Viral hayat döngüsü
Virüsler benzer olsalar da canlı organizmalar olarak kabul edilmemektedirler. "canlı" olarak adlandrılan organizmaların eşeyli ya da eşeysiz bir şekilde çoğalabilmesi gerekir. Halbuki virüsler, sadece enfekte ettikleri hücrelerde (konak), o hücrelerin mekanizmalarını kullanarak kendilerini kopyalatabilmektedirler. Bir virüs, konak hücre dışında fonksiyon gösteremez ya da çoğalamaz ve bu yüzden varlıklarını devam ettirebilmek için konak hücrelere tamamen bağımlıdırlar.[1] Birçok virüs, konak türüne özgüllük gösterir ve sadece özgül olduğu canlı , doku veya hücre türünü ya da türlerini enfekte eder.
Hayat döngüsü süreçleri
Konakçı maruziyeti
Genellikle viral enfeksiyonlar, virüs konak hücreye girdiğinde meydana gelir:
- Fiziksel çatlaklardan (mesela ciltteki kesikler)
- doğrudan inokülasyon (örneğin, sivrisinek ısırığı[2])
- yüzeylerin kendi kendilerine enfeksiyonu (örneğin, solunum yoluyla soluk borusuna bulaşan virüsler[3])
Virüsler duyarlı hücrelerle bir araya geldikten sonra bir dizi süreçten geçerler.
Viral giriş
Virüslerin enfeksiyon oluşturup, konak hücre mekanizmalarını kullanarak çoğalabilmek için öncelikle konak hücreye girmeleri gerekir. Hücreye girişte, virüsün yüzey proteinleri ile konak hücrenin yüzey proteinleri etkileşime girerler. Tutunma (attachment ya da adsorption), viral partikül ve konak hücre arasında meydana gelir. Tutunmadan sonra hücre yüzeyinde açıklık meydana gelir ve virüs türüne göre değişen şekillerde hücreye giriş süreci yaşanır.
Viral kopyalanma (replikasyon)
Devamında, virüs konak hücrenin replikasyon mekanizmasını ele geçirir. Bu aşamada konakçı hücrenin duyarlılığı ile uygunluğu arasındaki ayrım yapılabilir. Uygunluk enfeksiyonun sonucunu tanımlar. Kontrol kurulduktan sonra, virüs kendini kopyalayabilmek amacıyla koşulları düzenler ve sonrasında kopyalama büyük bir hızla meydana gelir.
Viral çıkış
Virüs genellikle hücre içerisindeki kaynakları tüketene kadar kendini kopyalar. Konak virüs için yararlı olmamaya başladığında, kopyalanan virüsler konağı terkederler ve replike olabilmek için yeni konaklar bulmalıdırlar. Bu serbest kalma aşaması viral hayat döngüsünün son aşamasıdır.
Viral uyku
Bazı virüsler konak hücre savunmasından ve bağışıklık sisteminden kaçmak için ya da sürekli çoğalmak virüsün yararına olmadığı için konak hücrede "gizlenirler". Bu gizleme bir tür uyku kabul edilir. Bu süre içinde, progeni virüsler çoğalmaz ve ışık ya da stres gibi dış uyaranlar olana kadar virüs inaktif durumdadır.
Kaynakça
- N.J. Dimmock et al.
- Bureau for Public Health Division of Surveillance and Disease Control.
- Quan FS, Compans RW, Nguyen HH, Kang SM.