Su sayacı

Su sayacı; su tesisatının girişine bağlanarak, evlerde, iş yerlerinde ve tarımsal sulamada kullanılan suyun miktarını belirleyen ve kullanılan suyun bedelinin Sular İdaresi tarafından tahsiline yardımcı olan bir ölçü aletidir. İçinden geçen suyun miktarını, üzerinde bulunan bir ekranda, hacim (m³) cinsinden gösterir.

Hız esaslı bir su sayacı
Hız esaslı bir su sayacı kesiti

Hukuki durumu

Avrupa Birliği Uyum Yasalarına göre yeniden gözden geçirilmiş olan, 3516 sayılı “Ölçüler ve Ayar Kanunu”na[1] ve Ölçü ve Ölçü Aletleri Muayene Yönetmeliği'ne[2] tabi olan bu aletler, üretildikten sonra "ayar ve test istasyonu"nda metrolojik kalibrasyonu yapılır ve muayene edilir; Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Ölçüler ve Standartlar Genel Müdürlüğü tarafından soğuk damgayla mühürlenerek piyasaya arz edilirler.

Çalışma prensipleri

Su sayaçları; hız esaslı, hacim esaslı (volümetrik) gibi çeşitli çalışma prensiplerine sahiptirler. Hız esaslı sayaçların ise çok hüzmeli ve tek hüzmeli olmak üzer iki çeşidi vardır. Türkiye'de en çok, hız esaslı su sayaçlarının çok hüzmeli tipleri kullanılmaktadır.

Türkiye'de, 1996 yılından itibaren “Kartlı su sayacı / Ön ödemeli su sayacı” gibi konular da gündeme gelmiştir. Ancak bu tür sayaçlar Batı ülkelerinde kullanılmazlar[3][4]; gelişmekte olan ülkelere pazarlamak amacıyla üretilirler.

“Kartlı su sayacı / Ön ödemeli su sayacı” gibi sayaçlar, tek başına bir ölçü aleti gibi düşünülemezler. Mekanik sayaç eşliğinde elektronik bir üniteye de sahip olan bu sayaçlar, yaptıkları ölçümlemeleri, elektronik ünitelerinde bulunan bir çipe kaydederler. Kullanılması düşünülen miktarın bedeli kadar kredinin bu çipe yüklenerek, su parasının, kullanılmadan önce tahsil edilmesini sağlarlar. Bu tür sayaçlar ön ödemeli olarak tanınırlar. Türkiye'de ön ödemeli sayaçların kullanımı tartışmalıdır. Nitekim, Ankara 11. İdare Mahkemesi tarafından

“ "... kamu hizmetinin sunumu peşin ödemeye bağlanarak, anılan Anayasal ve yasal kamu hizmeti anlayışına uymayan, ticari niteliği ağır basan yeni bir ilişki biçimi oluşturulmak istendiği görülmektedir." „

gerekçesiyle 26 Kasım 2008 tarihinde oy birliğiyle yürütmeyi durdurma kararı alınmıştır[5]. Ön ödemeli tarımsal sulama sayaçları[6] da aynı mantıkla çalışır ve tahsilat işlemleri sulama birlikleri tarafından gerçekleşir.

Türkiye'de ilk su sayacı

1955 yılına kadar, Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Polonya, Slovakya, ABD gibi dünyanın çeşitli ülkelerinden, Siemens, Bopp und Reuther[7], Aster, Vincent Frères, Contimeter, Michera, Hydrometer[8], Poland gibi markalar altında, çeşitli boy, çeşitli bağlantı çapı ve kapasitelerde ithal edilen su sayacı; Türkiye'de ilk defa Hüsamettin Yalhı adlı bir sanayici tarafından 1955 yılında kendi adını taşıyan "H. YALHI" markasıyla, 165 mm'lik boy ve ½” bağlantı çapı ile standardize edilerek üretilmeye başlanmış ve 1956 yılı itibarıyla ithalatı durdurulmuştur.[9][10]

Kaynakça

[6]

  1. "T. C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Ölçüler ve Ayar Kanunu". 28 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2007.
  2. "T. C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Ölçü ve Ölçü Aletleri Muayene Yönetmeliği". 15 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2007.
  3. Wasserzähler (Almanca)
  4. Water meter (İngilizce)
  5. "Tüketici Hakları Derneği". 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2009.
  6. "Atlas Sayaç". 22 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2015.
  7. "Bopp & Reuther". 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.
  8. "Hydrometer". 28 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2009.
  9. Turp, İsmail; Eroğlu, Veysel; Sarıkaya, H. Zuhuri (2003). "İstanbul'da Su Sayaçlarının Tarihçesi". Dölen, Emre; Kaçar, Mustafa (Edl.). Türk Teknoloji Tarihi: I.Türk Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongresi Bildirileri (15-17 Kasım 2001). I.Türk Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongresi (15-17 Kasım 2001). İstanbul: Türk Bilim Tarihi Kurumu ve İSKİ. ss. 279-291. Takdim: Ekmeleddin İhsanoğlu.
  10. Üyepazarcı, Erol (1995). TSKB'nin öyküsü. Türkiye Sınaı̂ Kalkınma Bankası. Türkiye' de ilk kez su sayacı yapan Teksan AŞ'ye 1961 yılında 4.015 $ kredi veren TSKB...
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.