Agnostisizm

Agnostisizm (Türkçe: Bilinemezcilik),[1] ilahi veya doğaüstü varlıkların bilinmediğini, bilimsel olarak ispatlanamadığı ve gözlemlenemediğini, bu yüzden bilinemez olduğunu savunan felsefi fikir akımıdır.[2][3][4] Bu fikir akımının destekçilerine agnostik (bilinemezci) denir.

İlgili makaleler
Dinsizlik

Agnostik teizm · Agnostik ateizm
Agnostik Nötralizm
İgnostisizm · Apateizm
Zayıf · Güçlü

Seküler hümanizm  · Post-teizm
Özgür Düşünce  · Dinin Eleştirisi
Dinden Hür Olma From Religion Kuruluşu
Antiklerikalizm · Anti-din
Parodi din · Deizm

Metafiziksel · Dinsel · Doğalcılık

Kişiler
Kitaplar

Tanrı Yanılgısı
Tanrı büyük değildir · İnancın sonu
Kutsal Kitapların Kaynakları

Portal ·

Agnostisizm’in bir başka tanımıysa, “insan beyninin, ya Tanrı'nın var olduğu inancını ya da Tanrı'nın var olmadığı inancını haklı çıkarmak için yeterli rasyonel zemini sağlayacak potansiyele sahip olmadığı” görüşüdür. Agnostisizm, maddesel fenomenlerin ötesinde herhangi bir varlığın veya "ilk sebep"'in bilinemeyeceği ve bu nedenle de bilinemeyecek şeyin de üzerine yoğunluk vermenin gereksiz olduğunun doktrini veya öğretisidir.[3]

Geçmişi

İlk defa 1869'da İngiliz biyolog Thomas Henry Huxley agnostik terimini kullandı.

"Bu basitçe bir insanın, bilmek veya inanmak konusunda bilimsel bir temeli olmadığını, yani bildiğini veya inandığını söylemeyeceği anlamına gelir."

diyerek Agnostisizm'i özetlemiştir. Bununla birlikte eski zamanlardaki filozoflar, herhangi bir ölüm sonrası yaşam hakkında agnostisizm ifade eden, MÖ 5. yüzyıldan kalma bir Hint filozofu Sanjaya Belatthaputta gibi agnostik bakış açısını destekleyen yazılar yazmışlardı ve 5. yüzyılda Protagoras "Tanrıların" varlığı hakkında agnostisizm ifade eden ilk Yunan filozofu.[5][6][7]

Agnostisizmin tanımı

Agnostisizm, ateizm ile aynı şey değildir.[8] Ateizm, tanrının var olmadığını veya var olamayacağını savunur.[9] Fakat agnostisizm, tanrının var olup olmadığının bilinmediğini veya asla bilinemeyeceğini savunur.[10] Demografik araştırmalar için ise ateizm ve agnostisizm, diğer bütün dinsiz felsefelerle aynı kategoridedir.[11] Bazı kaynaklar ise agnostisizmi "tarafsızlık" olarak açıklar.[12] T. H. Huxley ise agnostisizm hakkında şunları söylemiştir:

« Agnostisizm bir inanç değildir; ancak özü tek bir dinç uygulamaya yatan bir metottur. Bu ilke kesinlikle akıl olarak gösterilebilir; ancak sonuçlar kanıtlanmış veya kanıtlanabilir denebilecek kadar kesin gösterilmemelidir.[13] »

Etimolojisi

"Agnostik" sözcüğü Eski Yunanca olumsuz öneki olan "an+" ve yine aynı dilden "bilen, bilgisi olan" anlamına gelen "gnōstikós (γνωστικός)" sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur.[14] Anlamı kabaca "bilgisi olmayan" demektir. Bu sözcük ise yine Eski Yunanca "bilmek" anlamına gelen "gignōskō, gnō- (γιγνωσκω, γνω-)" sözcüğünden türemiştir.[14] İlk kullanımı T. H. Huxley tarafından 1869 yılında gerçekleştirilmiş ve Türkçeye Fransızca "agnostique" sözcüğünden geçmiştir.[14]

Agnostisizm (Fr. agnosticisme, İng. agnosticism) bilinemezcilik demektir. En sık kullanım biçimi dini inançlara agnostik yaklaşımdır. Bertrand Russell'ın tarif ettiği agnostik bakış açısına göre, Tanrı'nın varlığı ve dünya sonrası hayat hakkında mevcut dinlerin öne sürdüğü iddiaların günümüzde doğrulanması mümkün değildir. Dolayısıyla herhangi bir dine mensup olmak anlamsız görülebilir. Diğer taraftan agnostisizm, kendini "Tanrı kesinlikle yoktur" diyen ateizmden de ayrı tutar.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Bilinemezcilik" TDK Büyük Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu 28 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011
  2. Hepburn, Ronald W. (2005) [1967]. "Agnosticism". Donald M. Borchert (Ed.). The Encyclopedia of Philosophy. 1 (2nd bas.). MacMillan Reference USA (Gale). s. 92. ISBN 0-02-865780-2. In the most general use of the term, agnosticism is the view that we do not know whether there is a God or not. (page 56 in 1967 edition)
  3. Rowe, William L. (1998). "Agnosticism". Edward Craig (Ed.). Routledge Encyclopedia of Philosophy. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-07310-3. In the popular sense, an agnostic is someone who neither believes nor disbelieves in God, whereas an atheist disbelieves in God. In the strict sense, however, agnosticism is the view that human reason is incapable of providing sufficient rational grounds to justify either the belief that God exists or the belief that God does not exist. In so far as one holds that our beliefs are rational only if they are sufficiently supported by human reason, the person who accepts the philosophical position of agnosticism will hold that neither the belief that God exists nor the belief that God does not exist is rational.
  4. "agnostic, agnosticism". OED Online, 3rd ed. Oxford University Press. Eylül 2012. agnostic. : A. n[oun]. :# A person who believes that nothing is known or can be known of immaterial things, especially of the existence or nature of God. :# In extended use: a person who is not persuaded by or committed to a particular point of view; a sceptic. Also: person of indeterminate ideology or conviction; an equivocator. : B. adj[ective]. :# Of or relating to the belief that the existence of anything beyond and behind material phenomena is unknown and (as far as can be judged) unknowable. Also: holding this belief. :# a. In extended use: not committed to or persuaded by a particular point of view; sceptical. Also: politically or ideologically unaligned; non-partisan, equivocal. agnosticism n. The doctrine or tenets of agnostics with regard to the existence of anything beyond and behind material phenomena or to knowledge of a First Cause or God.
  5. "Samaññaphala Sutta: The Fruits of the Contemplative Life". a part of the Digha Nikaya translated in 1997 by Thanissaro Bhikkhu. 9 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: April 5, 2015. If you ask me if there exists another world (after death), ... I don't think so. I don't think in that way. I don't think otherwise. I don't think not. I don't think not not.
  6. Bhaskar (1972).
  7. Lloyd Ridgeon (13 Mart 2003). Major World Religions: From Their Origins To The Present. Taylor & Francis. ss. 63-. ISBN 978-0-203-42313-4. 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020.
  8. "Atheism and Agnosticism" Stanford Encylopedia of Philosophy. 30 Ocak 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
  9. "Atheism" The Skeptic's Dictionary. 6 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
  11. "Major Religions Ranked by Size" 15 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Adherents.com. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
  12. "Agnostics" - Free Online Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia tanımı. 23 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
  13. "Agnosticism & Thomas Henry Huxley". Atheism.about.com. 2010-06-10. URL erişim tarihi: 18 Nisan 2011
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.