Köprülü Abdullah Paşa
Köprülü Abdullah Paşa ( Arnavutça: Abdullah pashë Kypriljoti ; 1684 - 1735)[1], 18. yüzyılın ilk yarısının bir Osmanlı generali ve 1722–27 arasındaki Osmanlı-Hotaki ve 1730–35 Osmanlı-Safevi Savaşlarında komutandı.
Arnavutluk kökenli ünlü bir Köprülü ailesindendi. Köprülü ailesiden altı Osmanlı sadrazam olmuş. 1702'de nişancı olarak görev yaptıktan sonra[2] Sultan III . Ahmed'in ordusunda Köprülü Genel rütbesine yükseldi. 1716'da hızlıca gelişen ve ticari merkezi olan İzmir'in ilk Paşası olmuş.
1703 yılından 1724 yılına kadar, Köprülü farklı Sancaklarda vali olarak tayin edilmiş. Bu sacaklar şöyle ki: Hanya (1702-1703 - 1705-1706, 1710-1712), Sakız Adası (1705-1706 - 1707 Haziran ), Sivas sancakları (Haziran 1707 - 1709), Trabzon Eyaleti (1709-10), Eğriboz Sancağı (1710), Musul Eyaleti (1712–15), Aidin Eyaleti (1715–16), Kudüs Sancağı (1716), Hamid Sancağı (1716), Şam (1717-18), Diyarbekir (1718 - Ocak 1720), Erzurum (1720 - Ağustos 1723), Van (Sancak) 1723 - 1724/25) ve Van Eyaleti (1724/25 - 1726/27).[2]
Köprülü Van'da görev yaparken 1722-27 Osmanlı-Hotaki Savaşın bazı kampanyalarında Osmanlı kuvvetlerin komutanı olarak hizmet verdi. 1723'te Safevi Şahı II. Tahmasp'ın Ruslarla yaptığı bir anlaşmada Kafkasya ve Hazar kıyılarına ait olan önemli araziler devretti. Bu Osmanlıların çıkarlarına ters düşdüğü için, Köprülü ve ordusu Nahcivan, Merend, Erdebil, Tebriz ve Karabağ'ı kolayca ele geçirdi. Köprülü 1724 / 25'de Tebriz'in yeni (ancak kısa ömürlü) eyaletinin valisi oldu.[2]
Savaştan sonra Köprülü vali olarak hizmet etmeye devam etti: Sidon Eyaleti (1726/27- 1728 Ağustos), Sancak Candia, (Ağustos 1728-Temmuz 1729 Temmuz 1731-Eylül 1732), Mısır Eyalet (Temmuz 1729 - Temmuz 1731), Bender Sancağı (1732 - 1733 Eylül) ve Konya Sancağı (1733 - 1734/35).[2]
1735 yılında Köprülü Safevi general, ve yakında Şah olacak, Nader ile 1730-35 Osmanlı-Safevi Savaşı sırasında Yeghevārd Muharebesi'nde karşılaştı. Köprülü, Safevi kuvvetlerine karşı başarılı bir saldırı başlattı, ama ilk başarılara rağmen Köprülü'nün ordusu yenildi ve Köprülü savaşta (bugünkü Kars civarlarında]]) öldürüldü.[3]
Aile
Köprülü Fazıl Mustafa Paşa'nın oğlu ve Köprülü Mehmet Paşa'nın torunu idi. 1700-1701 yıllarında Feyzullah'ın kızı Zübeyde Hanım'la evlendi. Evlilikleri boyunca 15 çocuk, sekiz kız çocuk ve yedi oğul doğdu. Zübeyde Hanım, 1731 yılında kocasından dört yıl önce öldü.[1]
Kaynakça
- Michael Nizri: Osmanlı Yüksek Siyaseti ve Ulema Hanesi, Palgrave Macmillan, 2014. sf. 65
- Süreyya, Mehmet (1996) [1890], Nuri Akbayar; Seyit A. Kahraman (Edl.), Sicill-i Osmanî, 1, Beşiktaş, Istanbul: Türkiye Kültür Bakanlığı and Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, s. 81
- Mikaberidze, Alexander (2011). Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. s. 692. ISBN 978-1598843378.