Adenovirüs
Adenovirüsler, Adenoviridae ailesi, DNA genomu çift sarmallı olan ve ikosahedral bir nükleokapsid içeren orta büyüklükte ~(90-100 nm), zarfsız ( dış lipid çift zar tabakası olmayan), hastalığa sebep olan virüslerdendir.[1][2].
Adenovirüs | |
---|---|
Elektron mikroskobu altında çoğaldığı izlenen adenovirüs. | |
Genel özellikler | |
Büyüklük | ~(90-100 nm) |
Konak | Memeliler |
Sınıflandırma | |
Baltimore sınıflandırması | |
Grup 1 | 1 |
UVTK sınıflandırması | |
Familya | Adenoviridae |
Cins |
[[* Atadenovirus
|
Adenovirüsler ilk olarak 1953'te Wallace P. Rowe ve meslektaşları tarafından keşfedilmiştir. Bu virüsler ilk olarak Adenoid hücre kültüründen izole edildi Adenoviridae ailesi altında tanımlandırlar[1][2]. 1962'de John Trentin ve meslektaşları, adenovirüs 12'nin bir laboratuvar ortamında hamsterlerde tümörlere neden olabileceği konusunda önemli bir keşif yaptılar[1]. Bu keşiften bu yana, adenovirüslerin insan kanserlerini indüklediğinden şüphelenildi, ancak insanlarda kesin olarak kansere neden olduğu kanıtlanamadı[1]. Adenovirüsleri içeren deneyler de moleküler biyolojiye önemli katkılar sağlamıştır[1]. En önemlisi, adenovirüsler bilim insanlarının haberci RNA eklemeyi anlamasına yardımcı olmuştur[1]. Bilim adamları, adenovirüsler tarafından üretilen mRNA'yı inceleyerek, bu transkriptlere gömülü intronların olduğunu fark etmişlerdir[1].
Giriş
Adenovirüsler, insan ve hayvanların ortak patojenleridir [3]. Ayrıca, çeşitli türler yoğun araştırma konusu olmuştur ve memeli moleküler biyolojisinde araç olarak kullanılmaktadır[1][3]. İnsanları enfekte eden 49 tür dahil olmak üzere, serolojik olarak farklı 100'den fazla adenovirüs türü tanımlanmıştır[3]. Adenoviridae ailesi, memeli adenovirüsleri (mastadenovirüsler) ve kuş adenovirüsleri (aviadenovirüsler) olmak üzere iki cinse ayrılır. Adenovirüsler, ilk izole edildikleri insan adenoidlerinden sonra adlandırılmıştır[1][3].
Birkaç adenovirüs, solunum ve konjunktival hastalıklara neden olabilir[3]. Ek olarak, birkaç insan adenovirüsü türü, yeni doğan hamsterlerde ve diğer kemirgenlerde farklılaşmamış sarkomları indükler ve belirli kemirgen ve insan hücre kültürlerini dönüştürebilir[1][3]. Şu anda adenovirüslerin insanlarda onkojenik olduğuna dair bir kanıt yoktur, ancak olması ihtimaller dahilinde tutulu[3] r.
Klinik bulgular
Adenovirüsler, yetişkin ve ergenlerde genellikle Akut solunum sıkıntısı sendromu hastalığına, nadiren pnömoniye, akut foliküler konjunktivite, epidemik keratokonjunktivite, sistite ve bazen gastroenterite neden olurlar[3]. Gözlerde ve sıklıkla bölgesel lenf düğümlerinde mukoza enfeksiyonları ya da nezle belirtileri ile önemli ölçüde benzerlik gösterir[1][2]. Bebeklerde ise farenjit ve faringeal konjunktival ateş ile göründükleri tespit edilmiştir[3]. İnsanlarda çoğunlukla hedef solunum sistemidir ve bulgular da bu yöndedir kesin teşhis için antikor titrelerindeki artış ve virüs izolasyonu ile doğrulanır[3].
Konak kişinin savunma sistemi
Çoğu ergen ve yetişkin, dolaşımda olan nötralize edici antikorlara sahiptir ve bağışıklık yaygındır[3]. Sitotoksik T lenfositleri, adenovirüs ile enfekte olmuş hücreleri yok eder. Adolesanlarda ve yetişkinlerde dolaşımdaki nötralize edici antikorların yüksek prevalansı, adenovirüs enfeksiyonlarına karşı yaygın bağışıklığa katkıda bulunur[3]. Sitotoksik T lenfositleri ayrıca adenovirüs ile enfekte olmuş hücreleri tanır ve yok eder[3]. İnterferon, İn vitro olarak adenovirüsler tarafından indüklenir, ancak belki de mRNA'nın işlevi nedeniyle birçok adenovirüs tipini inhibe edemez[3]. Bununla birlikte, birkaç ön çalışmada interferonun adenovirüs konjunktivit tedavisinde etkili olduğu bildirilmiştir[3].
Kaynakça
- "Untitled Document". web.stanford.edu. 13 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020.
- "Adenovirus | virus". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 7 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020.
- Doerfler, Walter (1996), Baron, Samuel (Ed.), "Adenoviruses", Medical Microbiology, 4th, Galveston (TX): University of Texas Medical Branch at Galveston, ISBN 978-0-9631172-1-2, PMID 21413345, erişim tarihi: 27 Kasım 2020