II. Mehmet (opera)

II. Mehmet Operası (tam İtalyanca adı ile Maometto II veya Maometto secondo) bestesi Gioacchino Rossini, libretto yazarlığı "Cesare della Valle" tarafından yapılmış ilk prömiyer temsili 3 Aralik 1820 tarihinde Teatro San Carlo, Napol'de temsil edilmis iki perdelik operadır. Türklerle ilgili operalar içinde en önemlilerinden biri kabul edilir.[1]

II. Mehmet

Gioacchino Rossini, "Maometto II" eserinin librettosu metninin Napoli'de 1820'da ilk basımının ön kapağı
Özgün isim	Maometto II
Müzik	Gioacchino Rossini
Libretto	Cesare della Valle
İlk gösterim yeri	San Carlo Tiyatrosu Napoli
Oyuncular	II. Mehmet, Osmanlı Padişahı, bas Paolo Erisso, Eğriboz’da Venedik valisi, tenor Anna, Vali Erisso'nun kızı”, soprano Calbo, Venedikli soylu, mezzo-soprano veya kontralto Condulmiero, Venedikli soylu, tenor Selimo, Müslüman soylu, tenor

Osmanlı İmparatorluğu'nun yedinci padişahı Fatih Sultan Mehmet ile Venedik Cumhuriyeti hakimiyetindeki Eğriboz (Negroponte) Kuşatması sırasında (1470) âşık olduğu Bizanslı Anna'nın hikâyesini anlatıyor. Gerçek kimliğini bilmeden II. Mehmet'e aşkının karşılığını veren Venedikli Anna, daha sonra aşk ile yurt sevgisi arasında gidip gelir; çelişkiler yumağı içinde debelenir.

Temsilleri

II. Mehmet Operası ilk defa 3 Aralık 1820 tarihinde Napoli San Carlo Tiyatrosu'nda sahnelenmiştir. Ardından revize edilerek 1822’de Venedik’te sahnelendi ancak beğenilmedi. Bundan ötürü Rossini bu eseri, 1826 yılında yeniden elden geçirerek, Korinthos Kuşatması adı altında yapılandırdı.[1]

Opera, 20. yüzyılın sonuna kadar tekrar sahnelenmedi. İlk versiyonu Pesaro kentinde yapılan "Pesaro Rosinni Festivali" için, son yapımından 200 yıl kadar sonra, 1985 yılında yeniden yapımlanıp sahneye kondu. Günümüzde opera sanatı çevrelerinde Rossini’nin şaheserlerinden biri olarak anılır.[1]

Roller

Napoli'de prömiyer temsilde II. Mehmet rolünü oynayan bas Filippo Galli'nin portresi

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 3 Aralık 1820 (Şef: Nicola Festa)
II. Mehmet Osmanlı Padişahı	bas	Filippo Galli
Paolo Erisso, Eğriboz'da Venedik valisi	tenör	Andrea Nozzari
Anna, Paolo Erisso'nun kızı	soprano	Isabella Colbran
Calbo, Venedikli soylu	mezzo-soprano veya kontralto	Adelaide Comelli
Condulmiero, Venedikli soylu	tenor	Giuseppe Ciccimarra
Selimo, Müslüman soylu	tenör	Gaetano Chizzola

Konu özeti

Zaman: 1470

Mekan: Ege Denizi'nde Eğriboz (Negroponte) Adası Kuşatması

1822 Venedik Versiyonu için Rossini bir Uvertür eklemiştir.

I. Perde

Eğriboz Adasında Venedik Valisi Erisso'nun Sarayı:

1470'te Fatih Sultan II. Mehmet 1463-1479 Osmanlı-Venedik Savaşı döneminde Ege Denizi'nde bulunan ve Osmanlı Anadolu ve Balkanlar kıyılarını devamlı taciz etmek için Venedik üssü olarak kullanılan Eğriboz adasını fetih etmek için karadan ve denizden bir sefer tertip etmiştir. Sultan II. Mehmet anakaradan gelen ordusunu adaya gemilerden yapılan bir köprü üzerinden geçirmiş ve adanın merkez şehrini (modern Halkida'yı) kuşatmaya almıştır. Sultan Mehmet gelenek üzerine adanın ve şehrin Venedik valisi Eresso'ya adayı barışla ertesi gün Osmanlılara teslim etmesi için bir mesaj göndermiştir.

Adadaki Venedik yöneticileri bir savaş meclisinde toplanmıştır ve çeşitli farklı harekât tarzı seçimi teklifi yapılmıştır. (Giriş - Üçlü ve koro: Al tuo cenno, Erisso (Tekliflerinizle - Erisso). Genç Calbo ada valisi Erisso'nun muharebeye devam edip şehrin sultana direnmesini istemektedir. General Condulmiero ise teslim olmayı ve böylece Venediklilerin silahsız olarak adadan ayrılarak hayatlarını kurtarmalarının sağlanmasını tercih ettiğini bildirir. Savaş meclisindeki çoğunluk Calbo'nun teklifi tarafında olarak şehrin silahlı direnişe devam etmesine taraftar olurlar. Bu savaş meclisi genç Calbo'ya askerleri ile birlikte Türklere karşı savaşmak için sadakat yemini verirler.'.

Eğriboz Venedik Valisi sarayının başka bir salonu:

Vali Erisso'nun kızı tek başına babasının durumunu düşünmektedir. (Arya: Ah! che invan su questo ciglio.) Babası etrafında erkanı ve Calbo ile salona girer. Kızına durumu anlatır ve ona kendini savunabilmesi için Calbo ile evlenmesini tercih etmesini söyler. Fakat Anna buna hiç taraflı değildir. Babasına, babasi Venedik'e gitmiş olduğu zaman Uberto isimli bir kişiye âşık olduğunu bildirir. Fakat aynı Uberto adlı bir kişinin Eğriboz'da veya Korinth'de geride kalmadığını, babası Erisso'ya Venedik ziyaretinde gitmiş olduğunu öğrenmiştir. Böylece tanıştığı kişinin gerçek Uberto olmadığını ve kendine yanlış ismi veren bir kişinin bu genç kızı aldatmak için kullandığını ve bu aşkta bir Venedikli asil tarafından kendisinin kandırılmış olduğunu anlamıştır. (Üçlü:Ohime! qual fulmine ).

Erisso kızına bir hançer hediye eder ve eğer gerekirse bu hançeri kendini koruması için kullanmasını söyler. Perde I'in bu kısmında o zamana kadar İtalyan operasında hiç görülmemiş 25 dakika uzayan ve aralarında aralık verilmeyen ve seyirciye şarkıcıları alkışlamaya imkân sağlamayan uzun bir müziksel parça bulunur. Bu uzun parça ilkin "tempo mezzo (yarıyı gösteren bir zaman)" olarak top atımı sesleri ve bunu hemen takiben bir kavatina ve en son olarak bir üçlüden oluşur. Buna "terzettone (şişman üçlüler)" ismi verilmiştir. Bu uzun müziksel parça devam ederken ilk kısımdaki top seslerini takiben Erisso ve Calbo muharebeye katılmak hedefiyle sahneden ayrılırlar. Bu uzun parçanın sonunda da Anna kiliseye gidip dua etmek için sahneden ayrılır.

Kilise önünde meydan:

Kilise önünde kadınlar birlikte toplanmışlardır. Anna bu gruba katılır. Konuşulanlardan şehri iyi bilen bir hainin şehrin kapılarını Türklere açmış olduğunu ve onların şehri girmelerini sağladığını öğrenir. Anna kısa bir dua eder. (Dua: Giusto cielo). Kadınlar Türklerden sığınmak üzere kiliseye girerler.

Ertesi gün adanın merkez şehri meydanında:

Mehmet ve askerleri adanın şehrinin içine girerler. Mehmet'in bu şehri iyi bildiği hareketlerinden anlaşılır. Selim hükümdarının bu kenti nasıl bildiğine merak eder ana hükümdarı bunu açıklamak istemez. Türk askerler girer ve adanın valisi Erisso ve komutan Calbo'nun esir alındığı haberini verirler. Bu iki Venedikli Mehmet huzuruna el ve ayakları zincirle bağlanmış olarak çıkarılırlar. Mehmet onların kahramanlıklarını bilmektedir ama onlarıdan tüm Venediklilerin teslim olması için emir vermelerini ister. Eğer bu teklif kabul edilirse hiçbir Venedikliye hiçbir zarar verilmeyeceğini ve fidye şartlarını karşılarlarsa da serbest bırakılacaklarını onlara söyler. Erisso susup hiçbir cevap vermediği için onun bu şartları kabul etmediği anlaşılır. Mehmet bu iki düşman komutanının zindana atılmasına emir verir.

Tam bu sırada Anna ve Venedikli kadınlar kiliseden çıkarlar. Orada bulunanlar beklenmedik kişiler ile karşılaşmış ve şaşırmışlardır. Anna Mehmet'in kendinin âşık olduğu "Uberto" adı ile bildiği kişi olduğunu anlamıştır. Mehmet de sevdiği kızın adanın Vendik valisi Erisso'nun kızı olduğuna şaşırmıştır. Erisso ise kızının nasıl olup da Türk sultana âşık olduğuna şaşırmıştır. Bunlardan her biri karşılaştığı büyük sürpriz ve bunun ortaya çıkardığı üzücü sorunlar hakkında şarkı söylerler. Anna eğer Mehmet babasını ve Calbo'yu serbest bırakmazsa intihar edeceğini ilan eder. Mehmet âşık olduğu kızın bu isteğini yerine getirir. Mehmet kızın kendine hala aşık olup olmadığına emin değildir ama eğer kız onunla birlikte olmayı kabul ederse ona gayet mesut ve rahat bir hayat sağlayabileceğini bildirir.

II. Perde

Sultan Mehmet'in otağı:

Anna Mehmet'in otağına götürülmüştür. Otakta bulunan Türk cariyeler ona Sultan'a karşı hislerine uyması ve davranışlarını yumuşatması için telkinler yaparlar. Fakat Anna öfkeli bir tavırla cariyelerin bu telkinlerini reddeder ve ilk fırsatta Mehmet'ten kaçmaya azimli olduğunu onlara açıklar. Tam bu sırada otağa Mehmet girer. Kendinin Uberto olmadığını ve Türk Sultanı olduğunu anladığı zaman kızın ne kadar birbiriyle çelişen hisler altında kaldığını anladığı ona söyler. Ama kıza onu sevdiğini söyler ve eğer kız birlikte olmayı kabul ederse onu İtalya'ya kendine bağlı bir Türk eyaletinin bağımlı hükümdar kraliçesi olarak tayin etmeye hazır olacağını da bildirir. Bu halde babası Erisso ve (kendine ağabeyi olarak bildirilen) Calbo'nun hayatlarını bağışlayacağını söyler. Anna Sultan'ın isteklerini kabul etmez. "Ben Uberto'yu sevdim ama bir yalancı ve düzme kişiden nefret etmekteyim" deyip anavatanı olan Venedik'e olan sevgisinin o kadar güçlü olduğunu ve bu yüzden onu artık sevmeye hiç imkânı olmadığını da sözlerine ekler. Söylenen bir ikili şarkıda Anna'nın Mehmet'e karşı hissettiği ikilem iyice açığa çıkar. ( İkili: Anna, tu piangi? İl pianto / pur non è d'odio un segno.)

Şehir meydanından otağa gelen seslerden anlaşılmaktadır ki Türk askerleri şehrin iç kalesine saldırmaya hazırlanmışlardır. Onların başına geçmek için otağından ayrılmakta olan olan Sultan Anna'ya kendinin hala Anna'yı sevdiğini ve onunla birlikte olmak isteğinin hiç azalmadığını bildirir ve Anna'nın babasına hiç zarar gelmemesi için gayret edeceğini ona söyler. Anna otakta iken kendine de hiç zarar gelmemesini garanti edecek bir nişaneyi Sultan'dan ister. Sultan da parmağına takılı Sultan mühürlü yüzüğü Anna'ya ona verdiği sözleri garantilemek ve Anna'ya kendisini koruması için verir.

Mehmet otak dışından komutanlarını isteklerine göre şehir iç kalesine yapılacak saldırının başında olmak üzere ayrılır. (Arya:All'ınvito generoso.) Anna da kendi şerefini korumak için bir çare bulmayı düşünerek kiliseye gitmek üzere otaktan ve sahneden çıkar.

Kilisenin mahzenindeki Anna'nın annesinin mezarı önünde:

Erisso ve Calbo içinde mezarlar bulunan kilisenin mahzenine hapsedilmişlerdir. Erisso'nun karısının mezarı da bu mahzendedir. Erisso iç kaleye olan Türk saldırısına karşı iç kaleden oranın savunmasını yönetemediği için hayıflanmaktadır. Karısının mezarı önünde diz çökerek kendisinin de keşke ölmüş olmasını; kızının kendine, ailesine ve Venedik'e ihanet etmesini ve onu Sultan Mehmet ile birlikte görmesine hiç dayanamadığını ağlayarak söyler. Calbo onu teselli etmek için Anna'nın kandırıldığını; kızının masum olduğunu ve Mehmet'in askerleri tarafından zorla kaçırıldığını söyler. (Arya: Non temer: d'un basso affetto / non fu mai quel cor capace)

1822 Venedik Versiyonu:

Tam bu sırada Mehmet kilise mahzenine gelir. Erisso kızını hala sevdiğini ve hala onunla birlikte olup onunla evlenmeyi ümit ettiğini açıklar. Erisso bu gerçekleşirse kızını kendi eliyle öldüreceğini söyler. Önce bir ikili ve sonra üçlü olan bir şarkı bu üç erkek hislerini ve düşüncelerini açıklarlar. Calbo Anna'yı sevdiğini söyler; Erisso Calbo'nun kızının kocası olması için söz kesildiğini ve bir evlenme anlaşmasının imza edildiğini ifşa eder. Mehmet bu iki kişinin ifşaatı üzerine onlara merhamet etmeyip onlardan öç almak istediğini bildirir. Calbo Mehmet'e alaycı şekilde onu askerleri önünde iç kaleye saldırıyı yönetmekten alıkoyduklarını onun için hemen gidip ordusunun başına geçmesini söyler. Mehmet ayrılır. Bu versiyonda Anna ve babası ile Calbo arasındaki karşılıklı diyalog bulunmamaktadır.

Mahzende Erisso Calbo'nun teselli için dediklerini doğru olup kızının masum olmasını kabul etmeye çalışır. Tam o sırada Anna kilise mahzenine iner. Erisso kızını düşman ile birlikte olmaya istemekle ihanetkar olmakla suçlar. Fakat Anna Mehmet ile hiçbir zaman birlikte olamayacağına yemin eder. Anna iddiasını teyit etmek için Mehmet'in kendine vermiş olduğu devlet mühürlü yüzüğü babası ve Calbo'ya verir ve onlara bu yüzüğü muhafızlara göstererek kilise mahzeni, kilise ve hatta şehirden kaçabileceklerini söyler. Onlar Anna'nın onlarla birlikte gelmelerini ister. Ama Anna burada kalıp ölmek istediğini bildirir. Karısının ve Anna'nın annesini mezarı önünde Erisso resmî Venedik valisi olarak resmen Calbo ile Anna'nın ellerine birbiri üzerine koymalarını söyleyerek onların nikâhını kıydığını ilan eder. (Üçlü: In questi estremi istanti) İki erkek kilise mahzeninden iç kaledeki Mehmet'e karşı yapılan savaşa katılmak üzere çıkarlar.

Mahzende yalnız kalan Anna durumunu gozden gecirir. (Arya: Alfin compita è la metà dell'opra). Mahzene kiliseni içinde dua eden kadınların koro sesleri duyulur. (Kadınlar korosu:"Nume, cui 'l sole è trono)

1822 Venedik versiyonu:

Kadınlar Anna'nın bulunduğu mahzen inerler. Muharebe sesleri gittikçe yoğunlaşır. Birden Venedikli askerler mahzene gelirler. Yapılan muharebede galip geldiklerini bağırarak ilan ederler. Bunları Erisso ve Calbo takip eder. Erisso kızını kucaklar ve bundan sonra Calbo'nun karısı olduğunu ona söyler ve Calbo da onu teyit eder. Anna buna razıdır: (Arya: Tanti affetti in tal momento).

Bunu takiben Calbo ve Anna kilisenin sunağı önünde birbirlerine bağlayıp evlenirler. Kadınlar korosu ve Venedikli askerler korosu sevinçlerini ifade eden bir "Finale" koro parçası söylerler ve parçayı Rossini Golün Hanımı operasında ilk defa kullanmıştır. Böylece Venedik versiyonu sona erer.

Kilise içindeki kadınlar korosu şarkısı sona erdiğinde bir kadın mahzene iner ve Anna'ya Erisso ile Venediklilerin yaptıkları muharebede Mehmet'e galip geldiklerini ve Mehmet'in iç kale önünden kaçtığını bildirirler. Fakt hala Anna'ya gayet temkinli davranmasını söylerler çünkü Mehmet'in intikam almak için oraya geri gelme imkânı vardır. Anna Venedik galibiyetinden sonra artık ölürse hiç gam çekmeyeceğini onlara bildirir.

Türk askerleri kiliseye ve mahzene gelirler. Fakat Anna'nın kendini öldürmelerini istemesine rağmen silahsız bir masum kadını öldürmekten kaçınırlar. (Arya: Sì ferite: il chieggo, il merto.) Bunları ve Mehmet ve komutanlarının gelmesi takip eder. Mehmet Anna'dan ona verdiği mühürlü yüzüğünü kendine geri vermesini ister. Anna ona yüzüğü mahzenden kaçmaları için babası ve Calbo'ya verdiğini ve bundan hemen önce de babasının resmî yetkisi ile kendisinin Calbo ile nikâhını kıydığını ona söyler.

Anna sakladığı bir bıçağı çıkararak kendi kalbine saplar ve annesinin mezarı üzerini yığılarak orada ölür.

Eserdeki müziksel parçalar

I. Perde

• 1 Giriş Al tuo cenno, Erisso (Koro, Erisso, Condulmiero, Calbo)
• 2 Kavatina Ah che invan su questo ciglio (Anna)
• 3 Üçlü Ohimè, qual fulmine! (Anna, Erisso, Calbo)
• 4 Koro ve kavatina Sorgete, in sì bel giorno (Koro ve Maometto)
• 5 I. Perde Finale I Giusto ciel, che strazio è questo! (Erisso, Calbo, Maometto, Selimo, Anna, Koro)

II. Perde

• 6 Koro È follia sul fior degli anni
• 7 İkili Anna, tu piangi? (Anna, Maometto)
• 8 Koro için kavatina All'invito generoso (Maometto)
• 9 Sahne ve arya Non temer, d'un basso affetto (Calbo)
• 10 Üçlü In questi estremi istanti (Erisso, Calbo, Anna)
• 11 II. perde Finale Alfin compiuta è una metà dell'opra (Koro, Anna, Maometto)

1822 Venedik Versiyonu

• Uvertür

I. Perde

• 1 Giriş Al tuo cenno, Erisso (Koro, Erisso, Condulmiero, Calbo)
• 2 Kadınlar korosu In Oriente
• 3 Scena ve koro için dörtlü Oh, come l'alma oppresse (Anna, Erisso, Calbo, Condulmiero)
• 4 Scena, koro ve üçlü Che sento, oh Dio! (Anna, Erisso, Calbo)
• 5 Koro ve kavatina Sorgete, in sì bel giorno (Maometto)
• 6 I. Perde Finale I Giusto ciel, che strazio è questo (Erisso, Calbo, Maometto, Selimo, Anna, Koro)

II. Perde

• 7 Kadınlar korosu È follia sul fior degli anni
• 8 İkili Anna, tu piangi? (Anna, Maometto)
• 9 Scena ve arya Non temer, d'un basso affetto (Calbo)
• 10 Scena e terzetto Pria svenar con ferme ciglia (Calbo, Erisso, Maometto)
• 11 Grand scena ve arya Alfin compiuta è una metà dell'opra (Anna, Koro)
• 12 II. Perde Finale ve rondò I puri voti accogli - Tanti affetti in tal momento (Anna, Koro)

Seçilmiş sdisk kayıtları [2]

Seçilmiş audio disk kayıtları

Yıl	Roller (Maometto, Anna, Calbo, Erisso)l)	Orkestra şefi Opera evi, orkestra, koro	Marka
1983	Samuel Ramey, June Anderson, Margarita Zimmermann, Ernesto Palacio	Claudio Scimone, Philharmonia Orkestrası ve Ambrosian Opera Korosu	CD: Phillips Cat: 475 509-2
2008[3]	Michele Pertusi, Marina Rebeka, Daniela Barcellona, Francesco Meli	Gustav Kuhn, Bolzano ve Trento Haydn Orkestrası ve Prag Oda Korosu	CD: Celestial Audio Cat: CA 831
2013[4]	Darren Jeffery, Siàn Davies, Caitlin Hulcup, Paul Nilon	David Parry, Garsington Opera Orkestrasi ve Korosu	CD: AVIE, Cat: AV2312

Seçilmiş video disk kayıtları

Yıl	Roller (Maometto, Anna, Calbo, Erisso))	Orkestra şefi Opera evi, orkestra, koro	Marka
1985[5]	Samuel Ramey, Cecilia Gasdia, Lucia Valentini Terrani, Chris Merritt	Claudio Scimone, Prag Filarmonik Orkestrasi ve Avrupa Festival korosu	DVD: Premiere Opera Cat: 5187
2005[6].	Lorenzo Regazzo, Carmen Giannattasio, Annarita Gemmabella, Maxim Mironov	Claudio Scimone, La Fenice Tiyatrosu Orkestra ve korosu	DVD: Dynamic Cat: DV 33492

Ayrıca bakınız

• Opera
• Gioacchino Rossini

Kaynakça

1. "Fatih, Roma'yı operayla fethetti, Taraf gazetesi, 07.04.2014". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2014.
2. Kaynak: "Maometto II" maddesi, Operadis-opera discography.org.uk websitesi
3. Ağustos 2008'da Pesaro "Adriatic Arena"'da temsilin live ses kaydi
4. Wormsley, İngiltere'de Garsington Opera'da Haziran ve Temmuz 2013 live temsiller kaydi.
5. "Pesaro Rossini Festivali" de temsilin live-video kaydi
6. >1822 Venedik Versiyonu'nun Subat 2005'da Venedik La Fenice Operaevi'nde temsilinin live video kaydı

• Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Maometto II" maddesi kaynaklıdır. Online: (İngilizce)

Dış kaynaklar

• Osborne, Charles (1994), The Bel Canto Operas of Rossini, Donizetti, and Bellini, Portland, Oregon: Amadeus Press. ISBN 0-931340-71-3 (İngilizce)
• Osborne, Richard, (2007) Rossini: His Life and Works, (The Master Musicians Series), Oxford & New York: Oxford University Press (2. ed.). ISBN 978-0-19-518129-6 (İngilizce)
• Gossett, Philip ve Brauner, Patricia (2001), "Maometto II " Kaynak: Holden, Amanda (ed.), The New Penguin Opera Guide, Londra: Penguin. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)

Dış bağlantılar

• "IMSLP.org" websitesinde Maometto secondo (Rossini, Gioacchino) maddesinde sesler için ve tüm eser için partitur notaları ve genel enformasyon, Online: (İngilizce)
• "Rossinigesellschaft.de" websitesinde "Maometto Secondo" maddesinde "Mehmet II (Maometto Secondo)" operasının orijinal İtalyanca librettosu. Online: (İtalyanca) (Erişim:3.4.2017)
• "Operabase.com" websitesinde "Performances, Maometto II by date" maddesinde Maometto II operasının 2001-2017 dünya operaevlerindne yapimlari listesi Online: (Erişim: 3.4.2017)
• "YouTube" websitesinde "Rossini -Maometto II - Pesaro 1985 " maddesinde 1985 Pasero Festivali'nde Rossini, Maometto II operasının temsilinin tümünün live-video kaydı. Online: (Erişim:3.4.2017).
• YouTube websitesinde "Rossini "Maometto II": Ramey, Gasdia, Valentini Terrani, Merritt - Scimone (Pesaro, ROF 1985)" maddesinde Maometto II operasının Pesaro Festivali'ndeki temsilinin tümünün live-audio kaydı. Online: (Erişim:3.4.2017)