İrtiş Nehri

İrtiş Irmağı, (Rusça: Иртыш ; Kazakça: Ертіс / Ertis ; Tatarca: Иртеш, İrteş ; Çince: 额尔齐斯河, É’ěrqísī Hé, Siberca: Эйәртеш, Eyärteş) Sibirya'da bir nehir, ana kaynağı Obi Nehri'dir. İrtiş ismi Beyaz anlamına gelir.

İrtiş Irmağı
İrtiş Irmağı
Kaynak Kara-İrtiş
Ağız Obi Nehri
Havza ülkeleri  Çin
 Kazakistan
 Rusya
Uzunluk 4248 km
Ağız rakımı Kara Denizi
Havza alanı 1.673.470 km2
İrtiş - Cherlak

İsim kökeni

V.P. Semenov, bu ırmak adının iki kelimeden (ir + tış) birleşmesinden oluştuğunu söyler. İr- yer; tış ise kazmak anlamındadır, yani yeri kazmak. Görünür ki, ırmağın suyu yeri oyduğu, kazdığı için bu fikrini savunmuştur. E. Koyçubayev ise, Ertiş, Ertis, artış adlarının (aşırma, aşma, keçme, aşırım) manasında olduğunu tahmin eder.[1]

Kâşgarlı Mahmud Divân-ı Lügati't-Türk'te;

"آرتاِش Ertiş" "Yemek" kırlarında bulunan bir ırmağın adı. Bir göle[2] akar, birçok kolları vardır. Bu suya "ارتش سُوُ Ertiş suwı" denir."[3] şeklinde Ertiş Irmağını tanımlar ve Ertiş kelimesinin "ertişmek" mastarından gelen "ertiş" kökünden alındığını ve yarış anlamında olduğunu söyler.

Doğal yapısı

Kaynakları

Yukarı doğru akıntı yönünde katılan kolları;

Sol kıyısında
  • Ichim (İşim)
  • Tobol
  • Konda
 Sağ kıyısında
  • Om
  • Demianka

İrtiş, Kara-İrtiş isminde Moğol Altay Dağlarından Sincan Uygur Özerk Bölgesi içinde, Çin'de doğar, İrtiş kuzeybatıya doğru Zaysan Gölü üzerinden, Kazakistan, Batı-Sibirya'da Khanty-Mansiysk şehri yakınında Obi Nehri ile birleşip 4248 km (2640 mil) sonra Kara Denizi'ne dökülür. İrtiş Irmağı'nın Havza alanı 1.673.470 km² kapsar.

Balık türleri

İrtiş Irmağında, Sazangiller Cyprininae alt-familyasından (Ctenopharyngodon idella)[4], (Cyprinus carpio haematopterus)[5], Mersin balığıgiller'den Sibirya mersin balığı (Acipenser baerii baerii)[6], (Acipenser ruthenus)[7], Turna balığı (Esox lucius)[8], (Carassius carassius)[9], (Carassius gibelio)[10], Kızılgöz (Rutilus rutilus), Çapak balığı (Abramis brama), Sudak balığı (Lucioperca lucioperca), Levrek (Acerina cernua veya Gymnocephalus cernuus) ve morina cinsinden (Lota lota) gibi tatlı su balık türleri yaşar.

Nehir üzerindeki şehirler

Koktokay İlçesi ve Burçin İlçesi

Öskemen, Semey, Pavlodar

Omsk, Tara, Tobolsk ve Khanty-Mansiysk.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. E.Koyçubayev, 4, sayfa 85.
  2. Bu Zaysan Gölü'dür.
  3. Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 97.
  4. Ctenopharyngodon idella in China (İngilizce)
  5. Cyprinus carpio haematopterus in China (İngilizce)
  6. Acipenser baerii baerii in China (İngilizce)
  7. Acipenser ruthenus in China (İngilizce)
  8. Esox lucius in China (İngilizce)
  9. Carassius carassius in China (İngilizce)
  10. Carassius gibelio in China (İngilizce)

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.