19. yüzyıl

19. yüzyıl, miladi takvime göre 1 Ocak 1801 ile 31 Aralık 1900 günleri arasındaki zaman dilimi olarak kabul edilir.

Başlığın diğer anlamları için 19 (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Portekiz, Osmanlı ve Çin İmparatorluğu çökmeye başlamış, Babür ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu da son bulmuştur.

Napolyon Savaşları’ndan sonra, Britanya İmparatorluğu, dünya nüfusunun dörtte biri, yüz ölçümünün üçte birine hakim olarak dünyanın önder gücü haline gelmiştir. "Pax Britannica" (Britanya barışı) döneminde, korsanlara karşı ciddi tedbirleri ile dünyada ticaretin teşvikini sağlamıştır. 19. yüzyıl aynı zamanda yeni icat ve keşiflerle beraber pozitif bilimlerde ciddi atılımlara sahne olmuştur. Tıp, matematik, fizik, kimya, biyoloji, elektrik ve metalurji gibi alanlarda gelecek yüzyılın hızlı gelişen teknolojik yeniliklerinin temelleri atılmıştır.

Demiryolları taşımacılığının başlamasıyla gelen sanayi devrimiyle beraber birçok ülkede kentleşme hareketleri başlamıştır ve dünyadaki birçok büyük şehrin nüfusu, bu dönemde bir milyonun üstüne çıkmıştır. Bunda tıp alanındaki gelişmeler de etkili olmuştur. Dünyanın kalan keşfedilmemiş bölgeleri (Antarktika ve Arktika’nın ulaşılması zor yerleri hariç) keşfedilmiştir ve 1890larda dünyanın hassas ve detaylı bir haritasının ortaya konmasına vesile olmuştur.

Bu yüzyıl köleliğin hızlı bir düşüş yaşamasına neden olmuştur. Haiti köle ayaklanmasını takiben Britanya İmparatorluğu, denizlerdeki egemenliğini kullanarak dünya çapındaki köle ticaretini durdurmaya çalışmıştır. Britanya 1834’te, Amerika Birleşik Devletleri, iç savaşı takiben 1865’te, Brezilya ise 1888’de köleliği kaldırmıştır. Aynı şekilde Rusya da topraklarında köleliğe son vermiştir.

Dönemler

Olaylar

1800'ler

1810'lar

1820'ler

1830'lar

1840'lar

1850'ler

1860'lar

1870'ler
  • 1871 - Şeyh Şamil'in ölümü
  • 1871 - Paris'teki işçi faciasıyla 20.000 insan hayatını kaybetti
  • 1876 - Tanzimat döneminin bitişi.

1880'ler

Önemli kişiler

Siyaset ve ordu
Napolyon Bonapart, konsül ve Fransa imparatoru
Abraham Lincoln (1963), Amerika Birleşik Devletleri'nin 16. başkanı
II. Abdülhamit, Osmanlı sultanı
Otto von Bismarck, demir şansölye (demir başbakan)

Din ve felsefe
Karl Marx
Friedrich Nietzsche

Bilim
Charles Darwin
Nadar, Louis Pasteur, 1878

Edebiyat
Charles Dickens
Emile Zola, 1900
Daguerreotype, Edgar Allan Poe

Müzik
Ludwig van Beethoven

Görsel sanatlar (resim, heykel)
Monet'nin İzlenim: Gün Doğumu adlı eseri, 1872, izlenimcilik (empresyonizm) akımına ismini vermiştir.
Vincent Van Gogh, kendi portresi, 1889

İş Dünyası
  • John Jacob Astor III, emlakçı
  • Andrew Carnegie, sanayici, hayırsever
  • Jay Cooke, finans
  • Henry Clay Frick, sanayici, sanat koleksiyoncusu
  • Jay Gould, Demiryolu müteahhidi
  • Meyer Guggenheim, aile reisi, maden
  • Daniel Guggenheim (bakır)
  • E. H. Harriman, demiryolları
  • Henry O. Havemeyer (şeker), sanat koleksiyoncusu
  • George Hearst, altın
  • James J. Hill (demiryolları)
  • Andrew W. Mellon, sanayici, hayırsever, sanat koleksiyoncusu
  • J.P. Morgan, banker, sanat koleksiyoncusu
  • George Mortimer Pullman (demiryolları)
  • Charles Pratt, petrol, Pratt Institute’un kurucusu
  • John D. Rockefeller, petrol, sanayi imparatoru
  • Levi Strauss, tekstil
  • Cornelius Vanderbilt, demiryolları, gemi taşımacılığı
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.