Vergina Güneşi

Vergina Güneşi (Yunanca: Ήλιος της Βεργίνας, Makedonca: Ѕвезда од Кутлеш[1]) aynı zamanda Vergina Yıldızı veya Argead Yıldızı olarak bilinen M.Ö 6 ve 2. yüzyıllar arasında Antik Helen ve Makedon sanatında kullanılan güneş sembolüdür. Sembol şekil olarak on altı ışın demetinden oluşan sekizgen bir yapıya sahiptir. Sekiz ana ışın ve bunların arasında yine sekiz adet ara ışından meydana gelmektedir.[2] En yaygın kullanımı 16 ışınlı olmasına rağmen bazı kazılarda on iki, sekiz ve altı (nadiren) ışına sahip semboller bulunmuştur.[3] Vergina Güneşi genellikle Makedon ve Hellenistik Dönem sikkelerinde, Makedon kalkanının üzerinde ve plastik kabartmaların üzerinde bulunmaktadır. Vergina Güneşi ile alakalı olan arkeolojik çalışmaların Yunanistan'ın Vergina isimli küçük köyünde gerçekleşmesi nedeniyle sembol Vergina Güneşi olarak isimlendirilmesine neden olmuştur. Aynı zamanda antik dönemde Makedonya Krallığı'nın başkenti olan Aigai Antik Kenti'nin günümüzde Yunanistan'ın Vergina şehrinin sınırları içerisinde bulunması nedeniyle sembol aynı zamanda Argead Yıldızı olarak da isimlendirilir.[2]

Makedonya Kralı II. Philipp'in arkeolojik kazılar sonucunda 1977 yılında bulunan içinde vücut kalıntılarının bulunduğu sandığı. Sandık üzerinde Vergina güneşi görünmektedir.
Vergina Güneşi sembolü

Vergina Güneşi'nin anlamı günümüzde hala tartışmalıdır kimi arkeologlar sembolün Makedon Kralı II. Philippos'in kraliyet sembolü sayarken, diğer bir grup Vergina Güneşini Argeiad hanedanlığının arması olarak görmektedir. Aynı zamanda güneşi siyasi ve dinsel bir simge olarak kabul etmeyip basit bir dekoratif figür olarak kabul eden arkeologlar da bulunmaktadır. 1970 yılların sonlarına doğru başlayan kazı çalışmaları ile Makedon Kralı II. Philippos'ın çocukları III. Aleksandros'un ve üvey kardeşi III.Philippos Arrhidaios'un mezarlarında sembole rastlanmıştır. 1977 yılında II. Philippos'a ait mezar odasının keşfedilmesi ve aynı mezarda tekrardan Vergina Güneşi'nin tespit edilmesiyle sembolün hanedana ait bir sembol olabileceği düşüncesini pekiştirmiştir.[2]

1993 yılından itibaren Yunanistan'ın Makedonya Bölgesi'nde kullanılan Vergina Güneşi bayrağı

Günümüzde kullanımı

Yunanistan'da kullanımı

Sembol, Yunanistan'da 1980'lerin ortalarından itibaren popülerleşmeye başladı ve 1991 yılından sonra ülke çapında yaygınlaşmaya başladı. Yunanistan Parlamentosu Şubat 1993'te Vergina Güneşi'ni ulusal sembol olarak kabul etti. Mavi arka plan üzerine yerleştirilmiş olan Vergina Güneşi Bayrağı 1993 yılından sonra Yunanistan'ın Makedonya Bölgesi'nin bayrağı ve resmi amblemi olarak kullanılmaya başlandı.

Makedonya'da kullanımı

1992 yılında yeni kurulan Makedonya Cumhuriyeti (şimdiki ismiyle Kuzey Makedonya) aynı sembolü ulusal sembol olarak kabul etti ve kırmızı arka plana yerleştirilmiş olan Vergina Güneşi bayrağını kullanmaya başladı. Bayrağın kullanılmasını tehdit olarak kabul eden Yunanistan'ın baskısı sonucunda Makedonya bayrağını değiştirmek zorunda kaldı.

1992-1995 yılları arasında kullanılan Makedonya Bayrağı

Günümüzde halen Makedonya bayrağında sembol bulunmaktadır. 1995 yılında değiştirilen eski bayrak, Kuzey Makedonya'nın Kamenica belediyesi bayrağı olarak kullanılıyor. Sembol aynı zamanda komşu ülkelerdeki diğer etnik Makedon azınlık grupları ve diaspora kuruluşları tarafından da kullanılmaktadır.[3]

Tartışmalar
5 Ekim 1995'te kabul edilen Kuzey Makedonya bayrağı

Makedonya tarafından sembolün kullanılması hem cumhuriyet içinde hem de cumhuriyet dışında tartışmalara neden oldu. Ülke içerisinde bulunan Arnavut azınlığı, sembolün aslında Makedon ulusal kimliğinin etnik bir sembolü olduğundan ve çok etnikli bir devlete uygun olmadığından şikayet etti.[3] Yunanistan ise sembolün kullanılmasını ulusal Yunan sembolünün kötüye kullanılması ve II. Philippos'in mirasına ilişkin doğrudan bir hak iddiası olarak kabul etti.[4] 1990'ların başlarında iki ülke arasındaki daha geniş siyasi anlaşmazlıkta önemli bir sorun haline geldi.

Anlaşmazlık, Makedonya Anayasası'nda bulunan Yunanistan'ın Makedonya bölgesindeki topraklara ilişkin hak iddia edilmesiyle alakalı olan maddeler nedeniyle daha da şiddetlendi.[4] 1995 yılında Yunanistan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ocak 1995'te sembolün aslında Yunan kökenli olduğunu ve Makedon ulusunun bunu çaldığını" söyledi. Her iki taraftaki milliyetçiler sembolün aslında kendi topluluklarının bir sembolü olduğunu ve Vergina'daki keşiften önce kutsal amaçlar için kullanıldığını iddia ettiler. Yunanistan'ın itirazları sonucunda bayrağın kullanımı, Birleşmiş Milletler, Olimpiyat Oyunları ve Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya'daki Makedonya Cumhuriyeti büroları da dahil olmak üzere çeşitli yerlerde yasaklandı. Aynı dönemde Yunanistan, Makedon parası üzerine Selanik Kulesi’nin basılmasından ve 2006 yılında Makedonya Başbakanı Nikola Gruevski’nin yaptığı toplantılarda geniş Makedonya haritasının kullanılmasından da rahatsızlık duymuştur.[5]

İki ülke arasındaki sembol anlaşmazlığı Cyrus Vance'in Birleşmiş Milletler'de aracılık ettiği bir uzlaşmayla kısmen çözüldü ve iki taraf arasında diplomatik ve ekonomik ilişkiler kurma anlaşmasının bir parçası olarak sembol 1995 yılında Makedonya Cumhuriyeti bayrağından kaldırıldı.

Prespa Anlaşması

17 Haziran 2018 tarihinde Makedonya ve Yunanistan arasında imzalanan, Makedonya'nın Adlandırma Soruna'na çözüm getiren Prespa Anlaşması kapsamında Vergina Güneşi'nin kamu kurumlarında kullanılmasına son verildi. Kuzey Makedonya hükümeti tarafından Temmuz 2019'da yapılan açıklamada 12 Ağustos 2019 tarihine kadar Vergina Güneşi'nin ülkedeki tüm kamuya açık alanlardan, kurumlardan ve anıtlardan tamamen kaldırılacağı duyuruldu.[3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Ѕвезда од Кутлеш" (Makedonca). Wikipedia. 18 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
  2. "II. Philippos ve III. Aleksandros Döneminde Makedonya Krallığı" (PDF). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
  3. "Vergina Sun" (İngilizce). Wikipedia Vergina Sun. 13 Ocak 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
  4. "MAKEDONYA İLE YUNANİSTAN ARASINDAKİ İSİM SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNDE ARABULUCULUĞUN ETKİSİ". Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1 Ocak 2019. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
  5. "Kuzey Makedonya İsimlendirme Sorunu ve Prespa Anlaşması". Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi. 30 Aralık 2019. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.