Gediz Deltası

Gediz Deltası, Gediz Nehri'nin İzmir'in Çiğli, Menemen ve Foça ilçeleri sınırlarında, İzmir Körfezi'nin doğusundan Ege Denizi'ne döküldüğü yerde oluşturduğu deltadır. Pek çok kuş türüne ev sahipliği yapan deltadaki Çamaltı Tuzlası'nda İzmir Kuş Cenneti yer almaktadır.[2] Deltada öncelikle flamingolar olmak üzere pek çok kuş türü bulunmaktadır.[3] 1998'de Ramsar alanı ilan edilen deltanın Dünya Mirası olarak listelenmesi için Kasım 2019'da resmî başvuru yapıldı.[1][4] Delta ayrıca Önemli Kuş Alanı statüsündedir.[5]

Belirlemeler
Resmî ad Gediz Deltası
Belirleme 15 Nisan 1998
Referans no. 945[1]

401 km uzunluğundaki Gediz Nehri'nin, İzmir Körfezi'ne doğru 400 km² genişliğindeki ovasıdır. Gediz 17.500 km² büyüklüğündeki havzasının sularını toplamaktadır. Delta kareye benzer bir çöküntü alanında oluşmuştur. Delta çevresinde volkanik kütleler bulunur. Foça Tepeleri kuzeybatıdan, Dumanlı Dağ kuzeydoğudan, Yamanlar Dağı doğudan deltayı kuşatır. Delta Üçtepeler-Maltepe doğrultusunda Yeditepeler sırtıyla iki bölüme ayrılmıştır.[6]

Her deltada olduğu gibi Gediz Nehri de burada yatak değiştirerek akar. Önceki yatak Menemen'den güneye doğru, körfezin ortasında, Karşıyaka batısında denize ulaşmaktaydı.[6] 1886'da nehir önceden de kullandığı başka bir yatağa çevrilmiştir. Nehir çok fazla taşkın yaptığından halk tarafından "Cadı Gediz" olarak isimlendirilmiştir. 19. yüzyılın sonlarına doğru nehrin taşıdığı alüvyonlar körfezin sığlaşmasına neden olmuş, gemi geçişleri sorun olmaya başlamıştır. Küçük Menderes'in Efes Limanı'nı, Büyük Menderes'in Milet Limanı'nı yok ettiği gibi, Gediz Nehri'nin de İzmir Limanı'nı yok edeceğinden korkulmuştur. Yapılan kanallar ve setlerle ırmağın akış yönü değiştirilmiştir. Osmanlı Devleti'nin en büyük akarsu çalışması olan nehir yatağı değişikliği yirmi yılda bitirilmiştir.[7]

Kaynakça
  1. "Gediz Delta" (İngilizce). Ramsar Sites Information Service. 27 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2018.
  2. "İzmir Kuş Cenneti". visitizmir.org. 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2018.
  3. Eken, Güven (Mart 2013). "Gediz Deltası Tek ve Benzersiz". Atlas, 240. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
  4. "İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer açıkladı: Gediz Deltası UNESCO Yolunda". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 26 Kasım 2019. 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2019.
  5. "Gediz Delta" (İngilizce). BirdLife International. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
  6. KAYAN, Prof. İlhan; ÖNER, Prof. Ertuğ. "SEDİMANTOLOJİK VE PALEONTOLOJİK VERİLERLE GEDİZ DELTA OVASINDA (İZMİR) ALÜVYAL JEOMORFOLOJİ ARAŞTIRMALARI". Ege Coğrafya Dergisi. 8 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2018.
  7. "Gediz Nehri ve İzmir Körfezi". milliyet.com.tr. 31 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2018.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.