Uçak

Uçak veya tayyare; hava akımının başta kanatlar olmak üzere kanat profilli parçaların alt ve üst yüzeyleri arasında basınç farkı oluşturması sayesinde havada tutunarak yükselebilen, ilerleyebilen motorlu bir hava taşıtıdır.[1][2] Pistonlu ya da jet motorlu, sabit kanatlı ve havadan ağır pek çok hava taşıtı uçak kategorisine dahildir. Günümüzde en temel uçak tipleri, yolcu uçağı, savaş uçağı, kargo uçağı olarak bilinirken, farklı coğrafi şartlara göre özelleştirmiş uçaklar da mevcuttur.

Airbus A350 yolcu uçağı
Bir askeri uçak (YF-23 Kara Dul).
Pervaneli uçaklarda yaygın olarak kullanılan yıldız tipi motor.
Türbin reaktörünün kompresörü.

Uçağın ana parçaları havada tutunabilmeyi sağlayan kanatlar, kanatları dengede tutmaya yarayan kuyruk,[3] uçağın durum ve pozisyonunu değiştiren uçuş kumandaları ve gerekli itmeyi sağlayan motor, pervane gibi elemanlardır. Yolcuları ve yükü barındıran gövde ile uçuş ekibi ve uçuş sistemlerini barındıran kokpit uçağın ana bölümlerindendir.

Etimoloji

"Uçak" kelimesi, Türkçe uç- fiiline -(a)k fiilden isim yapma eki getirilerek türetilmiştir. "Tayyare" kelimesi ise, Arapça ṭyr kökünden gelen ṭayyār "طيّار " "uçucu" sözcüğünden türetilmiştir.[4] Tayyare kelimesi günlük konuşmada eski tip pervaneli uçakları ifade etmek için kullanılsa da iki kelime de aynı anlamı karşılamaktadır.

Elektrik sistemleri

Elektrik gücü kaynakları
  • Aküler: Motorun veya yardımcı güç kaynağının (APU) ilk çalışması için gerekli elektriği sağlar. Acil durumlarda da yedek enerji kaynağı olarak bulunur.
  • Jeneratörler: Motordan veya APU'dan aldıkları dönme hareketini doğru akım elektriğe çevirirler ve uçağın sistemlerini besler.
  • Alternatörler: Uçağın motor ve varsa APU'dan aldıkları dönme hareketini alternatif akım elektriğe çevirirler. Alternatörler, motorların değişik devrelerinde sabit, güvenilir enerji sağlar. Günümüzün modern uçaklarında alternatörler ana üreticilerdir.

Elektrik akım çeviricileri, regülatörler

Alternatif akımı doğru akıma çevirirler, voltaj değişmelerini önlerler.

Elektrik dağıtım sistemleri
  • Dağıtım baraları (BUS bar): Elektriği cihazlara ulaştıran merkezi dağıtım hattıdır.
  • Kablolar, kablo grupları (electical hardness)

Sigortalar

Cihazları aşırı akımdan korur. Daha önce basma çekme düğme şeklinde olan sigortalar, gelişmiş cam kokpitli modern uçaklarda pilotun önündeki ekranlarda görülebilmekte, arıza mesajı verilmekte, pilot tarafından yerinden kalkmadan ekrana bağlı tuşlarla elektronik olarak reset edilebilmektedir. Klasik sigortalar büyük çaplı uçaklarda pilot kabininin içinde veya yakınında, küçük uçaklarda harici kapakların içinde bulunur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Büyük Türkçe Sözlük". Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2009.
  2. "Rehber Ansiklopedisi "Uçak" maddesi". 5 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2010.
  3. Walter James Boyne; James E. Vance. "Airplane". Encyclopædia Britannica (İngilizce). 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2020.
  4. "Tayyare Kelime Kökeni". Etimoloji Türkçe. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.