Zerdeçal

Zerdeçal (Curcuma longa), zencefilgiller (Zingiberaceae) familyasından sarı çiçekli, büyük yapraklı, çok yıllık otsu bir bitki cinsidir. Hint safranı olarak da bilinir. Anavatanı Güney Asya'dır.

Zerdeçal
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Klad Monocots (Bir çenekliler)
Takım: Zingiberales
Familya: Zingiberaceae (Zencefilgiller)
Cins: Curcuma
Tür: C. longa
İkili adlandırma
Curcuma longa
Linnaeus

Diğer isimleri zerdeçöp, safran kökü, sarıboya, zerdeçav, hint safranıdır. Başta Pakistan, Hindistan, Çin ve Bangladeş olmak üzere Asya’nın tropik bölgelerinde yetişir. Bitkinin toprak altındaki ana kökleri yumurta veya armut seklindedir. Yan kökleri ise parmak şeklindedir. Rizomların üst yüzü sarımsı, iç yüzü ise sarı renklidir. Acımsı bir tadı vardır.

Kullanımı

Zerdeçal, ipek kumaşlar ve ince derilerin boyanmasında ve kına yakmada da renklendirici olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda eskiden turnusol kağıdı yerine zerdeçal kağıdı kullanılmaktaydı. Baharat olarak kullanılması için, zerdeçal bitkisinin temizlendikten sonra suda kaynatılıp kurutulmuş, koyu sarı renkli kök saplarının öğütülmesi gerekir. Elde edilen baharat safran yerine de kullanılır. Balık çorbası, pilav, söğüş ve çeşitli sebze yemeklerine çeşni olarak katılır. İspanyolların deniz ürünlerinden yapılan ünlü "paella" adlı yemeğinde ve Hintlerin "köri" sosunda kullanılır.

Öğütülmüş zerdeçal karanlıkta ya da ışıktan koruyan kaplarda saklanmalıdır; ışıkta bozulur.

Tıbbi kullanım

Piyasada parmak şeklinde (rizom) ve toz şeklinde bulunur. İçinde çok fazla madde bulundurur. Etken maddesi kurkumindir. 1 silme tatlı kaşığı zerdeçal (~3 gram), ortalama 30–90 mg kurkumin içerir. 200 mg/gün’lük dozlarda (yaklaşık 2-4 silme tatlı kaşığı toz) kullanılır.

Bazı araştırmalarda zerdeçalın antienflamatuvar, antikanserojen ve antiaterojenik olarak kullanılmasının olası olduğu gösterilmiştir.[1]

Zerdeçal (Zerdeçöp): Mide ülserinde ve safra kanalı tıkanıklıklarında kullanılmamalı, safra taşı olması durumunda doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Resim galerisi
  • Zerdeçal tozu baharat olarak kullanılır.
  • Zerdeçal kökleri
  • Bitkinin çiçeği

Etimoloji

Farsça "zerd" (sarı) ve "çub" (çöp, odun) sözcüklerinin birleşmesiyle meydana gelen "zerdeçub" adı Türkçeye geçerken önce zerdeçöp, sonradan ise zerdeçal halini almıştır.[2]

Kaynakça
  1. Greger M.D., Michael. "Which spices fight inflammation?". nutritionfacts.org. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haz 2015.
  2. "Zerdeçal Kelime Kökeni". 14 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2016.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.