Agâh Efendi

Çapanzade (Çapanoğlu) Agâh Efendi (1832, Yozgat - 1887, Atina), Tercüme Odasından yetişen Genç Osmanlı Cemiyeti üyesi, gazetecilik de yapmış Osmanlı devlet adamı ve aydını.

Agah Efendi

Yaşamı

Çapanzade Ömer Hulûsi Efendi'nin oğlu olarak Yozgat'ın Sorgun ilçesinde doğdu. İstanbul'da Mekteb-î Tıbbiye'de eğitim görmüştür. Tıp öğreniminden sonra çok iyi Fransızca bilmesi nedeni ile Bâb-ı Âli'de kâtip olarak çalışmaya başlamıştır. Daha sonra İngilizce ve İtalyanca dillerini de öğrenmiştir. Dildeki bu başarıları nedeni ile Tercüme Odası tercümanları arasına alınmıştır.

1860 yılında Şinasi ile birlikte Tercüman-ı Ahvâl gazetesini çıkarmıştır.

1861 yılında Posta Nazırlığına getirilmiştir. 1862 yılında ise 1843 yılında Padişah Abdülmecit’in buyruğuyla posta taşıma amacı ile kurulmuş olan Fevaid-î Osmaniye vapurları idaresi direktörlüğü görevi de kendisine verilmiştir. 1862 yılı sonunda ise ilk Türk posta pullarını çıkarmıştır. Daha önceleri yapıldığı gibi mesafeye göre posta ücretlerinin hesaplanmasına son vererek 13 Ocak 1863 tarihinde Sirkeci, Beşiktaş, Üsküdar, ve Fatih postanelerinde satışı başlayan bu pullar ile posta gönderi ücretlerinin ödenmesi uygulamasını da başlatmıştır. Agâh Efendi bununla da kalmayarak halkın postanelere gelmeden mektup yollayabilmesi için ilk defa posta kutuları uygulamasını da başlatmıştır. 14 Şubat 1865 tarihinde ise ülke sınırları içinde her türlü posta taşınması haklarının devlete ait olduğunu açıklamış ve Mısır Postalarının başlatılmasını emretmiştir.

Namık Kemal'in Genç Osmanlılar Cemiyetine katılmış ve 1866'da Paris'e kaçarak muhaliflere katılmıştır. Muhbir ve "Hürriyet" gazetelerinde çalışmıştır.

Hasımları olan Âli ve Fuat paşalar ölünce 1871'de yurda dönüp mutasarrıflık ve Şurayı Devlet üyeliği yapmıştır. Ancak fikirlerinden dolayı 1877'de Bursa'ya ve Ankara'ya sürgün edilmiştir.

Rodos ve Midilli mutasarrıflıklarından sonra 1887'de Atina elçisi iken vefat etmiş ve II. Mahmut Türbesi haziresine defnedilmiştir.

Kaynakça

1. Posta Mecmuası 1915, s. 183

2. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergah Y., 1997, c. 1, s. 41.