Türkiye Ermenileri Patrikliği
Türkiye Ermeni Patrikhanesi (Ermenice: ՊԱՏՐԻԱՐՔԱՐԱՆ ՀԱՅՈՑ ԹՈՒՐՔԻՈՅ), Osmanlı Devleti'nde yaşayan Ermenilerin ruhani ve dünyevi işlerini yönetmek üzere 1461'de Fatih Sultan Mehmed tarafından kurulmuş olan teşekküldür. Hâlen Ermeni Apostolik Kilisesi'ne (Gregoryen) mensup Türkiye Ermenilerinin dini önderliğini yapmaktadır. Patrikhane merkezi İstanbul'un (Kumkapı) semtinde bulunan Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi`dir.
| İstanbul Ermeni Patrikhanesi | |
|---|---|
 İstanbul Ermeni Patrikhanesi Patrikhane arması | |
| |
| Kuruluş | 1461 |
| Kurucu | Bursalı I. Hovagim |
| Başpiskopos | II. Sahag Maşalyan |
| Merkezi | Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi, İstanbul, Türkiye |
| Alan | Türkiye |
| Dil | Batı Ermenicesi |
| Üyesi | ~95.000 |
Tarihçe
İstanbul fethedilmeden önce II. Mehmed teftiş için Bursa'ya gelir ve Bursa Ermenileri Episkoposu Hovagim'i de ziyaret etmek ister. Sultan Mehmed, Hovagim'in odasına aniden girince Hovagim heyecanlanır. Sultan ne yaptığını sorduğunda, "Allah kelamı okuyorum" diye cevap vererek elindeki Kitâb-ı Mukaddes'i gösterir. Sultan Mehmed de Hovagim'den Kitâb-ı Mukaddes'ten rastgele bir sayfa açarak o sayfayı yorumlamasını ister. Hovagim'in rastgele açtığı sayfa Krallarla ilgili bir bölümdür. Hovagim Sultan'a: "Sultanım siz daha geniş yerler fethedecek ve tüm dünyanın sultanı olacaksınız" der. Sultan da "Bu tüm dünyaya Kostantiniyye dahil mi?" diye sorduğunda, Hovagim "Ona ne şüphe sultanım? bunun için kitap açmaya ne gerek var?" der. Bunun üzerine sultan, "Andım olsun eğer Kostantiniyye'yi fethedersem cemaatini bu şehre yerleştireceğim ve seni de patrik ilan edeceğim" der.
Sultan Mehmed İstanbul'u fethettikten sonra Rumlara alternatif bir cemaatin olması ve ileride Rumlar isyan ederse bunun önüne geçilebilmesi için Ermenileri İstanbul'a yerleştirdi hatta İstanbul, suç işleyen Ermenilerin bile sürgün yeri haline geldi, Sultan söz verdiği gibi Bursalı Hovagim'i patrik ilan ederek Rumlardan aldığı Samatya'daki Sulu Manastırı Ermenilere patrikhane olarak kullanmaları için verdi. Kilisenin adı Surp Kirkor Lusuroviç olarak değiştirilerek Ermenilerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerdeki bazı Rum kiliseleri de yine Ermenilerin kullanımına verildi. Daha sonra Patrikhane Kumkapı'ya taşındı.
Yangınlarıyla meşhur olan bu semtte patrikhane birçok kez yandı fakat 1850'li yıllarda son yangınlarda artık hiç kullanılamayacak hale geldi ve Sultan II. Mahmud'un Kuyumcubaşısı ve başdanışmanı olan Kazaz Artin Amira Bezciyan tarafından patriklik kilisesi ve patriklik binası yeniden inşa ettirildi.
Günümüzde Patrikhane
Patrikhane binası 2000'li yıllarda artık kullanılamayacak hale gelince Mesrob Mutafyan'ın döneminde yapılan bağışlarla restore edildi. 2005 yılında binanın restorasyonu için bağış yapanlara patrik mutafyan tarafından Patriklik Liyakat Nişanı verilmiştir. Bu nişanı alanlar:
- Hosrov Akpolat
- Hayg Aslanyan
- Efrim Bağ
- Misak Bağam
- Luiz Bakar
- Yervart Bozacıyan
- Apel Çelik
- Jirayr Dağdevirenel
- Kirkor Döşemeciyan
- Hibel Gazze
- Dikran Gülmezgil
- Apik Hayrebetyan
- Boğos Hecimoğlu
- Aram Kamburyan
- Sirvart Karamanuk
- Zohrab Marukyan
- Hrant Moskofyan
- Anto Parunakyan
- Asadur Parunakyan
- İrma Polat
- Kevork Santalu
- Bedros Şirinoğlu
- Tanya Şirinoğlu
- Cezo Taş
- Mıgırdiç Timurcuoğlu
- Setrak Tokat
- Mihran Ulikyan
- Garbis Unan
- Maksut Urun
- Bedri Yalın
- Aret Yerganyan