Yin ile yang

Yin ile Yang (Yalınlaştırılmış Çince'de:阴阳, Klasik Çince'de 陰陽) evrenin ve doğanın işleyiş düzeneklerini karşıtlık ilişkisi ile gösteren en temel ilkedir. Evrenin dinamiğini karşıt kutuplarla açıklar. Yin ve yang mutlak değildir birbirine dönüşür. Bu kutupların birbiriyle etkileşiminin evreni, her şeyi nasıl doğurduğunu ortaya koyar. Her kutup haddinden döner. İnsanlık tarihinin bilinen tüm bilgi ve inanç kaynaklarının üzerinde etkisi olmuştur.

Çin'in en eski yazıtlarından kabul edilen Yi Çing (易 經), M.Ö.2800 / Değişimler Klasiği, Yin ve Yang kuramını ayrıntılı bir şekilde incelemektedir. Çin Tıbbı'nın da temel yasasıdır. Hala klasik kaynak kitaplardan olan Huangdi Dahiliye Klasiği'nin (黃帝內經) [1] M.Ö. 2600'lere dayandığı sanılmaktadır. Gün yüzüne çıkan en eski yazılı metinleri M.Ö. 300'lere tarihlenmektedir. Bu kaynak klasikte "Yin ve Yang" kuramının ilkeleri şöyle anlatılmıştır:

Her şey iki kutupludur ve birbirine karşıttır

Evrende her şeyin birbirinden ayrılamaz iki karşıt kutbu vardır. "Yin" ve "Yang". Gece ve gündüz, enerji ve madde, ışık ve gölge vs. Yin ve Yang karşıt karakterleri sürekli bir dinamik içindedirler. Bu yüzden yin, yang ve hareket bir arada ortaya çıkar. Biri artıyorsa, ötekini azaltır. Artan haddine ulaşınca, azalan devreye girer. Gündüzler kışın uzamaya başlar. Gceler, yazın uzamaya başlar. Her durum haddinden döner.

Kutuplar birbirine bağlıdır ve birbirine dönüşürler

Yin ile Yang kutupları karşıt ama birdir.

Karşıtlar, belli bir tokluktan ötekine dönüşmeye başlar. Dönüşüm aşamalarla, kendi sürecine bağlı olarak gerçekleşir. Her sürecin bir haddi vardır. Dönüşüm, uyum içinde veya uyumsuz gerçekleşebilir. Uyum, Yin ve Yang'ın olağan doğal seyridir. Uyumsuzlukta yin veya yang herhangi bir etkenle taşkınlaşabilir veya seyrelebilir. Bu aşamada kutuplar karşıtına dönüş yapar yani Yin Yang'a; Yang da Yin'e dönüşür. Dönüşüm, sürecin hem etken hem de etkin parçasıdır. Dönüşebilme, bitmeyen sonsuz devinimi olanaklı kılar. Kış, yaza; yaz kışa; gündüz geceye, gece gündüze döner. Yayılma büzünmeye, büzünme yayılmaya dönüşür.

Kutuplar karşılıklı olarak üreten-tüketen veya destekleyen-kısıtlayan ilişkisindedirler

Kutuplar birbirini ürettiği, desteklediği gibi aynı şekilde tüketen, kısıtlayan ilişkisinde de olabilirler. Eğer yin artıyorsa yang'a zarar verir, yang artıyorsa yin'e zarar verir. Yin ve Yang'ın kararlı durumu bozulur. Kış Yang'a, yaz Yin'e zarar verme potansiyeli barındırır. Öte yandan, Huang Di Nei Jing adlı klasikte "soğuk rahatsızlıkları, sıcak yöntemlerle; sıcak rahatsızlıkları ise soğukl yöntemlerle tedavi et" der. Burada da birbirini destekleyen bir ilişkidedir. Bir başka durum ise bir kutup zarar görüyor ve kararlı haline dönüş yapmıyorsa öteki kutup da belli bir süreçten sonra zarar görmeye başlar. Bu süreç o halin yok olup başka bir hale geçmesine kadar gidebilir.

Kutuplar, karşıtını muhakkak kendi içinde barındırır

Kutupların karşıtına dönmesini tetikleyen ilke de bu ilkedir. Oluşumlar, karşıtı olmadan açıklanamazlar. Yang olmadan yin üretilemez; yin olmadan yang üretilemez. Birbirine dolanıktır. Bir kutbun hakimiyetinin en güçlü olduğu yerde karşıt kutbu belirmeye başlar. En küçük gölge güneş ışınlarının en heybetli vurduğu sırada oluşur. Bu andan itibaren ışık azalır, gölge uzar. Gecenin içinde aydınlık ve sıcağın; gündüzün içinde de soğuk ve gölgenin bulunması; dişi görünümün içinde erkek, erkek görünümün içinde dişi olması; her sorunun çözümü; sevginin nefreti; eylemsizliğin eylemi; savunmanın saldırıyı barındırması gibi. Mizahı doğuran aşırı acıdır, acıyı doğuran aşırı neşedir. Taiji veya yin-yang imgesinin içindeki küçük karşıt renkli gözbebeği bu özelliği anlatır.

Kutuplar kendi içlerinde de sonsuz alt kutupları barındırır

Kutupların görecelilik yasasıdır. Her Yin ve her Yang tekrar tekrar, kendi alt Yin ve Yang kutuplarından oluşur. Örneğin: Gündüz Yang niteliklidir. Sabah, Yang içindeki alt Yang'a, akşam Yang içindeki alt Yin'e denk düşer. Benzer şekilde Akşam ise Yin niteliklidir. Akşamın ilk saatleri Yin içindeki Yin ve akşamın sabaha giden son saatleri ise Yin içindeki Yang'tır. Son derece basit bir yapı, son derece karmaşık yapının ayrılmaz parçasıdır. Bütün ve onun parçaları, birbirinden bağımsız olarak ayrı ayrı açıklanamaz. Basit yapıyla, karmaşık yapı; Yin ve Yang'ın temel ilkelerine sürekli uyar. Mikro makronun, makro mikro yapının ayrılamaz parçalarıdır.

Yin Yang İmgesinin anlamı

Değişim ve kutuplaşma aynı süreçte işler. Kutuplar birbirinin özünü karşıtında barındırır. Her şey, hiçlikten doğar ve ardından kutuplaşma da başlar. Yaygın olarak iyilik ve kötülüğün simgesi olarak bilinen Yin ile Yang'ın, kuram olarak ahlaki değerlerle hiçbir ilgisi yoktur. Kuram, bir şeyi ne iyi olarak ne de kötü olarak ele alır. Aksine, tümüyle evrenin gerçekleri üzerine kuruludur ve evreni karşıtların dinamiği olarak inceler.

Ayrıca bakınız

• Karşıtlık

1. Huangdi Neijing