İhsan Doğramacı

İhsan Doğramacı (d. 3 Nisan 1915, Erbil, ö. 25 Şubat 2010, Ankara), Iraklı Türkmen doktor ve akademisyen, ilk YÖK başkanı. 10 Aralık 1981 - 10 Temmuz 1992 tarihleri arasında YÖK Başkanlığında bulunan İhsan Doğramacı, son olarak Bilkent Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı görevini sürdürmekte iken 25 Şubat 2010 tarihinde öldü.

İhsan Doğramacı
Amsterdam'daki 1996 IPA Konferası'nda
Doğum	3 Nisan 1915 Erbil, Musul Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	25 Şubat 2010 (94 yaşında) Ankara, Türkiye
Milliyet	Iraklı Türkmen
Vatandaşlık	Türkiye Cumhuriyeti
Mezun olduğu okul(lar)	İstanbul Üniversitesi, (Dr, 1938) Ankara Üniversitesi, (Uzm. Dr, 1940)[1]
Kariyeri
Dalı	Girişimci, akademi, tıp

Ailesi ve çocukluğu

Osmanlı Devleti'nde, bugünkü Irak'ın Erbil şehrinde, Kale Mahallesi'nde doğdu. V. Murad zamanında yaşamış olan Doğramacızade Kara Mehmed'in soyundan gelen Doğramacızade Ali Paşa'nın en büyük çocuğudur.[2]

Eğitim hayatı

İlk öğrenimini Erbil İbtidaiyyesi'nde, orta öğrenimini Beyrut’ta Beyrut Amerikan Üniversitesi'ne bağlı International College'de ( 1932) tamamladı. Üç yıl Bağdat tıp fakültesinde devam ederek sonra İstanbul tıp fakültesinde tamamlayarak 1938’de doktor olarak mezun olmuştur. İstanbul Tıp Fakültesi'nden mezun olduktan (1938) sonra ihtisas çalışmalarını Ankara Numune Hastanesi'nde, Harvard Üniversitesi'ne bağlı Boston Children's Hospital ve Washington Üniversitesi'ne bağlı St. Louis Children's Hospital'da sürdürdü.1942 yılında Sadrazam Mahmut Şevket Paşa'nın yeğeni,(Irak Başbakanlığı da yapmış olan) Hikmet Süleyman Bey'in kızı Bağdat Amerikan Kız Koleji öğrencisi Ayser Hanım ile tanışır ve evlenirler. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Doçent (1949) ve Profesör (1954) oldu. Çocuk Sağlığı Enstitüsü'nün, Hacettepe Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi'nin ve Hacettepe Üniversitesi'nin kurulmasında büyük hizmeti geçti. Bu eğitim kuruluşlarında entegre tıp eğitimi sistemini ve öğretim üyelerinin tam gün çalışma düzenini gerçekleştirdi.

Ankara Üniversitesi Rektörlüğü (1963-1965), Orta Doğu Teknik Üniversitesi Müteveli Heyet Başkanlığı (1965-1967), Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğü (1967 - 1975) görevlerinde bulunan Doğramacı, bundan sonra Paris V Üniversitesi'nde öğretim üyeliğine atandı.

1964-1973 yılları arasında Avrupa Rektörler Konferansı (Standing Conference of Rectors, Presidents and Vice-Chancellors of the European Universities - CRE) yönetim kurulu üyeliği, 1981'den ölümüne kadar Uluslararası Yükseköğretim Konferansı (International Conference on Higher Education - I.C.H.E.) kuruluşunda yönetim kurulu üyeliği, başkanlık ve onursal başkanlık görevlerinde bulunan Doğramacı, bu suretle çeşitli ülkelerin yükseköğretim yönetim sistemlerini yakından inceleme olanağı buldu.

Ayrıca Doğramacı Dünya Sağlık Örgütü tarafından Kamerun - Yaounde, Nijerya-İfe, Brezilya-Brasilia ve Kanada-Sherbrooke'da tıp fakültelerinin kurulması ve eğitim programlarının düzenlenmesinde danışmanlık görevlerini yaptı.

10 Aralık 1981 - 10 Temmuz 1992 tarihleri arasında YÖK Başkanlığı'nda bulunan İhsan Doğramacı, Bilkent Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı görevini yürüttü.

İhsan Doğramacı Almanya "Akademie der Naturforscher" Leopoldina, Hindistan National Academy of Medical Sciences, Fransa Académie Nationale de Médecine, Amerika Academy of Pediatrics, Azerbaycan Elmler Akademiyası ile İngiltere Royal College of Physicians'ın asli üyesi ve İngiltere Royal College of Pediatrics and Child Health'ın kurucu üyesidir.

Doğramacı, tedavi gördüğü Hacettepe Üniversitesi Hastanesi'nde, çoklu organ yetmezliği nedeniyle öldü. Naaşı Bilkent Doğramacızade Ali Paşa Camisi'nin bahçesinde hazırlanan anıt mezara defnedildi.[3]

Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca, Arapça ve Farsça konuşabiliyordu.

Etkinlikler

`İhsan Doğramacı Barış Vakfı`nın ve Erbil Vakfı'nın kurucusudur. Erbil Vakfın mal varlığı 15 bin ABD Doları ve 18 bin 600 TL olarak belirlendi. Merkezi Ankara olan vakfın kuruluş amacı eğitim, kültür ve sağlık faaliyetlerine destek ve katkıda bulunmak.

“Erbil Türkmenleri Listesi”ni Erbil asıllı olan İhsan Doğramacı, Erbil’de kurmuş olduğu İhsan Doğramacı Vakfı aracılığıyla desteklemektedir. Bölgede İhsan Doğramacı Vakfı’nın sağlık, sosyal, eğitim ve kültürel alanda birçok projesi bulunmaktadır. Şu anda Erbil’de vakfa ait birçok okulun yanı sıra bir de hastane bulunmaktadır bunun yanında yine Erbil’de Bilkent Üniversitesi’nin bir fakültesi kurulmaktadır[4].

Eleştiriler

Darbecilerle işbirliği

İhsan Doğramacı en başta 12 Eylül askeri darbesini yapanlarla işbirliği yaptığı için eleştirilir.[5]

Öğretim üyelerinin üniversiteden atılması

Türk eğitim hayatına, özellikle de yükseköğretimin kurumsallaştırılıp batı tarzı bir bilimselliğe kavuşturulmasına büyük katkılarda bulunmuştur. Ancak bunun yanı sıra özgür ve rasyonel üniversite realitesini zayıf düşürmekle de itham edilmiştir. Özellikle de, 12 Eylül Askeri Darbesi ile birlikte temel hak ve özgürlüklere yönelik yasaklamaların üniversite dünyasına taşınmasında manivela işlevi gören YÖK'ün (Yükseköğretim Kurumu) gizli mimarlarından biri olduğu iddia edilmiştir.

Bu doğrultuda İhsan Doğramacı sol tandanslı hocaların (ki aralarında İdris Küçükömer, Bülent Tanör, Taner Timur, Murat Belge, Faruk Sönmezoğlu gibi isimler de yer almıştır) üniversitelerden uzaklaştırılması, doçentlik ya da profesörlük atamaları gelenlerin atamalarının yıllarca ertelenmesi, yine bıyık-sakal kontrolü yapılarak öğretim üyelerinin akademik kimliklerinin rencide edilmesi, üniversitelerin polis devletin bir uzantısı olarak polis-jandarma üsleri haline getirilmesi, kamu arazisi olan Orta Doğu Teknik Üniversitesi ormanlığının bir kısmının gayrımeşru yollarla satın alınarak Ankuva Alışveriş Merkezi, Meteksan Holding Yerleşkesi ve Bilkent Konutları'nı inşa etmek üzere tahsis edilmesi gibi pek çok suçlamayla karşılaşmıştır.

Üniversite harcı

Üniversitede okumak için harç uygulaması Doğramacı'nın başkan olduğu YÖK tarafından konuldu.[6]

Tartışmalı konular

Öldürülen gazeteci Uğur Mumcu'nun gündeme taşıdığı olaya göre İhsan Doğramacı “Annenin El Kitabı” adlı eserini, Amerikalı bilim adamı tıp doktoru Benjamin Spock’un "Baby and Child Care"[7] adlı kitabından bire-bir tercüme ettiği halde kendi eseri imiş gibi intihal yapmakla suçlandı.[8][9]

Basına tazminat davası

Kendisini eleştiren bir kapak yaptığı için Nokta dergisi hakkında "Bunu yapanları hapse attıracağım, bu yayını yapan şirkete öyle bir tazminat ödettireceğim ki bir daha böyle bir terbiyesizlik yapamayacaklar." demiş ve eleştirildiği için tazminat davası açmıştır.[6]

Ödülleri

	Haydar Aliyev Nişanı
	— 29 Nisan 2005[10].

	Fransa Légion d'honneur Subayı
	— 1977[11]

Ayrıca bakınız

• Doğramacızade Ali Sami Paşa Camii

Kaynakça

1. http://www.bilkent.edu.tr/hocabey/basari.html
2. "Arşivlenmiş kopya". 16 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012.
3. http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=13960938
4. "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2017.
5. 28 Şubat 2010 tarihli Korkut Boratav yazısı Sol portal 11 Eylül 2012 tarihinde erişilmiştir
6. "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2014.
7. http://en.wikipedia.org/wiki/Benjamin_Spock
8. http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/408695.asp
9. İntihalciler artık sağlığımızı bile tehdit ediyorlar
10. "İ.Ə.Doğramacının "Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 29 aprel 2005-ci il tarixli, 787 nömrəli Sərəncamı. e-qanun.az 5 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
11. "Awards of Doğramacı". Official Website of İhsan Doğramacı. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013.

Akademik görevi
Önce gelen: Önce gelen yoktur.	Yükseköğretim Kurulu Başkanı 10 Aralık 1981 - 10 Temmuz 1992	Sonra gelen: Mehmet Sağlam
Önce gelen: Suut Kemal Yetkin	Ankara Üniversitesi Rektörü 4 Kasım 1963 - 4 Kasım 1965	Sonra gelen: Cumhur Ferman