onun babası Sadreddin Erdebili' nin yanında[2] Erdebil’de tamamlamış ve Bayezid-i Bistami'nin ruhaniyetinden mânevi terbiye almıştır. Safev’îyye Tarikâtı'nın Anadolu’ya yayılması, muhtemelen Hoca Alâ ad-Dîn Ali Erdebilî’nin zamanında Şeyh Hâmid-i Veli ile olmuştur.

Dini ve dünyevi ilimlerle ilgili onay alarak, doğru yolu gösterme vazifesi için Anadolu'ya dönerek Bursa'ya yerleşmiştir. Bursa'da çilehanesinin yanında yaptırdığı ekmek fırınında somun pişirip sokak sokak dolaşarak "somunlar, müminler" nidasıyla insanlara ekmek dağıtmıştır. Bu sebeple Şeyh Hamid-i Veli "Somuncu Baba" ve "Ekmekçi Koca" olarak da tanınmıştır. Yıldırım Beyazıd Niğbolu zaferini kazanınca, "Allah'a şükür nişanesi" olarak Bursa Ulu Camii'ni yaptırmıştır. Ulu Cami’nin açılış hutbesini Şeyh Hâmid-i Veli okumuş ve hutbede Fatiha Suresini yedi farklı şekilde yorumlamıştır. Hutbeyi dinleyen padişah başta olmak üzere tüm cemaat Şeyh Hamid-i Veli' den etkilenmiştir. Mânevi kişiliği ve bilgelik yönü ortaya çıkan Şeyh Hamid-i Veli şöhretten korktuğu için talebeleriyle birlikte Bursa'dan ayrılarak Aksaray'a gelmiştir.[1] Abdurrahman el-Askerî ise Somuncu Baba' nın Bursa’dan ayrıldıktan sonra Ceyhan Nehri' nin kenarında bulunan Kozan (Sis) Kalesi yakınlarındaki bir köyde yerleştiğini ve Hacı Bayram-ı Veli' nin de buraya gelip kendisini ziyaret ettiğini belirtmiştir. Burada bir süre kaldıktan sonra önce Şam’a gitmiş, buradan Mekke’ ye hacca gitmiş olan Somuncu Baba, hac dönüşü Aksaray’a yerleşmiştir.[2] Aksaray'da Hacı Bayram-ı Veli'yi dünyaya ve ahirete ait ilimlerde eğiterek yetiştirmiş, onu irşad vazifesi için Ankara'ya görevlendirmiştir.

1412 yılında vefat eden Somuncu Baba, Aksaray' da Hacı Bayram-ı Veli tarafından cenaze namazı kıldırıldıktan sonra bugünkü türbesinin olduğu yere defnedildi.[1]

Somuncu Baba' nın Yusuf Hâkikî ve Hâlil Taybî adında iki oğlu olduğu bilinmektedir. Yusuf Hâkikî Aksaray’da kalarak burada ölmüştür. Diğer oğlu Hâlil Taybî ise Darende' ye yerleşmiştir. Bazı görüşlere göre Somuncu Baba, Darende' nin Hıdırlık adı verilen bölgesinde oğlu Halil Taybî ile birlikte gömülüdür.[2][3]

Talebeleri

"Somuncu Baba" ve en meşhur talebesi olan Hacı Bayram Veli'nin Osmanlı Devleti'nde yeni Anadolu ve Rumeli üzerinde çok büyük etkileri vardır. Bu önemli isimler şunlardır:

Eserleri

Somuncu Baba, zâhirî ve bâtınî ilimlerdeki derin bilgisine rağmen, çok az eser vermiş veya çok az eseri günümüze ulaşabilmiştir. Bu zikredilen hakikata rağmen, Somuncu Baba’nın bize kadar ulaşan Şerh-i Hadis-i Erba‘în, Zikir Risalesi, Silâh’u-l Mürîdîn adlı eserleri mevcuttur.

Somuncu Baba Türbesi ve Külliyesi
Somuncu Baba Türbesi Darende

Somuncu Baba, Şeyh Hamid-İ Veli'nin türbesinin nerede olduğu tartışılmaktadır. Büyük ihtimalle Aksaray'da, bir diğer ihtimalse Malatya Darende'dir.

Günümüzde

Kürşat Kızbaz'ın Somuncu Baba Aşkın Sırrı sinema filminde, Somuncu Baba'yı Furkan Palalı canlandırmıştır. Filmin tamamı Aksaray'da çekilmiştir.

Kaynakça
  1. "Somuncubaba Tarih ve Kültür Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Aksaray Üniversitesi". 23 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
  2. "TDV İslam Ansiklopedisi, Haşim Şahin". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
  3. "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.