Akropolis
Akropolis (Grekçe: ἀκρόπολις; Modern Yunanca: ακρόπολη, ἄκρος "yukarıda bulunan, yüksek ve πόλις "Şehir") Antik Yunan kentlerinde, kentlerin yanıbaşındaki tepelerde inşa edilen hisarlara ve bu yapıların bulunduğu özel alanlara verilen addır.
Klasik dönem Yunanistan'ında her önemli yerleşme yerinin bir akropolisi vardı ve akropolisler büyük şehirlerin en önemli bölgeleriydi. Dini işlevi de bulunan[1] akropolislerde tapınaklar, hazinedarlıklar ve çeşitli kurumlar da yer alırdı. MÖ 5. yüzyılda yalnızca tapınaklara ayrılmış olan akropolisler, bir tepe üzerinde bulunmasından ötürü saldırı esnasında kent halkının sığınağı olarak kullanılmaktaydı.
Eski Yunan Medeniyeti, Yunanistan'ın yanı sıra Anadolu'da da çok sayıda akropolis inşa etmiştir. Bugün hala ayakta duranlar arasında Arykanda, Assos, Pergamon (Bergama), Kaunos, Olympos, Phaselis sayılabilir.
Atina Akropolisi
Akropolislerin en ünlüsü Atina Akropolisi'dir. Attika ovasında, deniz düzeyinden 152 m yükseklikte 270x150 boyutlarında bir kayalık olan Atina Akropolis'ine Cilalı taş devrinde yerleşildi. Tunç devrinde (MÖ yaklaşık 3000) evler ve bir kral sarayı yapıldı.Günümüze kalan görkemli yapılar, Milattan önce 5. yüzyılda devlet adamı Perikles tarafından başlatılan geniş bir yapı programı sonucunda gerçekleştirildi. Yapılış sıralarına göre Atina Akropolisi'ndeki başlıca yapıtlar şunlardır:
- Partenon: MÖ 437-432
- Propylaion (kapılı giriş) : MÖ 437-432
- Athena tapınağı : MÖ 427-424
- Erehteyon : MÖ 421-405
Bu yapıların önemli bölümleri hâlâ ayaktadır. Sanayinin yarattığı çevre kirlenmesinden korunmaları için hazırlanan kapsamlı bir restorasyon programı, 1980 yıllarından bu yana sürdürülmektedir.
Kaynakça
- Caves, R. W. (2004). Encyclopedia of the City. Routledge. s. 4.