Prens (kitap)

Prens veya Hükümdar (İtalyanca özgün adı Il Principe), Floransalı yazar Niccolò Machiavelli tarafından politika hakkında yazılmış bilimsel bir incelemedir. Asıl adı "De Principatibus" (Prenslikler Hakkında) olup, 1513 yılında yazılmasına rağmen 1532 yılına yani Machiavelli'nin ölümünden 5 sene sonrasına kadar basılamamıştır. Yaşadığı süre boyunca yayımlanmamasına rağmen Machiavelli'nin en bilinen eseri sayılır ve daha sonra ortaya atılan "Makyavelist düşünce" teriminin temelini oluşturur.

Niccolò Machiavelli

Kitap

Özet

Prens'te anlatılan görüşler okuyana uç noktalarda gelebilir fakat eserin Floransa'da süren kargaşa sırasında yazılmasından dolayı Machiavelli ancak mutlak güç sahibi kararlı bir yöneticinin bütün sorunları aşabileceğini düşünür.

Prens'te dile getirilen görüşler genellikle bir hükümdarın saltanatını ayakta nasıl tutabileceği ve hükümdarlığını nasıl daha da güçlendirebileceği üzerinedir. Machiavelli'ye göre ahlaki ilkeler her özel durumun ihtiyaçlarına tamamen teslim olmalıdır. Bu yüzden prens gücünü koruyabilmek için gerekirse her şeyi yapmaktan çekinmemelidir. Machiavelli, bir hükümdarın asıl gücünü sevilmekten çok korkutmaktan alması gerektiğini söylerken, yine de kendinden nefret ettirmemesini de öğütler.

Prens, açılış bölümünde çeşitli prenslikleri (yeni kurulmuş ya da babadan oğula geçmiş) yönetmeyi sağlayacak etkin yöntemleri anlatır. Floransa Aristokrasisi'nden olan Machiavelli; bir devleti ele geçirmenin, yönetmenin ve korumanın en iyi yollarını okuyucuya anlatır. Bu bakımdan yöntemleri savaşı ve acımasızlığı telkin eder.

Machiavelli daha sonra Cesare Borgia'nın ilham kaynağı olduğu ideal prens tipinin sahip olması gereken özellikleri anlatır. Günümüzde yazılan modern liderlik metinlerinin birçoğu bu bölüme gönderme yapmaktadır. Etkili bir politik liderin özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Büyük liderleri kendine örnek almaya istekli olmak (özellikle Antik Roma'dan).
• Hükûmetin, halkın yaşam kalitesini yükseltmek için ne kadar gerekli olduğunu göstermek. Örnek olarak: Herhangi bir birey veya kurum üzerindeki kontrollü baskıyı geçici olarak gevşetmenin neticesinde oluşacak kaos ortamının etkilerini göstermek.
• Savaş sanatına hakim olmak.
• Var olan acımasızlığın ve ahlaksızlığın, gücü ve dengeyi koruyabilmek için gerekli olabileceğini anlamak.
• Kaba ve ahlaksız sanılmamak için dindar görünmeye çalışmak. Machiavelli, İspanya Kralı Ferdinand'ın İtalya'ya dini bahane ederek saldırmasını över.
• Gerektiği yerde öğüt ve tavsiye dinleyecek kadar erdemli olmak.

Machiavelli'nin etik ve politika arasında kurulacak bağlantıya fazla aldırış etmediği görünür, bu da çağdaşlardan tepki toplar. Prens; merhametli, güvenilir, karşısındakini anlayan, dürüst ve güvenilir görünmeye çalışmalıdır. Fakat Prens'in kudreti, onun gerçekten merhametli olmasına çok az izin vermelidir.

Son bölümler İtalya'nın o zamanki durumuyla ilgili duyulan endişeleri dile getirir (İtalya'nın barbarlardan kurtarılması için teşvik edilmesi gibi).

Okuyucunun rehberi

Giriş ve İçindekiler

Prens'in politika hakkında yazılmış en etkileyici kitap olduğu kabul edilir. Beş yüz yıl öncesinde yaptırmış olduğu insanlığın halleriyle ilgili gözlemleri, bugün için de geçerli sayılabilir. Machiavelli bu kitabı, güç kazanması ve bu gücü tutması için Medici Ailesi'ne yazmıştır. Günümüzde "Prens" kelimesi, insanları tarafından sevilen görkemli bir adam çağrışımı yapsa da, Machiavelli'in prensleri bu anlamda romantik değillerdir ve gücünü korumak için sürekli savaşan kişilerdir. Prens'te anlatılan yöntemlerin birçoğu zamanında olduğu gibi günümüzde de uygulanmaktadır.

Prenslikler (Krallıklar)

En başta Machiavelli; var olan bütün devletlerin ve idarelerin, ya prenslik ya da cumhuriyetle yönetildiğini söyler. Prens'te sadece prenslik konusuyla ilgilenmiş, cumhuriyet kısmını diğer eserlerinden birinde (Discourses) incelemiştir. Prensliklerin ilk türünün hali hazırda var olan ve babadan oğula geçen, ikinci türünün de yeni kurulmuş ya da geniş bir büyüme göstererek karma halini almış olanlar olduğunu söyler.

Babadan Oğula Geçen Prenslikler

Prenslik, hükümdarının prens olduğu servet ya da güçle elde edilen bir devlettir. Bütün prenslik türleri içinde uzun yıllar babadan oğula geçen prenslikler, geçmişte kazanılan bir aile başarısı taşıdığından yönetmesi en kolay olanıdır. Kalıtsal prensliklerde insanlar kendiliğinden prense bağlı olacaklardır çünkü o geçmişten gelen bir soyu temsil etmektedir ve insanlar onun soyadına alışmıştır. Bu yüzden halk ona doğal bir eğilim gösterecektir. Eğer dışarıdan bir güç tehdit ederse güç kolayca toparlanabilir çünkü insanların yöneten aileyle ortak bir geçmişi vardır.

Sevilmek mi Korkulmak mı Daha İyidir?

Yazarın kitabındaki düşüncesi "korkulan" ama nefret edilmeyen bir hükümdar olmaktır. Detaylı bir şekilde tarihsel örneklerle açıklamalara yer verdiği konu, kesinlikle üzerinde vakit ayırılması gerekli bir konu başlığıdır.

"..Ve insanlar kendisini sevdiren birinden çok, kendisinden korkulan birine zarar vermeyi pek göze alamazlar..."

Prensin Şöhreti

Prens, dünyaya yön veren bir kitaptır. İtalyan yöneticilerden sonra diğer Avrupa ülkelerine de bir düşünce akımı yaymıştır ve hala önemli devlet eleştirilerinin arasına girmektedir.

Dış bağlantılar

• Il Principe at MetaLibri Digital Library.
• Il Principe (HTML e-book)