Suat Hayri Ürgüplü

Suat Hayri Ürgüplü (13 Ağustos 1903, Şam - 26 Aralık 1981, İstanbul), Türk siyasetçi.

Suat Hayri Ürgüplü
11. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı
Görev süresi 20 Şubat 1965 - 27 Ekim 1965
Cumhurbaşkanı	Cemal Gürsel
Yerine geldiği	İsmet İnönü
Yerine gelen	Süleyman Demirel
Cumhuriyet Senatosu Başkanı
Görev süresi 28 Ekim 1961 - 6 Kasım 1963
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Mehmet Enver Aka
Türkiye Gümrük ve Tekel Bakanı
Görev süresi 9 Mart 1943 - 13 Şubat 1946
Yerine geldiği	Raif Karadeniz
Yerine gelen	Tahsin Çoşkan
Türkiye Büyük Millet Meclisi 6., 7. ve 9. dönem milletvekili
Seçim Bölgesi	1939 - Kayseri 1943 - Kayseri 1950 - Kayseri
Kişisel bilgiler
Doğum	Suad Hayri 13 Ağustos 1903 Şam, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	26 Aralık 1981 (78 yaşında) İstanbul, Türkiye
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi Demokrat Parti Adalet Partisi
Evlilik(ler)	Nigar Ürgüplü (1933-1981)
Çocuk(lar)	Hayri Ürgüplü (1936-2017[1])
Bitirdiği okul	İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Mesleği	Hukukçu
Dini	İslam

Ailesi

I. Dünya Savaşı'na katılma fetvasını veren Şeyhülislam Ürgüplü Hayri Efendi'nin oğludur. Lâle Devri Sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın soyundandır.

Hayatı

Galatasaray Lisesi'nden sonra 1926 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Çeşitli devlet hizmetlerinde bulundu. Türkiye-Yunanistan 1924 Nüfus Mübadelesi mahkemelerinde çalıştı. Galatasaray Spor Kulübü'nde atletizm yaptı.

1929-1932 yılları arasında İstanbul Ticaret Mahkemesi yargıçlığında bulundu.

1939 ve 1943 yıllarında Kayseri Milletvekili seçildi. 2. Şükrü Saraçoğlu kabinesinde Gümrük ve Tekel Bakanı oldu.

Bakanlığında kahve ithalatı konusunda yolsuzluklar olduğu yolunda dedikodular çıkınca örnek bir davranışta bulundu:

“	Adımın da karıştığı kahve yolsuzluğuyla ilgili, bakanlığımda bir komisyon kurulmuştur. Bu teftiş heyetinin selametle çalışabilmesi için, benim, bu bakanlık koltuğundan ayrılmam gerekir; aksi halde, komisyonu etkilerim, sağlıklı bir karar oluşmaz. O nedenle, siyasi ahlak gereği, bakanlıktan istifa ediyorum.	„

Daha sonra Yüce Divan'da yapılan yargılama sonucunda beraat etti. Bu olay hâlen bazı okullarda idare hukuku dersinde okutulmaktadır.

1950 yılında tekrar TBMM'ye dõndü. 1952 yılına kadar Demokrat Parti Kayseri Milletvekilliği yaptı. Avrupa İstişari Meclisi'nde başkan yardımcılığı görevinde bulundu.

1952 yılında TBMM'den ayrılarak Bonn Büyükelçiliğine getirildi. 1955 yılında Londra, 1959 yılında Washington, DC, 1960 yılında Madrid Büyükelçiliğine atandı.

1961 seçimlerine katılarak Adalet Partisi Kayseri Senatörü seçildi. Cumhuriyet Senatosu'nun ilk başkanı oldu. Bu görevi tamamladıktan sonra 1965 yılında İsmet İnönü'nün başbakanlıktan istifa ettiği 5 Şubat tarihinden 10 Ekim 1965 genel seçimleri sonrasına kadar Adalet Partisi'nin öncülüğündeki koalisyon hükûmetinin başkanlığını yaptı. 1966 yılında kontenjan senatörü seçildi. 1972 yılına kadar bu görevde kaldı.

Nihat Erim hükûmetinin 17 Nisan 1972 de istifasından sonra, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay yeni hükûmeti kurma görevini önce Suat Hayri Ürgüplü'ye verdi. Ancak daha sonra - büyük olasılıkla 12 Mart darbesini yapan komutanların, eski DP ve AP geçmişi nedeniyle uygun bulmamaları nedeniyle - Ürgüplü'nün kabinesini onaylamadı ve yeni hükûmeti kurma görevini Ferit Melen'e verdi.

26 Aralık 1981 tarihinde, 13 yıldır muzdarip olduğu kalp hastalığından dolayı öldü. Mezarı Edirnekapı Şehitliği'ndedir.

Ailesi

Suat Hayri Ürgüplü'nün babası Hayri Efendi Osmanlı Devleti'nin son döneminde Şeyhülislamlık yapmış bir din adamıydı. Eşi Nigar Hanım ile 1933 yılında evlenen Ürgüplü'nün bu evlilikten Hayri Suat adında bir oğlu vardı. Hayri Suat Ürgüplü ise 1966 yılında Eski Irak Kralı Faysal'ın nişanlısı ve aynı zamanda son Osmanlı Padişahı Vahdettin'in torunu Prenses Hanzade'nin kızı Prenses Fazıla ile evliydi. Bu evlilikten iki torunu bulunmaktaydı.12 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kardeşi Münip Hayri Ürgüplü de milletvekilliği yaptı.

Kaynakça

1. 6 Aralık 2017 tarihli Murat Bardakçı makalesi 22 Aralık 2020 tarihinde erişilmiştir

Siyasi görevi
Önce gelen: İsmet İnönü	11. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı 20 Şubat 1965 - 27 Ekim 1965	Sonra gelen: Süleyman Demirel
Önce gelen: Yeni makam	Cumhuriyet Senatosu Başkanı 28 Ekim 1961 - 6 Kasım 1963	Sonra gelen: Mehmet Enver Aka
Önce gelen: Raif Karadeniz	Türkiye Gümrük ve Tekel Bakanı 9 Mart 1943 - 13 Şubat 1946	Sonra gelen: Tahsin Çoşkan