Andronikos Dukas (VI. Leon'un generali)

Andronikos Doukas (ya da Doux) (Modern Yunanca: Grekçe: Ἀνδρόνικος Δούκας/Δούξ, ö. yaklaşık 910) VI. Leon (886-912 arası hükümdar) hükümdarlığında Bizanslı general ve asi. Başarılı bir general olarak tanınmayı başarmış Dukas Hanedanı bilinen ilk üyesidir, güçlü hadım Samonas ile rekabeti, 906-907 yılında onun isyan etmesine ve sonunda Araplara sığınmasına neden olmuştur. Bağdat'ta sürgünde ölmüştür.

Andronikos Dukas
Ölüm	yaklaşık 910 Bağdat
Bağlılığı	Bizans İmparatorluğu
Rütbesi	Domestikos tōn scholōn
Ailesi	Çocukları: Konstantinos Dukas

Hayatı

Andronikos Dukas, Dukas Hanedanı'nın hayatının detayları bilinen ilk üyesidir.[1] Muhtemelen yaklaşık 855 yılında faal olan Dukas olarak kaydedilmiş bir memurun oğludur, ancak kökeni ve erken dönem hayatı hakkında bir şey bilinmemektedir.[2] Andronikos ilk kez kaynaklarda haşmetli patrikios unvanına sahip bir general olarak 904 yılında görülür. O yılın kasım ya da aralık ayında Eustathios Argyros ile birlikte Araplara karşı bir sefer düzenlemiş ve Germanikeia yakınlarında Mopsuestia ve Tarsos birleşik kuvvetlerine karşı büyük bir zafer kazanmıştır. Aleksandr Vasilyev, bu seferin birkaç ay önce gerçekleşen Bizans İmparatorluğu'nun ikinci büyük şehri Selanik'in Yağmalanması'nın bir intikamı olduğunu söyler.[3][4] Muhtemelen bu zaferden sonra, İmparatorluk ardusunun baş komutanı olan Domestikos ton sholon makamına terfi ettirilmiştir.[5]

906'da, büyük bir Arap deniz seferiyle yüzleşmek için Himerios'un altındaki filo ile güçlerini birleştirmesi için Ege kıyılarına gitmesi emredildi. Ancak Andronikos, güvenliğinden korktuğu için uymak konusunda isteksizdi: Konstantinopolis'ten Himerios'un kendisini ele geçirip ve kör etmesi için emri aldığını söyleyen mektuplar aldı. Aslında, vakainüvisler, bu mektupların, Leon'un Arap kökenli saray nazırı Samonas'un entrikaları dolayısıyla gönderildiğini söylemektedirler. Samonas, Andronikos'un oğlu Konstantinos tarafından birkaç yıl önce kendi topraklarına kaçmaya çalışırken yakalanmasından bu yana Dukas ailesine karşı kişisel bir kin duyuyordu.[6] Himerios'un kendisine katılmamasından duyduğu memnuniyetsizliği tekrarlamarı sadece Andronikos'u daha da şüpheli hale getirdi ve Himerios'un bayrak gemisine binmeyi kesinlikle reddetti. Bu durumda Himerios kendi güçleriyle yola çıktı ve 6 Ekim'de Arap filosuna karşı büyük bir zafer kazandı. Bunun haberi üzerine, Andronikos, İmparatorun emirlerine itaatsizlik etmenin cezasının korkusuyla, ailesi ve efradıyla doğuya çekildi ve İkonium yakınlarındaki Kaballa kalesini ele geçirdi.[3][7][8]

Orayı altı ay boyunca elinde tuttu ve Leon, kendisi Dukas Hanedanından birisiyle evlenerek akraba olan yeni Domestikos ton sholon Gregoras Iberitzes'i onu teslim olmaya ikna etmek için yolladı. Bununla birlikte, Andronikos, arabulucu olarak umut bağladığı arkadaşı Patrik Nikolaos Mistikos'un (Şubat 907) görevden alındığı haberini duyunca, kaçmaya karar verdi ve Araplardan yardım istedi.[3][7][9] 907 baharının ortalarında, bir Arap kuvveti yardımına geldi ve Kaballa etrafındaki kuşatmayı kırdı. Arapların eşlik ettiği Andronikos ve ailesi sınırı geçtiler, önce Tarsos'a, sonra da Abbâsîler'in başkenti Bağdat'a geldiler.[7][8] Andronikos Dukas’ın kaçışı özgün bir bölümü temsil eder: Aleksandr Vasilyev ve Romilly Jenkins gibi birkaç bilim adamı, bu kaçışın Patrik Nikolaos Mistikos’u ve belki de amiral Eustathios’un dahil olduğu Leon'a karşı gerçek bir komplonun bir kanıtı olduğunu düşünürler. Demetrios Polemis ve Shaun Tougher gibi diğerleri, bu yorumu reddederler ve bu kaçışı güçlü Samonas ile olan rekabet açısından açıklarlar. Andronikos'un eylemlerini tamamen savunmacı bir davranış olarak görürler ve Himerios'la işbirliği yapmayı reddettikten sonra düştüğü savunulamaz pozisyona itibar ederler.[3][10]

Andronikos’un sığınması - ya da o sırada Bizans’ın en tehlikeli muhalifleri Trabluslu Leon ve Tarsuslu Damyanah’ın dönem oldukları göz önüne alınması sebebiyle - Leon onu geri almaya kararlıydı. Kişisel sempati de bunda rol oynadı: Leon açıkça generaline bağlıydı ve hatta sığınmasına ağıt şeklinde bir şiir yazdı.[11] Sonuç olarak, İmparator Andronikos'a bir mumun içine gizlenmiş güvenli bir şekilde geri dönüşü garanti eden gizli bir mesaj gönderdi. Ancak Samonas, bunun, generali Arapların gözünde itibarsızlaştırmak için Halife'nin vezirlerinin eline düşmesini sağladı. Andronikos daha sonra Bağdat'ta hapsedildi ve İslam'a dönmeye zorlandı. Muhtemelen kısa süre sonra orada öldü.[12] Öte yandan oğlu Konstantinos, kısa bir süre sonra Bağdat'tan kaçıp Bizans'a geri dönmeyi başardı, Leon tarafından affedilip ve üst düzey askeri komutanlık ona emanet edildi.[3][13]

Mirası

913 yılında Andronikos'un hayatına mal olan Andronikos ve Konstantinos'un her ikisinin başarısız tahtı ele geçirme teşebbüsü halk efsanesine girdi ve epik şiir Digenis Akritas'a bu iki önemli kişi ilham verdi.[14]

Kaynakça

Özel

1. Kajdan 1991, s. 655.
2. Polemis 1968, s. 16.
3. Kajdan 1991, s. 657.
4. Polemis 1968, s. 17; Tougher 1997, s. 189.
5. Tougher 1997, s. 208.
6. Polemis 1968, ss. 17-18; Tougher 1997, ss. 208-209.
7. Polemis 1968, s. 18.
8. Tougher 1997, s. 209.
9. Tougher 1997, ss. 209, 213-216.
10. Polemis 1968, ss. 19-20; Tougher 1997, ss. 214-216.
11. Tougher 1997, ss. 39, 216-217.
12. Polemis 1968, s. 19; Tougher 1997, ss. 209-210, 216.
13. Tougher 1997, s. 210.
14. Kajdan 1991, ss. 655, 657.

Genel

• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
• Polemis, Demetrios I. (1968). The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography (İngilizce). Londra: The Athlone Press. 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019.
• Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People (İngilizce). Leiden: Brill. ISBN 978-9-00-410811-0. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019.