Gölün Hanımı (opera)

Gölün Hanımı (İtalyanca: La donna del lago) Gioacchino Rossini tarafından bestelenen 2 perdelik operatik müzikli dram ("dramma per musica") janrında bir operadır. Andrea Leone Tottola tarafından İtalyanca olarak yazılan opera librettosu, orijinal 1810'da Walter Scott tarafından İngilizce yazılan The Lady of the Lake uzun hikâye içeren nazim şiirinin İtalyanca çevirisinden uyarlanarak hazırlanmıştır. Bu opera eserinin prömiyer temsili 24 Ekim, 1819'da San Carlo Tiyatrosu, Napoli'de yapılmıştır.

Gölün Hanımı

Gioacchino Rossini, "La donno del lago" eserinin librettosu metninin Napoli'de 1819'da ilk basımının ön kapağı
Özgün isim	La Donna del lago
Müzik	Gioacchino Rossini
Libretto	Andrea Leone Tottola[1]
Gala	24 Ekim 1819
İlk gösterim yeri	San Carlo Tiyatrosu, Napoli
Oyuncular	Elena Gölün Hanımı; soprano Malcom Groeme (İngilizce:Malcolm Graeme), İsyancıların lideri; Elena'nın sevgilisi; kontralto; erkek rolünde kadın Uberto di Snowdon, İskoçya Kralı V. Giacomo'nun (İngilizce: V. James'in) aldığı takma isim; Elena'ya aşık; tenor Duglas d'Angus, Elena'nın babası, isyancı ve Kral Giacomo'nun eski özel öğretmeni; bas Rodrigo (Roderick) di Dhu, Elena'nın nişanlısı, Highland'lı isyancıların liderlerinden biri; tenor Serano, Douglas'ın lalası; tenor Albina, Elena'nın sırdașı; mezzo-soprano Bertram, Kralın Giacomo'nun şahsi uşağı; bas Koro:Pastori e Pastorelle scozzesi (İskoç erkek ve kadın çobanlar); gezici şairler; İskoç soylular ve eşleri; Highland'li savaşçılar; kraliyet muhafızları

Roller

Eserin prömiyer temsilinde Elena rolunde soprano Isabella Colbran

Eserin prömiyer temsilinde Malcom erkek rolü alan kontralto Benedetta Rosmunda Pisaroni

Eserin prömiyer temsilinde Uberto rolünde tenor Giovanni_David

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 24 Ekim 1819 (Orkestra şefi: Gioacchino Rossini)
Elena Gölün Hanımı	soprano	Isabella Colbran
Malcom Groeme (İngilizce:Malcolm Graeme), İsyancıların lideri; Elena'nın sevgilisi	kontralto; erkek rolünde kadın şarkıcı	Benedetta Rosmunda Pisaroni
Uberto di Snowdon, İskoçya Kralı V. Giacomo'nun (İngilizce: V. James'in) aldığı takma isim; Elena'ya aşık	tenor	Giovanni David
Duglas d'Angus, Elena'nin babası, isyancı ve Kral Giacomo'nun eski özel öğretmeni	bas	Michele Benedetti
Rodrigo (Roderick) di Dhu, Elena'nın nişanlısı, Highland'lı isyancıların liderlerinden biri	tenor	Andrea Nozzari
Serano, Duglas'ın lalası	tenor	Gaetano Chizzola
Albina, Elena'nın sırdașı	mezzo-soprano	Maria Manzi
Bertram, Kralın Giacomo'nun şahsi uşağı	bas	Massimo Orlandini
colspan="3"	Koro:Pastori e Pastorelle scozzesi (İskoç erkek ve kadın çobanlar); gezici şairler; İskoç soylular ve eşleri; Highland'li savaşçılar; kraliyet muhafızları

Konu özeti

Zaman:XIV. yüzyılın birinci yarısı
Mekan: İskoçya

Perde I

Sahne 1:
Katrina Loch Golü kıyıları; arka planda Ben Ledi Dağları bulunmakta

Çobanlar gündoğumu vakti göl kıyısında bulunan köyün sürülerine bakmaktadırlar. Yakında bulunan ormanda avcılar avlayacak av hayvanı aramaktadırlar. (Koro:Del dì la messaggiera già il crin di rose infiora / "Hasat mevsimi günü bu. Güller demet demet çiçek açmış.") Elena bir sandal içinde göl üzerinde gelmektedir ve kendinin gerçek aşkı olan Malcom için hasreti hakkında bir şarkı söylemektedir. (Kavatina: Oh mattutini albori vi ha preceduti Amor /"Aşk senden önce gelmekte. Beni uykularımdan tekrar uyandırdı.") Gölün kıyısına gelince Elene uzakta avcı borularının sesini duyar ve Malcom'un bu avcılar arasında olabileceğinin hayalini kurar. Uberto olarak değişik kıyafet giymiş olan Kral James Elena'yla karşılaşabilmek amacıyla uzaklardan göl kıyısına gelir ve yolunu kaybetmiş bir avcı olarak kendini Elena'ya tanıtır. Elena Uberto/Kral James'e kendi evinde kalabileceğini söyler. Golün karşı yakasında olan evine götürmek üzere onu sandalına alıp gölü geçmeye başlarlar. (Duettino:Scendi nel piccol legno / "Benim küçük sandalıma bin.") Kıyıdan ayrıldıktan sonra kıyafet değiştirmiş Kralı aramak üzere saray maiyeti kıyıya gelirler. (Koro: Uberto! Ah! döve t'ascondi? / "Uberto, nerede saklandın sen?"). Onu göl sahilinde bulamayınca aramalarını daha yaygın sahalada yapmak için küçük gruplara ayrılırlar ve tanrılarına kendilerini Uberto'yu bulmak için yardıma çağıran dualar ederler.

Sahne 2:
Duglas'ın evi

Uberto/Kral James ile gölün karşı yakasında bulunan evine gelen Elena Uberto'ya bu evde sade ve sakin bir hayat yaşadığını açıklar. Fakat Uberto/Kral James evin duvarlarında asılı asalet armalarını görünce Elena'nın babasının kendi eski öğretmeni olan Duglas olduğunu anlar. Duglas saraydaki görevinden atılmıştır; sürgüne gönderilmiştir; ve şimdi isyancılara yancı olarak destek sağlamaktadır. Uberto/Kral James eski kral olan babasının bu kararını yanlışlıkla aldığı için yerindiğini kendi kendine söylenir.

Elena'nın arkadaşları da bu eve gelirler. Elena'yı babası Duglas'ın Kral James'e şiddetle aleyhtar isyancı Highlandlilerin reisi olan Rodrigo ile evlendirmek için karar aldığını açıklarlar. Uberto/Kral James bunu kıskanır. Fakat büyük ihtimalle Elena'nın Rodrigo'yu da hiç sevmediğini de düşünür. (İkili: Le mie barbare vicende /"Benim zalim kaderim hakkında konuşulanları duymak ne işime yarar." Uberto hem kız sevmekte olduğu bir kişi var mı sorusunu sorar. Kız eskiden kış bir dönem için bir kişiye âşık olmuş olduğunu itiraf eder. Bundan biraz cesaret alan Uberto Elena'nın evinden ayrılmaya karar verir. Bu sırada Elena ve Uberto gayet hissi davranırlar. (İkili:Cielo! in qual estasi! /"Gökler! Ne kadar coşkuluyum!". Herkes evden ayrılır; Elena ise evine girer. Boylece sahne boşalır.

Malcom isyancı Highlandliler katılmaya karar vermiştir ve sahneye girer.. (Arya:Mura felici, ove il mio ben si aggira! / Dopo più lune io vi riveggo/"Sevdiğim kişini içinde barındığı mesut duvarlar. Epeyce uzun ayrılıktan sonra sevdiğini yine görebileceğim.") Elena hakkında mesut sevgi hatıralarını anmaya başlar. (Arya: Elena! oh tu, che chiamo!, Deh vola a me un istante / "Elena! Seni ismini anıyorum! Bir an ile olsa da bana koş gel ve bana seni seviyorum de.") Bundan sonra onu kendinden almak isteyebilen her kişi ile, rakibi ne kadar güçlü olursa olsun, mücadeleye girişeceğini ve ölmeden bu mücadeleden ayrılmayacağını kendine söyler.

Bu sırada Malcom evine gelmiş olan Duglas ile kızı Elena arasında geçen bir konuşmaya kulak misafiri olur. Babası Elena'ya Rodrigo ile yapacağı evlilik hazırlıkları hakkında bilgi vermektedir. Elena bu evliliği razı olmadığı bildirirse de babası Duglas ona babası olarak onun emrini mutlaka dinlemesi gerektiğini söyler. (Arya: Taci, lo voglio, e basti / Sesini çıkartma! Bu benim isteğim.. Babana layık bir kız olduğunu herkese göster."). Duglas orada ayrılmak üzere iken trompetler Rodrigo'nun oraya geldiği haberini verirler. Duglas kızına kendini sorgu sualsiz takip etmesi için emir verir. ı

Bu konuşmayı duyan Malcom Elena yanına gelir. İkisi birbirlerine aşklarını ve hiç bitmeyecek bağlılıklarını tekrarlarlar. İkisi birlikte sahneden ayrılırlar.

Sahne 3:

İsyancı Highlandliler birbirlerini savaşmak için teşvik etmektedirler. (Koro: Qual rapido torrente/Gayet hızlı bir sel gibi düşmanı eleyeceğiz.") Bu askerler önlerine gelen reisleri Rodrigo'yu alkışlarlar. Rodrigo da onlara yaptığı konuşmada onlara bir galibiyet alınacak şekilde komuta edeceğini yemin eder. Fakat Rodrigo bir taraftan de yeni evleneceği müstakbel eşini görüp onunla görüşmek hakkında endişeleri olduğunu kendikendine itiraf etmektedir. (Kavatına: Eccomi a voi, miei prodi / "Ben sizin yerli toprağınızın kahraman şerefini korumak için başınıza geldim."). Askerleri Rodrigo'ya bir askeri zafer kazanacakları gibi Rodrigo'nun da sevmekte olduğu yeni eşini kazanacağından emin olduklarını söylerler.

Duglas sahneye girer ve Rodrigo ile gayet samimi olarak selamlaşırlar. Rodrigo gayet heyecanlı bir tavırla Duglas'a kızını görmek için çok heyecanlı olduğunu bildirir. (Rodrigo ve Koro: Ma dov'è colei /Fakat benim kalbimi tatlı alevlere sardıran Elena nerede?") Elena etraftaki askerler kalabalığının onun güzelliği görüp birden alkışlara kapılması içinde sahneye girer. Rodrigo onun yanına gider ve ona olan aşkını bildirir.(Arya: Quanto a quest'alma amante /"Seni seven ruhum bu anın tatlığını hissetmekte.") Elena'nın gayet çekingen davranması üzerine Duglas Rodrigo'ya kızının utangaç bir kişi olduğunu söyler. Baba, kız ve kızın talibi her biri kendi istek, sorun ve korkularını ifade eden bir şarkıya başlarlar. (Üçlü:Di opposti affetti un vortice /"Birbirleriyel çelişkili hisler girdabı etrafımı dönerek sarmakta.")

Malcom ve kendi askerleri ile Highlandlilere katılmak ve böylece vatanseverliklerini ve cesaretlerini göstermek için gelmiştir. Elena Malcom'a olan aşkını saklamaya çalışmaktadır; ama babası Duğlas onun davranışlarını iyice bilmektedir ve kızının kalbini Malcom'a verdiğini anlamıştır. Rodrigo Malcom'u gayet yakından iyi karşılar ve Elena'yı müstakbel eşi olarak ona takdim eder. Fakat Rodrigo da Elena ile Malcom arasında bir hissel ilişki olduğunu anlamıştır. Her grup ayrı ayrı, sonra askerler ve kadinlar korosu .birbirleriyle çelişen hisller hakkında bir sıra şarkılara başlarlar. (Rodrigo: Crudele sospetto, Che me agiıti il petto/"Mehametsiz şüphelerim benim titrememe neden oluyor"') (İkili, Elena ve Malcom: Ah cèlati, o affetto, nel misero petto! / "Sevgilerim. Kendilerini saklayabilseler.") (Duglas: Ah l'ira, il dispetto, mi straziano il petto! / "Ah! İçerleme ve kızgınlık kalbimi burkuyor.")(Albina ve koro:Crudele sospetto gli serpe nel petto! /"Merhametsiz şüpheler bir yılan gibi kıvrılıp bükülüyor.")

Birden Serano sahneye girer; ve Kral James'in güçlerinin yakına gelip hemen saldırmaya hazırlandıkları haberini verir. Gezici şair şarkıcılar korosu girer ve şu şarkıya başlarlar: (Koro:Già un raggio forier d'immenso splendor, addita il şentier di gloria, di onor. /"Zaten büyük ihtişamlı olan kişi şeref ve zafer yolunu buna eklemekte."). Bunlara Albina ve kadınlar korosu katılır. (Koro:E vinto il nemico, domato l'audace/"Düşmana karşı galip gelecek. Cesareti herkesi korkutur. ") Rodrigo ve Highlandliler ve Malcom ve kendi birliği çarpışmalar için sahneden ayrılırlar. (Koro: Su... amici! guerrieri! "Yoldaş kardeşler! Savaşçılar! Yürüyün! Savaşalım!")

Perde II

Sahne 1:
Gayet sık ağaçlıklı bir koruluk ve orada bir mağaranın önü:

Uberto/Kral James bir sık ağaçlıklı koruluk içine orada bulunan Elana'yı yakında yapılacak askeri çatışmadan kurtarmak amacıyla gelmiştir. (Kavatina: Oh fiamma soave, che l’alma mı accendi! pietosa ti rendi a ün fido amatör. / "O tatlı alev. Sadakat gösteren bir aşığa merhamet göster.)

Bu sırada Elena Serano'dan babasını arayıp yanına getirmesini ister. Babası savaşmaya gitmeden önce onu bir defa daha görmek istemektedir. Serano sahneden çıkar. Uberto/Kral James Elana yanına gelir ve ona alan aşkını Elena'ya bildirir.. Fakat Elena onun aşkını kabul etmez ve kendinin Malcom'u sevdiğini ona söyler. (İkili-Elena ve Uberto ve sonra üçlü: Alla ragion deh rieda / "Senin fazla sıkıntılı olan ruhun artik mantıklı düşüncelerin kontrolüne geri dönsün") Bununla beraber, Uberto Elena'ya Kral'ın kendine verdiğini söylediği bir yüzüğü verir ve eğer Elena bir zorluk ve tehlike altına girerse bu yüzüğü kullanarak kendini kurtabileceğini söyler. (İkili: Qual pena in me già desta / "Ölümcül şanssızlık bana ne kadar acı veriyor.") Uberto ayrılıp sahneden çıkmaya hazırken Uberto ile Elena arasındaki bu görüşmeyi dinleyip duymuş olan Rodrigo sahneye girip bu iki kişiye katılır. (Üçlü:Misere mie pupille!/ "Zavallı gözbebeklerim")

Rodrigo kıskançlıktan çok kızgındır. Kendisine refakat eden Highlandlı askerlerine saklandıkları ağaçlar arasından çıkıp ve Elena ile konuşan yabancıyı öldürmeleri için emir verir. Fakat Elena bu askerlere bu katli yapmamaları için yalvarmaya başlar ve onlar bu emri uygulamazlar. Sonunda Rodrigo yabancı ile teketek düello yapmaya karar verir. Elena'nın bunu önlemek için yaptığı her şey boşa gider. Rodrigo ve yabancı/Uberto/Kral James düello yapmak için sahneden ayrılırlar. Elena da onları takip edip sahneden ayrılır.

Sahne 2:
Mağaranın içi:

Elena'yı aramakta olan Malcolm sahneye girer. Fakat Elena'yı orada bulamaz; orada sadece Albina bulunmaktadır. Serana da mağaraya girer. Onlara Elena'nın babası Duglas'ı aramaya gittiğini onlara soyler. Düglas isyanı bitirecek bir barış için görüşme sağlamak için Kralın sarayına gittiğini bildirir. Malcom Elena'yı kaybetme ihtimalinden gayet korktuğunu ifade eder. (Arya: Ah! si pera: ormai la morte! fia sollievo a’ mali miei / "Ah Keşke ölseydim. Büyük sorunlarıma ölümüm beni ferahlatıcı ne iyi çare olacak.").

Highland'li klanlar askerleri bu sırada sahneye girerler. Rodrigo'nun düelloda öldürüldüğünü ve onun komutası altından bulunan Highland klanlar ordusunun onun olmesi ile artık kral ordusuna karşı mutlaka bir hezimete uğrayacağını bildirirler. Malcom,, kararının kendinin ölümüne yol açabileceğini bile bile, saraya gitmeye ve orada bulunduğunu düşündüğü Elena'nın hayatını kurtarmaya karar verir.

Sahne 3:
Kralın sarayında bir oda

Duglas eski öğrencisi olan Kral James'den merhametli olmasını istemektedir. Afı kralın kendi hayatını bağışlaması için istememektedir. Kraldan, kızı Elena'yı ve muharebe meydanında krala karşı gelmiş olan diğer Highland'li isyancıları affetmesini istemektedir. Fakat Kral bu affetmeyi kabul etmez ve Duglas'ın hapise atılmasını emreder. Duglas zindana götürülmekte iken Kral isyancılara bu kadar sert davranmasında üzüntü duyduğunu da kendi kendine söylenir. Bu sırada, Elena'da saraya gelmiştir. Elindeki Kral/Uberto'nun verdiği yüzüğü göstererek saraya alınmıştır. Babası, Malcom ve (düelloda ölümünden haberdar olmadığı) Rodrigo'yu kurtarmak amaçlıdır. Birdenbire sarayda bulan yakın bir diğer odadan "Uberto"'nun sesini duyar. "Uberto" Elena'ya olan aşkı hakkında yüksek sesle şarkı söylemektedir. (Arya: Aurora! ah sorgerai avversa ognor per me? D’Elena i vaghi rai mostrarmı. / "Ey Şafak; benim için her zaman hiç haber vermeden sökebilecek misin? Tanrım o zaman Elena'nın güzel gözlerini iyice görebilmek mümkün olacak.") "Uberto" Elena'nın bulunduğu sray odasına girer. Elena onun kendini Krala tanıtıp onda af istemesini sağlayacağını inanmaktadır.

Sahne 3:
Kraliyet Sarayı Taht Odası

İkisi kraliyet taht odasına girerler ve saray maiyeti de bu odada onlara katılır. (Koro: İmponga il Re: noi siamo servi del suo voler / "Kral bize emirlerini versin"). Elena saraylıların "Uberto" ya gösterdikleri davranışlardan şaşırmıştır. Birden Uberto'nun gerçekten kıyafet değiştirmiş Kral James olduğu farkına varır. Kral James Elana'ya olan sevgisinden dolayı Duglas'a iyi davranıp onu affetmeye karar verir. İsyan çıkartan olarak onu itham edici bir tavırla önce Malcom'a gayet sert davranmaya başlar; ama en nihayet, kendi sevgisinden vazgeçip, genç çiftin birlikte olmasını kabul edip onu da affeder. Bir "rondo" şekilli finale'de Elena hem gerçekte sevdiği kişinin hem de babasının kurtulmasının sevincini açıklar ve bu rondo ile sahnede bulunan diğer kişiler ise isyanın bitip barışın geri gelmesine sevinçlerini ifade ederler. (Rondo: Tanti affetti in tal momento! mi si fanno al core ıntörno, che l’immenso mio contento / "Böyle bir anda ne kadar heyecanlıyız. Kalbimizdeki hislerimi anlatabilmem imkansız. Ne büyük bir saadet içindeyiz.")

Orkestradaki çalgılar

Rossini, bu eserin partitur notalarında şu küçük orkestrayı öngörmüştür:[2]

• 2 flüt, 2 obua, 2 klarinet, 2 fagot;
• 4 korno, 2 trompet, 3 trombon;
• 2 timpani, bas davul, halileler, üçgen (çalgı) ;
• 1 arp;
• yaylı çalgılar

Eserdeki müziksel parçalar[3]

1. Uvertür Senfoniya

Perde I

• No.1. Giriş (Koro, Elena, Uberto): "Del dì la messaggera" (Sahne 1)
• Kavatina (Elena): "Oh mattutini albori" (Sahne 2)
• Duetino (Elena, Uberto): "Scendi nel piccol legno" (Sahne 2)
• Koro: "Uberto! Ah! dove t’ascondi?" (Sahne 3)
• No.2. Koro: "D’Inibaca, donzella" (Sahne 6)
• Ikili (Uberto, Elena): "Sei già sposa?" (Sahne 6)
• No.3. Resitatif: "Mura felici" (Sahne 7)
• Kavatina (Malcom): "Elena! oh tu, ch’io chiamo“ – "Oh quante lacrime" (Sahne 7)
• No.4. Arya (Duglas): "Taci, lo voglio, e basti" (Sahne 8)
• No.5. Duettino (Elena, Malcom): "Vivere io non potrò" (Sahne 8)
• No.6. Koro: "Qual rapido torrente" (Sahne 9)
• Kavatina (Rodrigo): "Eccomi a voi, miei prodi" (Sahne 9)
• No.7. Koro ve Finale I (Koro, Rodrigo, Elena, Duglas, Malcom, Albina, Serano): "Vieni, o stella – che lucida e bella" (Sahne 10)
• Üçlü (Rodrigo, Duglas, Elena): "Quanto a quest’alma amante" (Sahne 10)
• Koro: "Già un raggio forier" (Sahne 10)

Perde II

• No.8. Kavatina (Uberto): "Oh fiamma soave" (Sahne 1)
• No.9. Ikili (Elene, Uberto): "Alla ragion deh rieda" (Sahne 1)
• Üçlü (Elena, Uberto, Rodrigo, Koro): "Io son la misera" (Sahne 2)
• No.10. Arya (Malcom, Koro): "Ah si pera: ormai la morte" (Sahne 3)
• No.11. Kanzonetta (Uberto): "Aurora! ah sorgerai" (Sahne 5)
• No.12. Koro: "Imponga il re" (Sahne 7)
• No.13. Rondo ve Finale II (Elena, Koro) "Tanti affetti in un momento" – "Fra il padre e fra l’amante" (Sahne 7)

Seçilmiş disk kayıtları [4]

Yıl	Roller (Elena, Malcom, Uberto (Giacomo), Rodrigo di Dhu)	Opera evi ve Orkestra, Orkestra şefi	Marka
1970 [5]	Montserrat Caballé, Julia Hamari, Franco Bonisolli, Pietro Bottazzo	Piero Bellugi, RAI Torino Orkestra ve Korosu	Audio CD: Opera d'Oro Cat: OPD 1206
1981 [6]	Frederica Von Stade, Marilyn Horne, Rockwell Blake, Dano Raffanti	Claudio Scimone, Houston Symphony Orkestrasi ve Houston Grand Opera Korosu	Audio CD: Celestial Audio Cat: CA 417
1983	Katia Ricciarelli, Lucia Valentini Terrani, Dalmacio Gonzales, Dano Raffanti	Maurizio Pollini, Chamber Orchestra of Europe ve Prag Filarmonik Korosu	Audio CD: CBS "Masterworks" Cat: CD 39311; Fonit Cetra, Cat: CDC 31
1992 [7]	June Anderson, Martine Dupuy, Rockwell Blake, Chris Merritt,	Riccardo Muti, Teatro alla Scala Orkestra ve Korosu	Audio CD: Philips Cat: 473 307-2; DVD: Opus Arte Cat: OALS 3009D
2006 [8]	Carmen Giannattasio, Patricia Bardon, Kenneth Tarver, Gregory Kunde	Maurizio Benini, Scottish Chamber Orkestrasi ve Edinburg Festivali Korosu	Audio CD: Opera Rara, Cat: ORC 34

Ayrıca bakınız

• Opera
• Gioacchino Rossini
• Walter Scott

Kaynakça

• Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia La donna del lago maddesi kaynaklıdır. (İngilizce)

1. |perdesayısı = 2 İtalyanca libretto'nun online metni 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
2. ""Uchicago.edu" websitesinde "Rosinni operas"maddesi". 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2017.
3. La donna del lago. Musiknummern auf librettidopera.it, abgerufen am 21. Juni 2016.
4. Kaynak: Operadis-opera discography.org.uk websitesi
5. 20 Nisan 1970'te yapilan bir yayin icin temsilin live-audio kaydı
6. 18 Ekim 1981'de House Grand Opera'da verilen bir temsilin live-audio kaydı
7. Haziran 1992'de La Scala Tiyatrosu, Milano'da verilen bir temsilin live-audio ve video kaydı
8. 18 Ağustos 2006'da Edinburg Festivali için Usher Hall, Edinburg'da verilen bir temsilin live-audio kaydı.

Dış kaynaklar

• Osborne, Richard (1998), "Donna del lago, La", Kaynak:Stanley Sadie (ed.), The New Grove Dictionary of Opera, Cilt 1, Londra: MacMillan Publishers, Inc. SBN 0-333-73432-7 ISBN 1-56159-228-5. (İngilizce)
• Gossett, Philip ve Brauner, Patricia (2001), "La donna del lago" Kaynak: Holden, Amanda (ed.), The New Penguin Opera Guide, New York: Penguin Putnam. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)
• Osborne, Charles (1994), The Bel Canto Operas of Rossini, Donizetti, and Bellini, Portland, Oregon: Amadeus Press. ISBN 0931340713 (İngilizce)
• Osborne, Richard, (1990) Rossini, Ithaca, New York: Northeastern University Press. ISBN 1-55553-088-5 (İngilizce)
• Senici, Emanuele (ed.) (2004), The Cambridge Companion to Rossini, Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80736-4 ISBN 978-0-521-00195-3 (İngilizce)

Dış bağlantılar

• "Imslp.org" websitesinde La donna del lago (Rossini, Gioacchino) maddesinde sesler için ve tüm eser için partitür notaları, libretto metni ve genel enformasyon, Online: (İngilizce)