Taşkıran (bitki)

Taşkıran (Saxifraga), taşkırangiller (Saxifragaceae) familyasına ait bir bitki cinsidir.

Taşkıran
Saxifraga cochlearis
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular) Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler) Takım: Saxifragales Familya: Saxifragaceae Cins: Saxifraga L.
Seksiyonlar
Ciliatae Cotylea Cymbalaria Gymnopera Heterisia Irregulares Ligulatae Merkianae Mesogyne Micranthes Odontophyllae Porphyrion Saxifraga Trachyphyllum Xanthizoon

Evlerde makromeye asılı sevilerek bakılan türü gelintacıdır (Saxifraga stolonifera).

Adlandırma

Azeriler taş-delen (daşdələn) adını verirler. Çoğu dilde Türkçedeki gibi taş-kıran anlamına gelir: İngilizce (stone-breakers), Almanca (Steinbrech), Felemenkçe (steenbreek), Danca (stenbræk), Rusça (камнеломка), Bulgarca (каменоломка); Lehçe (skalnica). Latince bilim adı da taş (saxum) ile kırmak (frangere) sözlerinden kuruludur.

Morfoloji

Çoğunlukla çok yıllık nadiren bir yıllık veya iki yıllık otsu bitkilerdir. Gövde öbekli ya da basit yapılıdır. Bulunduğu yere göre taban ve gövde yaprakları olmak üzere iki tip yaprak bulunur. Yaprak saplı veya değildir. Yaprak ayası basit; kenarı dişli veya lopludur. Gövde yaprakları almaşık dizilişli olup nadiren karşılıklıdır.

Çiçek kurulu, tek çiçekli ya da talkımlarda çok sayıda çiçekten oluşur. Çiçekler genellikle er dişi bezen tek cinsli, bir yanlı bakışımlı nadiren iki yanlı bakışımlıdır. (zigomorfik) Çiçek tablası kupa veya fincan biçimindedir. 4 ila 8 arasında çanak yaprak görülür. Taç yaprakların sayısı 4 veya 5'dir, rengi sarı, turuncu, beyaz ya da mordur, belirgin damarlı ve kenarı genellikle tamdır. Erkek organlar 8-10 kadardır. İplikçik biz ya da sopa biçiminde olur.

Meyve yaprağı (karpel) plesanta bölgesinde az miktarda birbiriyle bitişmiştir. Yumurtalık çoğunlukla 2 gözlü; plesanta genellikle köşede yer alır; 1 veya 2 zarlıdır. Diskli bal özü bezi kimi zaman iyi gelişmiştir dairesel ya da yarı dairesel yapıdadır. Meyve 2 kapakçıklı kapsül yapısında olup içerisinde çok sayıda tohum bulunur.

Seçme türler

Saxifraga paniculata

Saxifraga marginata

Saxifraga canaliculata

Saxifraga polita

Saxifraga adscendens Saxifraga aizoides Saxifraga aizoon Saxifraga algisii Saxifraga anadyrensis Saxifraga androsacea Saxifraga aquatica Saxifraga aphylla Saxifraga arachnoidea Saxifraga aspera Saxifraga biflora Saxifraga bronchialis Saxifraga bryoides Saxifraga caesia Saxifraga californica Saxifraga callosa Saxifraga canaliculata Saxifraga careyana Saxifraga carpatica Saxifraga cernua Saxifraga cervicornis Saxifraga cespitosa Saxifraga ciliata Saxifraga cochlearis Saxifraga columnaris Saxifraga corsica Saxifraga cuneifolia Saxifraga cymbalaria Saxifraga decipiens Saxifraga dinnikii Saxifraga eschscholtzii Saxifraga exarata Saxifraga ferruginea Saxifraga flagellaris Saxifraga florulenta Saxifraga foliolosa Saxifraga forbesei Saxifraga fortunei Saxifraga gaspensis Saxifraga × geum Saxifraga granulata Saxifraga groenlandica Saxifraga hederacea Saxifraga hieracifolia Saxifraga hirculus Saxifraga hirsuta Saxifraga hostii Saxifraga hyperborea Saxifraga hypnoides Saxifraga integrifolia Saxifraga juniperifolia Saxifraga korshinskii Saxifraga lactea Saxifraga longifolia Saxifraga lyallii

Saxifraga mertensiana Saxifraga michauxii Saxifraga micranthidifolia Saxifraga montana Saxifraga moschata Saxifraga muscoides Saxifraga mutata Saxifraga nathorstii Saxifraga nelsoniana Saxifraga nidifica Saxifraga nipponica Saxifraga nivalis Saxifraga occidentalis Saxifraga odontoloma Saxifraga oppositifolia Saxifraga oregana Saxifraga paniculata Saxifraga pensylvanica Saxifraga petraea Saxifraga platysepala Saxifraga porophylla Saxifraga razshivinii Saxifraga redofskii Saxifraga reflexa Saxifraga rhomboidea Saxifraga rivularis Saxifraga rosacea Saxifraga rotundifolia Saxifraga roylei Saxifraga rudolphiana Saxifraga rufidula Saxifraga rufopilosa Saxifraga sancta Saxifraga serpyllifolia Saxifraga sibirica Saxifraga spathularis Saxifraga spicata Saxifraga stellaris Gelintacı (Saxifraga stolonifera) Saxifraga subverticillata Saxifraga taygetea Saxifraga taylorii Saxifraga tenella Saxifraga tenuis Saxifraga tolmiei Saxifraga tombeanensis Saxifraga tricuspidata Saxifraga tridactylites Saxifraga trifurcata Saxifraga × urbium Saxifraga umbrosa Saxifraga vandelli Saxifraga virginiensis Saxifraga wahlenbergii

Resim galerisi

• 
  Saxifraga caesia
• 
  Saxifraga cuneifolia
• 
  Saxifraga cochlearis
• 
  Saxifraga cochlearis
• 
  Saxifraga decipiens
• 
  Saxifraga umbrosa
• 
  Saxifraga exarata
• 
  Saxifraga stolonifera (gelintacı)