Havadan karaya füze
Havadan karaya füze tabiri (İngilizce air-to-surface missile ayrıca, air-to-ground missile, AGM, ASM ya da ATGM) askeri uçaklar tarafından (bombardıman,avcı veya saldırı türünden herhangi biri) fırlatılan, kara ve deniz hedeflerinine karşı kullanılan füzelere verilen genel addır. Süzülen bambalara çok benzeselerde bu bombaların sahip oldukları itiş sistemleri vardır. Bu sistemler içerisinde en çok kullanılan türleri roket ve jet motorlarıdır. Bu motorlar silaha kısa ve uzun menzil sağlamaktadır. Bunun yanında Sovyetler tarafından geliştirilen bazı füzelerde kullanılan ramjet sistemi, füzeye hem uzun hem de yüksek uçuş hızı sağlamaktadır.
Havadan karaya füzeler; yön bulabilmek için lazer, infrared ve GPS sinyallerinden faydalanırlar. Güdüm sistemi hedefin türüne göre değişmektedir. Örneğin bir gemiyi bulmak için kullanılan aktif veya pasif radar sistemi karada bulunan herhangi bir hedef için işe yaramaz.
Bazen havadan karaya güdümlü füzeler ile karada karaya güdümlü füzeler özellikleri bakımından benzerlik gösterebilir. Havadan karaya güdümlü bir füze olan Tomahawk ile AGM-86 ALCM aynı özellikleri taşımaktadır. Diğer füzelerde örneğin Penguen füzesi ve AGM-84 Harpoon gemisavar füzeleri olarak kullanılmaktadır. Birçok havadan karaya güdümlü füze, deniz ve kara hedeflerine karşı ufak değişikliklerle kullanılabilir. Örneğin Standoff Land Attack Missile, Harpoon füzesinin kara hedefleri için üretilen modelidir.
Havadan karaya güdümlü füzelerin en önemli artısı yer hedeflerine karşı çok uzak mesafeden ateşlenebilme kabiliyetleridir. Bu sayede uçak, düşmana ait uçaksavar sistemlerine yakalanmadan füzesini ateşleyip geri dönebilir. Bu sebepten bu tür füzelere Ateşle ve unut füzeler denir. Bazı füzeler ise hedefe atış menziline dahi girmeden ateşlenir. Bu füzeler daha sonra kendi kendini sevk ve idare ederek hedefini bulur ve imha ederler.
Havadan karaya füzelerin alt kategorileri şunlardır:
- Havadan ateşlenen güdümlü tanksavar füzeler (genellikle helikopterden ateşlenir)
- Havadan ateşlenen kruz füzesiler
- Havadan ateşlenen gemisavar güdümlü füzeler
- Radyasyon takipli füzeler
Bazen havadan karaya füzeler ‘’taktiksel’’ ve ‘’stratejik’’ olmak üzere iki türe ayrılabilir. Taktiksel olanlar; geleneksel patlayıcı veya küçük nükleer başlık taşıyanlara denir. Stratejik olanlar ise büyük savaş başlıkları taşıyanlara verilmektedir. Bunlara örnek olarak pek sık rastlamasak da havadan karaya balistik füzeleri verebiliriz.
Havadan karaya füzeler
Arjantin
- MP-1000 Martín Pescador
- AS-25K
Avustralya
- See USA (below)
Fransa
- MBDA AS 30
- MBDA Apache
- MBDA Exocet
Fransa-İngiltere
- Brimstone
- Storm Shadow
Almanya
- Taurus KEPD 350
- AGM Armiger
- PARS-3
- Euromissile HOT
- AS.34 Kormoran
- RBS 15 (İsveç ile ortak kullanılıyor)
Hindistan
- BrahMos
- Nag
- Jegan
Norveç
- Penguin füzesi
- Joint Strike Missile
Pakistan
- H2 Missile
- H4 Missile
- Baktar-Shikan
- Babur missile
- Hafr
- Ra'ad
Güney Afrika
- Mokopa
İsveç
- Rb 05
- RBS 15
İngiltere
- Blue Steel missile
- Brimstone missile
- Green Cheese missile (1956 da iptal edildi)
- AGM-48 Skybolt (iptal edildi)
- ALARM
ABD
- AGM-12 Bullpup
- AGM-22
- AGM-28 Hound Dog
- AGM-45 Shrike
- AGM-48 Skybolt
- AGM-53 Condor
- AGM-62 Walleye
- AGM-63
- AGM-64 Hornet
- AGM-65 Maverick
- AGM-69 SRAM
- AGM-76 Falcon
- AGM-78 Standard ARM
- AGM-79 Blue Eye
- AGM-80 Viper
- AGM-83 Bulldog
- AGM-84 Harpoon
- AGM-86 CALCM
- AGM-87 Focus
- AGM-88 HARM
- AGM-112
- AGM-114 Hellfire
- AGM-122 Sidearm
- AGM-123 Skipper
- AGM-124 Wasp
- AGM-129 ACM
- AGM-130
- AGM-131 SRAM II
- AGM-136 Tacit Rainbow
- AGM-137 TSSAM
- AGM-142 Have Nap
- AGM-153
- AGM-154 JSOW
- AGM-158 JASSM
- AGM-159 JASSM
SSCB-Rusya
- AS-1 'Kennel' (KS-1 Kometa)
- AS-2 'Kipper' (K-10S Yen)
- AS-3 'Kangaroo' (H-20)
- AS-4 'Kitchen' (H-22 Burya)
- AS-5 'Kelt' (H-11/KSR-2)
- AS-6 'Kingfish' (H-26/KSR-5)
- AS-7 'Kerry' (H-66, H-23 Grom)
- AS-8 (9M114V Sturm-V)
- AS-9 'Kyle' (H-28)
- AS-10 'Karen' (H-25)
- AS-11 'Kilter' (H-58 Izdeliye)
- AS-12 'Kegler' (H-25MP, H-27PS)
- AS-13 'Kingbolt' (H-59 Ovod)
- AS-14 'Kedge' (H-29)
- AS-15 'Kent' (H-55/H-65S Izdeliye)
- AS-16 'Kickback' (H-15)
- AS-17 'Krypton' (H-31)
- AS-18 Kazoo (H-59M Ovod-M)
- AS-19 'Koala' (P-750 Grom)
- AS-X-19 'Koala' (3M25A Meteorit-A)
- AS-20 'Kayak' (H-35/H-37 Uran)
- AS-X-21 (Kh-90 Gela)
| Füze sınıfları |
|
Havadan havaya füze (AAM) • Havadan karaya füze (ASM) • Karadan havaya füze (SAM) • Karadan karaya füze (SSM) • Balistik füze • Kıtalararası balistik füze (ICBM) • Denizaltından fırlatılan balistik füze (SLBM) • Balistiksavar füze (ABM) • Seyir füzesi • Gemisavar füze (AShM) • Denizaltısavar füze (ASROC) • Güdümlü tanksavar füzesi (ATGM) • Uydusavar füze (ASAT) • Havadan fırlatılan balistik füze Güdüm sistemlerine göre |