Sadreddin Musa
Şeyh Sadrettin Musa (d. 1305 - ö. 1391 Erdebil) Safevi Hanedanına ismini veren ve Safeviye Tarikatı'nın kurucusu Şeyh Safiyüddin İshak Erdebili'nin halefi ve oğludur. Şeyh, oğlu Hoca Alaaddin Ali (1391-1429), onun oğlu Şeyh İbrahim (1429-1447), onun oğlu Şeyh Cüneyd (1447-1460) ve onun oğlu Şeyh Haydar (1460-1488) yolu ile, Safevi Devleti'nin kurucusu Şah İsmail'in atasıdır.
Sadrettin Musa 1334-1391 yılları arasında, 57 sene Safeviye Tarikatı'nın şeyhliğini yapmıştır. Şeyhliği döneminde, Safeviye Tarikatı bölgesel politada, hesap edilmesi gereken bir aktör olmuş, tekkenin gelirleri ve öğrencileri de artmıştır.[1] İlhanlı Beyleri'nden ve Moğol Asil'lerinden onun öğrencileri arasına girenler olmuştur.[2] Tüm bunlarla beraber yine de bölgede arasında çatışma yaşadığı beyler de olmuştur. Babası ve selefi olan Şeyh Safiyüddin İshak Erdebili'nin döneminde genişleyen propaganda ağları, Şeyh'in döneminde organize bir hal alıp, tekke ile öğrencileri arasındaki iletişimin sürekliliği sağlanmıştır.[3]
Hac farizasını yerine getirdikten sonra[4] 1391’de Erdebil’de ölmüştür. Yerine, şeyhliği 1391-1429 yılları arasında 38 yıl sürecek olan oğlu Hoca Alaaddin Ali geçmiştir.
Safevî Hanedanı soy ağacı
| Pîrûz el-Kürdî es-Sencânî (Firuz Şah Zerrin Külah) [5] [6] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Aleksios Komnenos | VIII. Mihail | Aved | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Manuil Komnenos | II. Andronikos | Kutbeddin Muhammed | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II. İoannis Komnenos | IX. Mihail[7] | Selahaddin Raşid | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II. Aleksios Komnenos | III. Andronikos 1297-1341 | Kutbeddin Ebu Bekir | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Basileios Komnenos Ölüm 1340 | İrini Paleologina Ölüm 1341 | Zahid Gilani | Emin el-Din Cebrail | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| V. Bagrat ö. 1393 | III. Aleksios Komnenos | Theodora Kantakuzini | Bibi Fatıma | Şeyh Safiyüddin İshak Erdebili 1252-1334 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Konstantin (Gürcü Kralı)[8] 1369-1412 veya 13 | I. Alexandr İmereti'li | III. Manuil Komnenos 1364-1417 | Şeyh Sadreddin Musa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Aleksandr (Gürcü Kralı) 1386-1446 | Prenses Tamar İmereti'li Ölüm 1455 | IV. Aleksios Komnenos 1382-1429 | Kara Yülük Osman Bey[9] | Hoca Alâ ed-Dîn Ali | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gürcistan Prensesi Bagrationi (Bagrationi Hanedanından) 1415-1463 | IV. İoannis Komnenos 1403-1459 | Ali Bey | Şeyh İbrahim | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aleksios 1455-1463 | Teodora Megale Komnini (Despina Hatun) | Hasan (Akkoyunlu) 1423-1478 | Hatice Hatun | Cüneyd-i Safevî | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Chatrina (Alemşah Halime Begüm) | Şeyh Haydar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sultan Ali 1488 - 1494 & I. İsmail Temmuz 17 1487-Mayıs 23 1524 Hükümdârlık Müddeti: 1502-1524 | İbrahim | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Tahmasb 22 Şubat 1514-14 Mayıs 1576 Hükümdârlık Müddeti: 1524-1576 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II. İsmail 1537-1577 Hükümdârlık Müddeti: 1576-1577 | Muhammed Hüdabende 1532-1595 Hükümdârlık Müddeti: 1577-1587 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Abbas Ocak 27 1571-Ocak 19 1629 Hükümdârlık Müddeti: 1587-1629 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Safi Mirza Doğum. 1587 Ölüm 1615 Taht varisi 1587-1615 | Imam Kulu Mirza Taht varisi 1627 Ölümü 1627 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Şah I. Safi 1611- 12 Mayıs 1624 R. 1629-1642 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II. Abbas 31 Aralık 1632-25 Ekim 1666 Hükümdârlık Müddeti: 1642-1666 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Süleyman (Şah II. Safi) 1659-Temmuz 29 1694 Hükümdârlık Müddeti: 1666-1694 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| I. Hüseyin 1669-Nisan 25 1726 Hükümdârlık Müddeti: 1694-1722 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II. Süleyman Hükümdârlık Müddeti: 1749-1759 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II. Tahmasb 1704 - 1740 Hükümdârlık Müddeti: 1729-1732 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| III. Abbas ? - 1740 Hükümdârlık Müddeti: 7 Eylûl 1732 - 1736 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- Rıza Yıldırım. Turkomans Between Two Empires: The Origins Of The Qizilbash Identity In Anatolia (1447-1514) Ph.D. dissertation, Bilkent Üniversitesi, 2008.
Dipnotlar
- Savory, Iran under the Safavids, p. 9
- Eskandar Beg Monshi, History of Shah ‘Abbas the Great (Tārīk-e‘Ălamārā-ye ‘Abbāsī), translated by Roger M. Savory, Colorado: Westview Press, 1978.
- Savory, Iran under the Safavids, p. 10
- Browne, Edward G., A Literary History of Persia. Vol. IV. Modern Times (1500-1924), Maryland: Iranbooks, 1997. (Originally published in 1902)
- Serap Şah, Safvetü's-Safâ'da Safiyyüddîn-i Erdebîlî'nin hayatı, tasavvufi görüşleri ve menkibeleri, Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı Tasavvuf Bilim Dalı, İstanbul 2007, s. 26 ve s.224
- http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/v8f1/v8f1010.html
- Anthony Bryer 1975 Greeks and Türkmens: The Pontic Exception", Dumbarton Oaks Papers, Vol. 29., (1975), Appendix II - Genealogy of the Muslim Marriages of the Princesses of Trebizond
- http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v10f5/v10f504a.html
- http://www.iranica.com/newsite/articles/v13f3/v13f3004a.html Encyclopaedia Iranica. R. N. Frye. Peoples of Iran