Ertuğrul Gazi

Ertuğrul Gazi veya Ertuğrul Bey (Osmanlı Türkçesi: ارطغرل; ö. ~1280, Söğüt), 13. yüzyılın ortalarında Oğuzların Kayı boyunun lideri ve Osmanlı Beyliği'nin kurucusu olan Osman Bey'in babası.

Ertuğrul Gazi
Ertuğrul Gazi Türbesi, Söğüt
Kayı Boyu lideri
Önce gelen	Süleyman Şah veya Gündüz Gazi
Sonra gelen	Osman Gazi
Anadolu Selçuklu Devleti'nin Söğüt uçbeyi
Sonra gelen	Osman Gazi
Eş(leri)	Halime Hatun
Çocukları	Osman Gazi, Saru Batu Savcı Bey ve Gündüz Bey[1][2][3]
Hanedan	Kayı Boyu
Babası	Süleyman Şah veya Gündüz Alp
Annesi	Hayme Hatun
Ölüm	1280/1282 Söğüt, Bilecik
Defin	Ertuğrul Gazi Türbesi
Dini	İslam

Anadolu'ya gelmesi ve Söğüt'e yerleşmesi

Anadolu Selçuklu Devleti'nin Bizans İmparatorluğu sınırında bulunan uç emirliklerindeki Türk sayısı, 1243 yılında gerçekleşen Kösedağ Muharebesi sonrasında Anadolu'da başlayan Moğol baskısı sebebiyle artış göstermiş; buna paralel olarak Bizans topraklarına yapılan akınlar artmıştı.[4] Bu akınlar sonucunda, Bizans topraklarında ikinci halka uc beylikleri kurulmaya başladı. 13. yüzyılın ikinci yarısında bu beyliklerin en güçlüsü konumunda olan ve Kütahya civarında hüküm süren Germiyanoğulları Beyliği, 1300'lere doğru Batı Anadolu'da fetihler yaparak üçüncü halka uc beyliklerinin kurulmasını sağladı. Sultan Öyüğü (günümüzde Eskişehir) bölgesinde, ucun en ileri hattı olan Söğüt'te yerleşen Türk boyunun başında Ertuğrul Gazi bulunmaktaydı.[4] Ertuğrul Gazi'ye bağlı boyun bu bölgeye ne zaman ve nasıl geldiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, konu hakkında farklı görüşler mevcuttur.[4]

Ruhî Tarihi'ne göre Ertuğrul Gazi veya atalarının önderliğindeki 340 kişilik Türk boyu, Selçuklular ile birlikte Türkistan'ı terkedip Anadolu'ya gelerek Engüri (günümüzde Ankara) civarındaki Karacadağ eteklerine yerleşti.[5] 1222-1230 yılları arasında, İznik İmparatoru III. İoannis ile Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad arasında Sultan Öyüğü ve Engürü civarında gerçekleşen mücadelelerden haberdar olan Ertuğrul Gazi, orduya hizmet amacıyla çarpışmalara katıldı, bu kapsamda Karacahisar'a yapılan kuşatmada yer aldı. Bunu memnuniyetle karşılayan I. Alâeddin Keykubad, Ertuğrul Gazi'yi akıncı başı yaptı.[5] 1230 yılında, Harezmşahlarla yapılan Yassı Çemen Muharebesi ve Moğollarla yapılan Kösedağ Muharebesi sebebiyle I. Alâeddin Keykubad ile III. İoannis arasında barış sağlandı.[5] Kısa süre sonra I. Alâeddin Keykubad, Ertuğrul Gazi veya atalarına Söğüt'ü kışlak, Domaniç'i yaylak olarak verdi.[5] Ertuğrul Gazi akınlarına buradan devam ederken, I. Alâeddin Keykubad'ın ayrılmasının ardından Karacahisar elden çıktı. Bunun üzerine Ertuğrul Gazi, yerli tekfurlarla uzlaşma yoluna gitti.[5] Ruhî Tarihi'nde yer alan bu bilgileri Neşrî, Ruhî'den aktarmaktadır.[5] Âşıkpaşazâde ise bu anlatılanları kısaltmış ve içeriğini değiştirerek, yaşananları Osman Bey dönemine nakletmiştir.[5] Başka bir hikâyeye göre ise Sürmeli Çukur (Aras Nehri vadisi) veya Ahlat'tan Engüri civarındaki Karacadağ eteklerine yerleşen Ertuğrul Gazi ve aşireti, burada bir süre kaldı ve İznik İmparatoru III. İoannis'e karşı I. Alâeddin Keykubad'ın ordusunda yer aldı.[5] Ancak Moğol saldırıları sebebiyle I. Alâeddin Keykubad'ın Konya'ya dönmesinin ardından Ertuğrul Gazi'ye Söğüt'ü kışlak, Domaniç'i yaylak olarak tayin etti.[5]

Ölümü

Oğlu Osman Gazi 1299 yılında, merkezi Söğüt olan Osmanlı Beyliği'ni kurdu. Söğüt'te vefat eden Ertuğrul Gazi'nin, oğlu Osman Gazi tarafından yaptırılan bir türbesi bulunmaktadır.

Soyağacı

Kaynaklarda, Ertuğrul Gazi'nin soyu hakkında yer alan bilgiler farklılık göstermektedir.

Yazıcızâde Âli'nin Tevârih-i Al-i Selçuk adlı eserinde yer alan soy ağacı:[6]     Gökalp                               Ertuğrul   Tündar (Dündar)                         Osman   Enverî'nin Düstûrnâme-i Enverî adlı eserinde yer alan soy ağacı:[7]     Gazan                 Mir Süleymân Alp                 Şehmelik                               Gündüzalp   Gökalp                         Ertuğrul                         Osman Şükrullah'ın Behcetü't Tevârîh adlı eserinde yer alan soy ağacı:[7]         Oğuz                         Gökalp                         Kızıl Buga                         Kaya Alp                         Süleymanşâh                         Ertuğrul                         Osman Hasan bin Mahmûd el-Bayâtî'nin Câm-ı Cem-Âyîn adlı eserinde yer alan soy ağacı:[8]         Kaya Alp                             Süleymanşâh                             Ertuğrul                                               Savcı Bey   Osman   Gündüz Bey

Karamanlı Mehmed Paşa'ya göre soy ağacı:[8]           Oğuz Han                             Kayık Alp                             Sarkuk Alp                             Gök Alp                             Gündüz Alp                             Ertuğrul                             Osman Âşıkpaşazâde'nin Âşıkpaşazâde Tarihi adlı eserinde yer alan soy ağacı:[9]         Oğuz                                 Kayık Alp                                 Gökalp                                 Basuk                                 Kaya Alp                                 Süleymanşâh                                 Ertuğrul                                                         Saru-Yatı (Savcı)   Osman   Gündüz Alp                         Bay-Hoca           Aydoğdu   Neşrî'nin Kitab-ı Cihannüma adlı eserinde yer alan soy ağacı:[10]             Süleymanşâh                                                                     Sunkur-Tekin   Ertuğrul   Gündoğu   Tündar (Dündar)                                                   Saru-Yatı   Osman   Gündüz

Popüler kültürdeki yeri

19. yüzyılda Osmanlı donanması için inşa edilen bir fırkateyne, anısına ismi verilmiştir. 1998'de, Türkmenistan Aşkabat'ta adına Ertuğrul Gazi Camii inşa edilmiştir.

1988 yılında TRT 1'de yayınlanan Kuruluş "Osmancık" dizisinde Baykal Saran, 2014-2019 yılları arasında TRT 1'de yayınlanan Diriliş Ertuğrul dizisinde Engin Altan Düzyatan, atv'de yayınlanan Kuruluş Osman dizisinde ise Tamer Yiğit tarafından canlandırılmıştır.

Galeri

• 
  Ertuğrul Gazi Türbesi (1890)
• 
  Ertuğrul Gazi'nin mezarı
• 
  Ertuğrul Gazi'nin anısına Türkmenistan'da basılan 500 Türkmenistan manatı değerindeki hatıra parası
• 
  Ertuğrul Gazi'nin resmi. Resimde "Ertuğrul ibn Süleyman"

Kaynakça

1. Neşrî, Kitâb-ı Cihannümâ; İnalcık, Halil, 2007; sf. 490.
2. Âşıkpaşazâde, Tevârîh-i Âl-i Osman; İnalcık, Halil, 2007; sf. 489.
3. Bay-Atlı Hasan bin Mahmûd, Câm-ı Cem-Âyîn; İnalcık, Halil, 2007; sf. 488.
4. İnalcık, Halil, 2007; sf. 479
5. İnalcık, Halil, 2010, sf. 1-2
6. İnalcık, Halil, 2007; sf. 486
7. İnalcık, Halil, 2007; sf. 487
8. İnalcık, Halil, 2007; sf. 488
9. İnalcık, Halil, 2007; sf. 489
10. İnalcık, Halil, 2007; sf. 490

Konuyla ilgili yayınlar

• Akgündüz, Ahmed ve Öztürk, Said (1999), Bilinmeyen Osmanlı, İstanbul:Osav
• Danışman, Zuhuri (?) Osmanlı İmparatorluğu Tarihi 14 Cilt, İstanbul:Zuhuri Danışman Yayinevi. Cilt:2 say:?
• İnalcık, Halil (Ağustos 2007). "Osmanlı Beyliği'nin Kurucusu Osman Beg". Belleten, 261. sayı. Ankara. ss. 486-490. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
• Maksudoğlu, Mehmed (2001), Osmanlı Tarihi, İstanbul
• Müneccimbaşı Derviş Ahmet: Câmiü’d-Devle
• Osmanlı Ansiklopedisi, Tarih/Medeniyet/Kültür, İstanbul: İz Yayıncılık,1996
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1994 8. Baskı:2003), Osmanlı Tarihi I. Cilt: Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0011-1.