Cumhuriyet Senatosu (Türkiye)

Cumhuriyet Senatosu ya da eskiden yaygın bir şekilde kullanılan adıyla Okumuşlar Meclisi, Türkiye'de 1961-1980 yılları arasında çift meclisli sistem yürürlükteyken TBMM'nin üst meclisini oluşturan yasama organı. Alt meclis ise Millet Meclisiydi.

Cumhuriyet Senatosu
Tür
Tür
Tarih
Kuruluş 20 Temmuz 1961
Dağılış 12 Eylül 1980
Başkanlık
Başkan
Mehmet Enver Aka (AP)
1963-1965
Tekin Arıburun (AP)
1970-1977
Sırrı Atalay (CHP)
1977-1979
Yapı
Sandalye 165
+ Tabii Senatörler
Siyasi gruplar
Komisyonlar
  • Anayasa ve Adalet Komisyonu
  • Bütçe ve Plan Komisyonu
  • Cumhuriyet Senatosu Hesaplarını İnceleme Komisyonu
  • Bayındırlık, Ulaştıma ve İmar-İskan Komisyonu
  • Dışişleri, Turizm ve Tanıtma Komisyonu
  • İçişleri Komisyonu
  • Mali ve İktisadî İşler Komisyonu
  • Millî Eğitim - Gençlik ve Spor Kültür Komisyonu
  • Millî Savunma Komisyonu
  • Sosyal İşler Komisyonu[1]
Ortak komisyonlar
  • Kamu İktisadî Teşebbüsleri Karma Komisyonu
  • Dilekçe Karma Komisyonu
  • Kitaplık Karma Komisyonu[1]
Seçimler
Son seçim
 14 Ekim 1979
Toplantı yeri
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Bakanlıklar, Ankara
Anayasa
9 Temmuz 1961 tarihli ve 334 sayılı
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası

Tabii üyeler dışında Cumhuriyet Senatosuna aday olabilmek için 40 yaşını doldurmuş olmak ve yükseköğrenim yapmış olmak gerekiyordu. Hükûmet, Cumhuriyet Senatosuna karşı değil, Millet Meclisine karşı sorumluydu. Güven oylaması sadece Millet Meclisinde yapılıyordu. Cumhuriyet Senatosunun gensorusuyla hükûmeti düşürme yetkisi yoktu.

1980 yılından sonra tekrar tek meclisli sisteme geri dönüldü ve senato kurumu 19 yıllık bir çalışma süresinden sonra Türkiye'de yürürlükten kalktı.

Senato salonu, günümüzde iktidar partisinin grup toplantı salonu olarak faaliyet gösteriyor.

Senato üye yapısı

1961 anayasası'nda göre Cumhuriyet Senatosu üç çeşit üyeden oluşuyordu.

  1. 150 adet olan birinci grup üyeler halk tarafından seçiliyordu.
  2. 15 adet olan ikinci grup üyeler ise Cumhurbaşkanınca seçiliyordu. Bunlar Kontenjan senatörü olarak bilinmektedir.
  3. "Tabii Senatörlük" kendi içinde iki gruba ayrılıyorlardı. Bunlardan birincisi Millî Birlik Komitesi başkan ve üyeleriydi. İkincisi ise eski Cumhurbaşkanlarıydı.

Birinci grup üyelerin görev süresi altı yıldı. Ancak seçimler 2 yılda bir yapılıyordu ve her seçimde üyelerinin sadece üçte biri yenileniyordu. 1961 anayasası'nın geçici 10.Maddesine göre 1961 seçimlerinden iki yıl sonra yapılacak seçimlerle yenilenecek üyeler ile dört yıl sonra yapılacak seçimle yenilenecek olan üyeler ad çekilerek belirlenmiştir. Böylece A, B ve C grubu olmak üzere 3 grup oluşmuştur.

İkinci grup üyelerin görev süresi de altı yıldı.

Üçüncü grup üyeleri ise ömür boyu görev yapıyorlardı.

Senato seçimleri
Seçim tarihiSeçim türü[2]
15 Ekim 1961 Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu genel seçimi
7 Haziran 1964 Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ara seçimi
5 Haziran 1966 Cumhuriyet Senatosu B Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
2 Haziran 1968 Cumhuriyet Senatosu A Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
14 Ekim 1973 Millet Meclisi genel ve Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi, Cumhuriyet Senatosu ara seçimi
12 Ekim 1975 Cumhuriyet Senatosu B Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi
5 Haziran 1977 Millet Meclisi genel ve Cumhuriyet Senatosu A Grubu yenileme seçimi
14 Ekim 1979 Cumhuriyet Senatosu C Grubu yenileme seçimi. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ara seçimi

Senato başkanları
Ana madde: Cumhuriyet Senatosu başkanları listesi
No. İsim Resim Göreve Başlama Görevden Ayrılma Parti
1 Suat Hayri Ürgüplü28 Ekim 19616 Kasım 1963Adalet Partisi
2 Mehmet Enver Aka6 Kasım 19632 Aralık 1965Adalet Partisi
3 İbrahim Şevki Atasagun2 Aralık 196519 Kasım 1970Adalet Partisi
4 Tekin Arıburun19 Kasım 197014 Haziran 1977Adalet Partisi
5 Sırrı Atalay16 Haziran 19776 Kasım 1979Cumhuriyet Halk Partisi
6 İhsan Sabri Çağlayangil6 Kasım 197912 Eylül 1980Adalet Partisi

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/landau/content/pageview/191206
  2. http://auhf.ankara.edu.tr/dergiler/auhfd-arsiv/AUHF-1981-38-01-04/AUHF-1981-38-01-04-Turk.pdf 4 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Açık Parlamento Üyeliklerinin Ara Seçimler Yoluyla Ya da Yedeklerle Doldurulması Doç. Dr. Hikmet Sami Türk
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.