Therapsida

Therapsida veya memeli benzeri sürüngenler, memelilerin ataları olarak bilinir ve pelikozorlar ile birlikte bilinen en gelişmiş sürüngen sınıfı olan ve amniyot kara omurgalıları sınıfı içinde yer alan synapsida taksonunu oluştururlar.[1] Başka bir deyişle therapsida, synapsidlerin bir alt sınıfı olup günümüz memelileri therapsida takımının hayatta kalan üyeleridir. Buna rağmen bu isim daha ziyade memeli olmayanlarla ilgili evrimsel aşamaları tanımlamak için kullanılır.

Therapsida

Erken Permiyen– Erken Kretase, 75–100 myö
Onların soyundan gelen memeliler günümüzde yaşamaktadır.
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Synapsida
Alt şube: Chordata
Sınıf: sınıfsız

Eupelycosauria
Sphenacodontia
Sphenacodontoidea

Takım: Therapsida

Broomn, 1905

Günümüzde memelilere özgü olarak bilinen çoğu özelliklerin kökeni, laktasyon, saç ve kıl, dik bir duruş da dahil olmak üzere therapsidalara dayanır. Therapsidaya atfedilen en eski fosilin, Tetraceratops insignis (erken Permiyen dönem) olduğuna inanılır.[2][3] Therapsidler, 75 milyon yıl önce 'pelikozorlardan' (özellikle Sphenacodontlardan) evrimleşti ve egemen kara hayvanı olarak pelikozorların yerini almıştır. Memeliler 200 milyon yıl önce ortaya çıkmış olup memeliler dışında tüm therapsidler Kretase erken dönemde (146 myö - 100 myö) yok olmuşlardır.

Karakteristik özellikleri
Biarmosuchus, bir Biarmosuchiyan
Estemmenosuchus, bir Dinosefalyan
Anteosaurus, bir Anteozor
Inostrancevia, bir Gorgonopsid

Therapsidlerin şafak kemiğindeki fenestra penceresi pelikozorlara oranla daha büyüktür. Therapsidlerin çeneleri daha karmaşık ve güçlü olup öndeki kesici dişler kesme işlemi için dair farklılaşma gösterir. Yanlarda yer alan köpek dişleri ise delme ve parçalama işlemleri için kullanılırken besinleri kesme ve çiğnemek için molar azı dişleri bulunur. Ayakları vücutlarının altında, sürüngenler ve pelikozorların yayılan bacaklarında olduğundan daha dikey olarak konumlandırılmıştır.

Keşfedilişleri

İlk therapsida fosilleri 1838 yılında Rusya'da ve 1845 yılında (Dicynodon) Güney Afrika'da bulunmuştur. İlk araştırmacılar arasında Richard Owen (1804–1892) yer alır. 1876 yılında Owen, erken mezozoik dönem kara sürüngenlerinin hem amfibilere hem de memelilere benzerlik gösterenleri, British Museum, Güney Afrika sürüngenler kataloğunda Anomondontia (memeli benzeri sürüngenler, Therapsida) olarak tanımlamıştır.[4]

Sınıflandırma

Fiogeni
Synapsida 
 Sphenacodontia 
 

†Sphenacodontidae

 
 Therapsida 
 

†Tetraceratops

 
 
 †Biarmosuchia 
 

†Eotitanosuchidae

 
 

†Phthinosuchidae

 
 
 Eutherapsida 
 †Dinocephalia 
 

†Anteosauria

 
 

†Tapinocephalia

 
 
 Neotherapsida 
 †Anomodontia 
 

†Dromasauria

 
 

†Dicynodontia

 
 
 Theriodontia 
 †Gorgonopsia 
 

†Lycaenops

 
 

†Inostrancevia

 
 
 Eutheriodontia 
 †Therocephalia 
 †Eutherocephalia 
 

†Bauria

 
 
 
 Cynodontia 
 

Mammalia

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Ayrıca bakınız

Galeri
  • Moschops, Dinocephalia
  • Estemmenosuchus mirabilis
  • Inostrancevia
  • Pristerognathus
  • Moschops
  • Kannemeyeria, Anomodontia
  • Phtinosuchus
  • Raranimus
  • Biarmosuchus
  • Memeli benzeri dinozor canlandırması
  • Cynognathus
  • Anteosaurus

Dipnotlar
  1. Romer, A.S. (1933). Vertebrate Paleontology. University of Chicago Press., 3rd ed., 1966.
  2. M.Laurin & R.R. Reisz. 1996. The osteology and relationships of Tetraceratops insignis, the oldest known therapsid. Journal of Vertebrate Paleontology 16(1): 95-102.
  3. J. Liu, B. Rubidge & J. Li, New basal synapsid supports Laurasian origin for therapsids, 2009, Acta Palaeontol. Pol., 54 (3): 393-400
  4. The Origin of The Idea of the Mammal-like Reptile Richard P. Aulie, The American Biology Teacher > Vol. 37, No. 1, Jan., 1975, National Association of Biology Teachers

Kaynakça
  • Benton, M.J. (2004). Vertebrate Paleontology. 3rd ed. Blackwell Science Ltd
  • Carroll, R.L. (1988). Vertebrate Paleontology & Evolution. W.H. Freeman & Company, NY
  • Kemp, T.S. (2005). The origin and evolution of mammals. Oxford University Press
  • Romer, A.S. (1966). Vertebrate Paleontology. University of Chicago Press, 1933; 3rd ed.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.