Fornovo Muharebesi

Fornovo Muharebesi 6 Temmuz 1495 tarihinde Parma kentinin 30 km güneybatısında olan muharebedir. İtalya topraklarına girmiş olan VIII. Charles komutasındaki Fransız birlikleri İtalyan şehir devletleri ittifakı tarafından püskürtülmüştür. İtalya Savaşlarının en önemli muharebelerindendir ve bu muharebe ardından Fransız geri çekilişi başlamıştır.

Fornovo Muharebesi
İtalya Savaşları
Vatikan Müzesindeki savaşa dair fresk
Tarih 6 Temmuz 1495 Bölge Fornovo, İtalya Sonuç Fransız stratejik zaferi Venedik taktik zaferi
Taraflar
Fransa Krallığı	Venedik Cumhuriyeti Milano Dükalığı Mantua Dükalığı
Komutanlar ve liderler
VIII. Charles	II. Francesco Gonzaga
Güçler
12.000	20.000
Kayıplar
1.200	2.000

Arka planı

VIII. Charles'ın en büyük hayali Kutsal Toprakları ele geçirmek ve Kudüs ketini yeniden Hristiyanların denetimine geçirmektir. Bu planının ilk aşaması olarak Napoli Krallığını ele geçirmesi gerekir.[1] Amaçladığı İtalya seferine çıkabilmek için komşularıyla çok ağır şartlarda barış antlaşması imzalar. İngiltere kralı VII. Henry doğrudan para alacak, Aragon kralı II. Fernando'ya Roussillon verilecek ve Kutsal Roma Cermen İmparatoru I. Maximilian'a da Artois ve Franche-Comté verielcektir. Uzun görüşlü olarak değerlendirilmeyen bu hamlelerden sonra Charles seferi için üs olarak belirlediği Napoli'ye doğru yola çıkar.

Bu dönemde İtalyan yarımadasında bağımsız şehir devletleri arasındaki savaşlar condottieri eliyle paralı askerler tarafından yapılmaktaydı. Kentlerin birbirleri arasındaki sorunları etkili şekilde çözen bu sistem düzenli büyük ordulara karşı işe yaramayacak ve Fransızlar İtalya'da neredeyse hiçbir direnişle karşılaşmadan ilerleyecektir.

Fransız seferi

Charles, İtalya'nın kuzeyindeki Milano ve Venedik ile iyi ilişkiler içindeydi. Hatta her iki kent devleti de Fransızların Napoli tahtı üzerindeki hak iddialarını destekliyordu. Charles bu durumda Napoli kralı II. Alfonso üzerine yürürken bu iki devletin yardımını alacağını öngörüyordu. Özellikle Aragon kralı II. Ferdinand'ın da Napoli üzerinde hak iddiasının olduğu bir durumda bu destek önem kazanıyordu. 1494 yılı Ağustos ayında oldukça kalabalık bir İsviçreli paralı asker birliği ve Fransız askerlerinden oluşan ordusuyla İtalyan topraklarına giren Charles, İtalya'da ilk kez görülen topçu bataryaları sebebiyle kolaylıkla ilerler. Milano'dan geçen Fransızlar Floransa, Papalık Devleti ve Napoli tarafından reddedilir. Napoli'ye doğru ilerleyen Charles, Papalık Devleti ve Napoli tarafından üzerine gönderilen küçük condottieri birliklerini vahşice ezer, direnen şehirleri bombardımana tutarak ele geçirir. Daha önce bu kadar kanlı savaşlara alışık olmayan İtalyanlar bu durum karşısında şaşkına döner. Fransızlar 22 Şubat 1495 günü hiçbir direnişle karşılaşmadan Napoli'ye girer. Hızlı ve vahşi harekât İtalyanları savunmasız bırakmıştır. Venedik Cumhuriyeti ve Milano Dükü Ludovico Sforza Fransızlara karşı konulmazsa tüm İtalya'nın doğrudan Fransız egemenliğine gireceğini görürler ve hareket geçmeye karar verirler. 31 Mart günü ise Venedik öncülüğünde bir ittifak başlatılır. İttifaka Venedik Cumhuriyetinin yanı sıra Milano, Papalık Devleti, İspanyol İmaparatorluğu, İngiltere ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu katılır. İttifak birliklerinin komutası deneyimli condottieri Mantua Dükü II. Francesco Gonzaga'ya verilir. Birliğin amacı bir ordu meydana getirip Fransızları İtalya'dan atmaktır. 1 Mayıs'a gelindiğinde ittifak blrikleri Fransız Ordusunun Fransa-İtalya arasındaki istihkam hatlarına saldırmaya başlamıştır bile. Yabancı bir ülkede desteksiz kalacağını gören Charles 20 Mayıs günü Napoli'de bir garnizon askerini bırakarak Fransa'ya dönmek üzere yola çıkmak zorunda kalır.

Dönemsel harekâta etki düzeyi bilinmese de Fransız birliklerinin Napoli'deyken başına musallat olan yeni bir hastalık hızla yayılır. Yeni Dünya'dan dönen askerler tarafından getirildiği öne sürülen frengi hastalığı bu dönemde İtalya'dan başlayarak tüm Avrupa'ya yayılır.[2]

Fransız Ordusu geri dönüş yolunda çok büyük bir yağma ganimetini de beraberinde götürmekteydi. 4 Temmuz günü Fornovo köyüne ulaştığında ilerleyişi İtalyan ittifak birliği tarafından kesilir.

Muharebe

Muharebe dönemin doktoru Alessandro Beneditti tarafından kaleme alınıştır.[3] 4 Temmuz günü Fransa'dan destek birliklerinin kesinlikle gelmeyeceğini öğrenen Charles, henüz tarafsız konumda olan devletlerin kendine aleyhine dönmesini beklemeden hızla yarımadadan çıkmaya koyulur. Parma kentinin de Venedik zoruyla aleyhine döndüğünü gören Charles Venedik'e elçi göndererek kendisine geçiş imkânı tanınmasını ister. Venedik ise bu isteği ancak kendilerinden alınan ganimetlerin geri verilmesi durumunda olabileceğini bildirir. Çevre bölgeyi keşif için gönderdiği öncü birlikler de deneyimli Arnavut Leş birlikleri tarafından püskürtülür. İaşe sorunu çekmeye başlayan Fransız Ordusu 6 Temmuz günü savaşmaya karar verir. Venedik birlikleri Taro Nehri'nin sağında konumlanır. Sol tarafta kalan Fransızlar süvari saldırısına karşı tahkim mevzide kalır. Fransız hatlarına yapılan ilk hafif süvari saldırısı kötü arazi koşulları sebebiyle başarısız olur. Muharebenin ilerleyen döneminde Fransızların ganimetle dolu büyük yük katarının İtalyanların saldırısına uğradığı ve yağmalandığı haberi alınır. Yavaş yavaş Venedik lehine ilerlemekte olan muharebe daha da kanlı hale gelir. Barutu ıslandığı için Fransız topçu bataryaları işlemez hale gelir.Yedek Venedik birliklerinin de muharebeye dahil olması Fransızların moralini bozacaktır. Savaşın ilerleyen döneminde iki taraf da geriye çekilerek bir değerlendirme yapar. Bu aşamada Fransızlar yaklaşık bin İtalyanlar ise ikibin seviyesinde kayıp vermiştir, çok sayıda asil hayatını kaybetmiş, ganimetle dolu Fransız yük katarı yağmalanmıştır. Ölülerin gömülmesi için bir gün ateşkes ilan edilir. Düşmanın durumundan habersiz olan iki taraf da çekinceli de olsa kendisini kazanan taraf olarak görerek tam bir sonuca ulaşmayan muharebeyi bitirmeye niyetlenir.[4]

Sonuçları

Muharebenin ardından Charles İtalya'dan hiçbir kazanç sağlayamamış şekilde ayrılır. Sonraki birkaç yıl ordusunu tekrar olşturmaya çalışsa da önceki seferin borçları yüzünden başarılı olamaz. Geri çekilişin iki buçuk yıl ardından bir kaza sonrasında komaya girdikten sonr hayatını kaybeder. Ülkesini borç batağında bırakan Charles, geri alınması yüzyıllar sürecek olan önemli Fransız topraklarını da kaybetmiştir. Seferleri sırasında İtalyan Rönesans fikirleri Fransız aydın ve sanatçılarına ulaşmıştır. Seferin ardından İtalya daha büyük saldırılara açık hale düşer. Seferden dönen askerlerin ilettiği bilgiler, birbiriyle düşman küçük kent devletlerinin zayıf condottieri birliklerince korunduğu ve zengin toprakların istilaya açık olduğu ortaya çıkar. Avrupa kıtasındaki büyük güçler gözlerini İtalya'ya dikecek ve İtalyanlar 19. yüzyıla kadar bu kavgalarda piyon olacaktır. İstila döneminde sadece Venedik bağımsızlığını büyük bedeller karşılığında koruyabilecektir.

Kaynakça

1. Onun bu fetih amacını destekleyecek şekilde anneannesi Anjoulu Marie (1404-1463) üzerinden tahtta zayıf da olsa bir hak iddiası bulunur
2. Hastalığın adı Fransızlardan geçtiği için frengi olarak anılacaktır
3. Diaria de Bello Carolino
4. İtalyanlar ilk başlarda muharebeden kaçan asker sayısının çok olduğundan çekinerek yenilgi arifesinde olup olmadıkalrını anlayamazlar. Ancak ertesi gün durumlarının gayet iyi olduğundan hareketle zafer kazandıklarını ilan ederler. Charles ise ganimeti kaptırmış olsa da az sayıda kayıpla muharebeyi atlattığı için mutludur.

Ayrıca bakınız

• İtalya Savaşları