Deniz altı volkanları

Deniz altı volkanları, yeryüzünün denizlerle örtülü olduğu bölgelerinde bulunan yarıklardır. Yer altından gelen lavlar bu yarıklar sayesinde yüzeye çıkarlar. Dünya üzerine bir yılda yer altından gelen lavların %75 kadarını bu tür yarıklardan gelenler oluşturur. Çıkan malzemelerin büyük çoğunluğu tektonik hareketlerin yoğun olarak görüldüğü Orta Atlantik Yükselimi olarak da adlandırılan kıta levhalarının bulunduğu bölgelerde gerçekleşir. Pek çoğu okyanusların derin bölgelerinde olmasına karşın, bir bölümü de sığ sularda görülür. Bu tür durumlarda birikerek yükselen malzeme, küçük adacıklar oluşturabilir.

Deniz altında lavların oluşturduğu biçimler

Deniz altı volkanları su altında magmaya yakın yerlerde ve deniz altı çatlakların bulunduğu yerde yaygındır. Deniz altı volkanları yıllık üretiminin %75 olduğu tahmin edilmiştir. Deniz altı volkanları büyük çoğunlukla okyanus sırtları olarak bilinen tektonik hareketlerin yoğun olduğu alanlarda yer almaktadır. Denizlerin ve okyanusların en derininde bulunmasına rağmen bu volkanlar bir patlama sırasında sığ sularda havaya malzemeyi yayarlar. Hidrotermal ağızlar, yaygın deniz altı volkanları yakınında bulunurlar ve bu volkanlar bol biyolojik aktivite sahalarıdır.

Okyanus sırtı

Suyun özelliği büyük ölçüde volkanik püskürme ve bu patlamalar sonucu değişebilir. Örneğin, magmanın ısısının artmasıyla volkanik patlama sonucu suyun hızlı soğumasıyla volkanik cam haline gelir, katılaşmasına neden olur. 218 basınçlı ortamlarda 2220 metre okyanus derinliklerinde su kritik basıncını aştığı için su süper kritik akışkan haline gelir. Derin deniz volkanlarını hidrofonlar kullanılmadan büyük mesafelerde sesleri tespit etmek zordur.

Deniz altı volkanları oluşturduğu karasal lav oldukça farklıdır. Lavın suyla teması sağlam bir kabuk etrafında ilerleyen yastık lav olarak bilinen bu kabuk içine akar.

Bilim adamları hala su altı volkanları konusu ve faaliyetleri hakkında öğreneceğimiz çok şey olduğunu söylemektedir. 1650 yılında Ege Denizi'nde Santorini Adası yakınlarında Kolumbo Sualtı Yanardağı’nın patlamasıyla 70 kişi ölmüştür. Okyanusta keşif NOAA Ofisi ve Pasifik Okyanusundaki Mariana Arc Ateş Çemberi Deniz altı Volkanları keşfine dikkat çekmiş ve finanse etmiştir. Bilim adamları uzaktan kumandalı araçlar kullanılarak, su altı patlamaları, ergimiş kükürtlü havuzları, sıcak ortama adapte siyah bacaları keşfedip deniz yaşamı hakkında bilgi edinmemizi sağlamışlardır.    

Bir deniz altı patlama şeması:
1. Su buharı - 2. Su - 3. Tabaka - 4. Lav akışı - 5. Magma kanalı - 6. Magma kaynağı - 7. Dayk - 8. Yastık lavı

4000 metre derinliğindeki deniz altı volkanları ve deniz altı dağları, 1000 metre deniz tabanından aniden yükselmesiyle volkanlar oluşur. Deniz altı bilimcileri deniz tabanından en az 1000 metre yükselen deniz dağlarını tanımlar. Tepe değeri genellikle binlerce metre altında bulunmuş ve bu nedenle derin deniz içinde olduğu kabul edilmektedir. Dünya çapında sadece birkaç kez çalışmalar yapılmış 30000 deniz dağı olduğu tahmin edilmiştir. Deniz dağları ve zirveler normal deniz seviyesinin altında yüzlerce metre altındayken bazı deniz dağları sıra dışıdır. Örneğin, Kanada’nın pasifik sularında Bowie Seamount deniz yüzeyinin 24 metre mesafede yaklaşık 3000 metre derinlikte yükselir.[1]

Batı Mata Deniz altı Volkanı 2009.

Dünyadaki okyanus sırtlarının yayılış haritası.

Bransfield Boğazı, Antarktika Deniz altı yanardağı.

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2014.