Çengel Han

Çengel Han; Ankara'nın Altındağ ilçesinde Ulus'ta 1522-1523 tarihlerinde Mihrimah Sultan’ın eşi Damat Rüstem Paşa tarafından inşa ettirilmiş tarihi bir handır. Atpazarı Mahallesi Kaleönü Depo Sokak'ta bulunmaktadır. Mimarisi klasik Osmanlı mimarisidir. Kareye yakın dikdörtgen bir plan üzerine kurulmuştur. Ortasında bir avlu bulunmakta, kuzeydoğu cephesinde tek katlı, cephenin giriş tarafında iki katlı dükkanlar sıralanmaktadır. Güneybatı cephesiyse arazinin eğilimli olması nedeniyle üç katlıdır. Duvarları sağlam Horasan duvarı olan han korumaya uygun olduğu için uzun süre tiftik deposu olarak kullanılmıştır. Sağlam mimarisi nedeniyle iyi bir durumda günümüze kadar gelebilmiştir.

Çengel Han
Müze binasının girişi
Ad kökeni "Atpazarı ya da Hergelen Meydanı'nda yakalanan hırsızlar, katiller; Çengel Han'ın avlusundaki çengelde asılırlarmış. Hanı ünlü yapan da buymuş."[1][2]
Genel bilgiler
Mimari tarz Han
Yapı sistemi Osmanlı mimarisi
Şehir Ankara
Ülke Türkiye
Mevcut kullanan Çengelhan Rahmi Koç Müzesi
Adına Rüstem Paşa
Başlama 1522
Tamamlanma 1523
Yenilenme 2005
Teknik detaylar
Yapı sistemi Osmanlı mimarisi
Diğer bilgiler
Otopark Yok

Osmanlı devrinde İpek Yolu üzerinde bulunan Çengel Han, Anadolu kervanlarının uğrak noktası olan önemli bir ticaret merkezi olmuştur. 1991 yılında istimlak edilişine kadar sahibi, Anadolu Beylerbeyi Karacapaşa’nın torunlarından Raife Kocabeyoğlu-Öngen’dir. Karacapaşa, Sultan Birinci Mehmed’in damadı olup Anadolu Beylerbeyi olarak katıldığı Varna Savaşı'nda Osmanlı ordusunun sol kanadına komuta ederken 1444'te öldürülmüştür [3]

Uzun süre tiftik deposu olarak kullanılan Çengel Han, aralarında Ankara’nın belli ailelerinden olan Kınacıların ve Bulgurluluların bulunduğu 18-20 kiracının pirinç gibi gıda maddesi deposu olarak da kullanılmıştir. 1980’lerde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından “korunması gerekli eski eser” olarak tanınmıştır. Raife Kocabeyoğlu-Öngen’in 1990 yılında vefatı üzerine Çengel Han çocukları Reşadet Öngen-Ceyhan ve Reşat Öngen’e geçmiştir. Ancak, Ankara Belediyesi 1991 yılında hanı Belediye Sarayı yapmak üzere istimlak etmiştir. Fakat Belediye bu projesini gerçekleştirememiş ve uzun süre boş bıraktığı hanı Vakıflar Genel Müdürlügüne devretmiştir. Çengel Han 2005 yılında Koç Holding tarafından kiralanıp restore ettirilmiştir. Han günümüzde müze olarak kullanılmaktadır [4].

Giriş kapısının üstünde bir çerçeve içinde inşa kitabesi yazılmıştır. Sülüs hatlarla Türkçe olarak yazılan bu kitabe iki satır olarak şöyle demektedir:

“ Tamam oldu çün binası bu hanın sarayıdır hakikat kârıbanın”. “Tamam olduğunu görüp dedi dil “Melih’il-hayır tarihin bu hanın 1522” „

Ayrıca bakınız

Notlar
  1. Tayfun Bayındır - Vatan Gazetesi - 2 Mayıs 2004
  2. Önder Şenyapılı - Ne demek Ankara; Balgat niye Balgat!? - ODTÜ yayıncılık - ISBN 975-7064-87-4
  3. Bkz. Büyük Larousse cilt 12
  4. Çengelhan Rahmi Koç Müzesi
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.