Fahri Kopuz

Mehmed Fahri Kopuz (1882, İstanbul - 7 Ocak 1968, Ankara), Türk müziği bestecisi ve ud virtüözü.

Fethi Kopuz
Doğum	1882
Ölüm	7 Ocak 1968 (86 yaşında) Ankara
Başladığı yer	Türk
Tarzlar	Klasik Türk Müziği
Meslekler	Besteci, Udî
Çalgılar	Ud
Eş	Hadiye Hanım
Çocukları	Fethi Kopuz

1939 - 1961 yılları arasında Ankara Radyosu'nda görev yaptı. Çok sayıda saz eseri ve sözlü eser bestelemiş; eserleri külliyat şeklinde 1949 yılında yayınlanmıştır. Aynı zamanda bir lutiye olan Fahri Kopuz, eski sazları onarır ve ud yapardı.[1]

Yaşamı

1882'de İstanbul'da doğdu. Babası, gümrük memuru Kadri Bey idi.[2] 1899-1903 yılları arasında Vefa Lisesi'nde öğrenim gördü.

Babası Kadri Bey ud çalardı. Kendisi de 15 yaşlarında önce Kanuna heves etti, daha sonra uda geçti. Çok genç yaşlarda katıldığı müzikli toplantılarda Abdülkadir Töre, Hoca Ziya Bey, Hacı Kirami Efendi gibi ustalardan yararlanma fırsatı buldu. Tanburi Cemil Bey'den lavta öğrendi; uzun yıllar onun çevresinde bulundu ve kendisine lavtasıyla eşlik etti.[3] Kanuni Hacı Arif Bey'den saz eserleri, Muallim İsmail Hakkı Bey'den fasıl, Zekaizade Ahmet Irsoy'dan usul öğrendi.

Liseden mezun olduktan sonra Şura-ı Devlet Mazbata Kalemi'nde memuriyete başlayan sanatçı; 1908 yılında Muallim İsmail Hakkı Bey'in kurduğu Mûsikî-i Osmanî Cemiyetinde eğitmenlik yaptı.[1]

I. Dünya Savaşı sırasında Harbiye Nezareti Süvari Dairesi'nde kâtip olarak görevli iken Çanakkale Savaşı'na katıldı ve savaşın bitimine kadar orada kaldı. 1916 yılında arkadaşları Reşad Erer, Kemani Haşim, Neyzen İhsan Aziz Bey, Kanuni Nazım Bey, Tanburi Ahmed Neşed Bey, hanende Arap Cemal, hanende Sıtkı, hanende Reşat Bey'lerle birlikte "Darüttalimi Mûsikî Cemiyeti"'ni kurdu.[3] I. Dünya Savaşı sonrası işgal yıllarında Kaptanizade Ali Rıza Bey’in kurduğu "İstanbul Opereti' nde çalıştı.[3] 1920 yılında "Nazari ve Ameli Ud Dersleri" adındaki metot çalışması yayınlandı.

Darülmuttalimi Mûsikî Cemiyeti'nin kurulması ile tanıştığı Hüseyin Sadeddin Arel ve Suphi Ezgi’den armoni, prozodi ve nazariyat dersleri aldı. Cemiyet 1931 yılında dağıldı ancak Fahri Kopuz'un gayreti ile 1934 yılında yeniden açıldı. Fahri Kopuz, bu topluluktaki çalışmalarını 1939'da Ankara Radyosu'na tayin edilinceye kadar sürdürdü.

1939'da Ankara Radyosu'nda göreve başlayan Kopuz, Radyoevi'nde nota kütüphanesini kurmakla görevlendirildi. Cevdet Kozanoğlu ile birlikte bu konuda büyük emeği geçti. Radyoda ayrıca "İncesaz" programlarını da yönetiyordu. Daha önce Darüttalimi Mûsikî'de bu tür toplu programların sunulmasını sağladığından, büyük bir gayretle işe sarıldı; binlerce notayı bizzat yazdı. Bugün bile Ankara Radyosu'nda kullanılan notaların çoğu onun yazmasıdır.[2] Geleneksel bir üslûp içinde güzel fasıl programları sundu ve hocalık etti. 1961 yılında ileri yaş nedeniyle emekliye ayrıldı.

Opera besteciliği de yapan sanatçı, Musahipzade Celal'in "Atlı Ases" ve "İstanbul Efendisi" adındaki eserlerini Türk Musikisi tonal sistemine göre bestelemiştir.

Emekli olduktan sonra birkaç kez radyoevine davet edilerek kendi bestesi olan "İstanbul Efendisi"nin seslendirilmesine yardımcı oldu. Meraklı gençlere evinde musiki dersleri vererek sayısız öğrenci yetiştirdi.

Fahri Kopuz altmışa yakın eser bestelemiştir. Sedat Öztoprak’ın meşhur Suzidil Saz Semaisi'ni birlikte bestelemişlerdir. Aynı zamanda iyi bir lutiye idi; zaman buldukça eski sazları onarır ve ud yapardı.

Fahri Kopuz Zatürre hastalığından 7 Ocak 1968 de Ankara’da 86 yaşında öldü. Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi.

Hadiye hanımla evli ve birisi kız üç çocuk babası olup, büyük oğlu Fethi Kopuz Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası'nda keman sanatçılığı yapmıştır. Fahri Kopuz, Türk Sanat Müziği ses sanatçısı İnci Çayırlı'nın da büyük dayısıdır.[4]

Eserleri

Akşam oldu her tarafı kara matem bürüdü (Bir Hasbıhal) Aşıkım dağlara kurulu tahtım (Son Dilek) Bir kâsedir alev dolu gönlüm yana yana Çektim de senin aşkını yıllarca derinden Çeşm-i nazın süzülüp neşeden olsa handan Çobanyıldızı gibi Çok zamandır sevdiğim mehcur-i hüsnün olalı Elem geçer dedik amma hakikat öyle değil Fettan gülüşün her kanayan kalbe devadır Gece Leyla’yı ayın ondördü...(Nazar) Gel şu tayyare ile hak-i kederden kaçalım Gönlüm yine mahzun seni andım da derinden Gözlerinin karşısında ben bir şeyler olurdum Gül gibi sinede çift goncelerin saklı iken Günler oluyor görmeyeli ruyini mahım Hicaz Oyun Havası Hülya gibi sessiz süzülüp kalbime aktın

Isfahan Saz Semaisi Kalbimde yanarken sevgin hasretin Kalmadı kudret efendim bende artık gayrete Karanfil tüfek elde gümüşlü piştov belde Karşıdan gel göreyim Kendim yanarım aşk ile gayre zararım yok Kordonboyunun yosması diller çalan uğru Mahur Medhal Mavi gözlü sarışın bir gül-i rana tanırım Mehcur bırakıp sen beni yad ellere gitme Naz ile meclub kıldın kendine dünyayı sen Neden bir çift gözün derdiyle çeşmim giryebar oldu Nikriz Sirto Nişaburek Peşrev O fettan dilinin sırrına kandım Olsamdı ben sema olsandı sen heva Ruhunda senin ruhuma bir tek güzel eş var

Ruyine saçlar dökülmüş bir demetsin gül gibi Rüzgâr uyumuş ay dalıyor her taraf ıssız Saçların hayatımın neşesiyle örgülü Saki bu gece bezmimizin sazı mükemmel Sen ki bana bütün neşe bütün hayattın (Hicrana Dönerken) Sevdiklerimin cümlesi çıktı terelelli Sevdim seni ah pak ü saf (Atlı Ases Operetinden) Sizi de yaktı mı hicran ateşi (Turnalar) Sunar bir cam-ı memlu bin tehi peymaneden sonra Şad olurdum belki bu baht-ı siyahım olmasa Tarasam destelesem neşeli sünbüllerini Tıfl-ı na-kamın acınmaz nale vü feryadına Uyandı bülbülüm dumanlı dağda Yasemine güle teşbih ederim sim-tenini Yok dünyada refahım Zavallı gönlümün yine acıklı bir melali var

Kaynakça

1. Ceylan, Mustafa Kürşat. "Mehmed Fahri Kopuz'un "Nazari ve Ameli Ud Dersleri" isimli metot kitabının teorik ve teknik açıdan incelenmesi". Çevrimiçi Müzik Bilimleri Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Yıl 2017. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
2. Özalp, Kazım. "Mehmed Fahri Kopuz". Mavi-nota.com sitesi. 2 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
3. "Fahri Kopuz (1882-1968)". Esendere Kültür Sanat Derneği web sitesi. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
4. Arman, Ayşe (14 Nisan 2007). "Saygısızlığın mazereti olmaz". Hürriyet|arşivurl=|arşivtarihi. 10 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.