Kanlı Pazar (1972)

Kanlı Pazar (İrlandaca: Domhnach na Fola) veya Bogside katliamı, 30 Ocak 1972 tarihinde Kuzey İrlanda'nın Derry kentinin Bogside bölgesinde, 26 silahsız sivil haklar protestocusunun ve çevredekilerin Britanya Ordusu askerleri tarafından vurulması olayıdır. Aralarında yedi gencin bulunduğu 13 erkek olay sırasında veya hemen ardından yaşamını yitirdi, bir kişi ise o gün aldığı yaralardan dolayı dört buçuk ay sonra öldü. İki protestocu, üzerilerine sürülen askeri araçların altında kalarak yaralandı.[1] Yaralılardan beş kişi arkasından vuruldu.[2] Olay, Kuzey İrlanda Sivil Haklar Derneği'nin düzenlediği bir yürüyüş sırasında meydana geldi. Katliama katılan askerler Paraşüt Alayı Birinci Tabur üyeleriydi.[3]

Kanlı Pazar'da yaşamını yitirenlerin duvar resmi

Britanya hükûmeti olayla ilgili olarak iki ayrı soruşturma açtı. Olayın hemen ardından kurulan Widgery Tribünali, suçlamalara karşı askerleri ve Britanya makamlarını büyük ölçüde temize çıkardı. Askerlerin silahlı saldırısını "pervasızlığın sınırında" diye niteleyen Widgery'nin raporu, olayı örtbas etme amaçlı olduğu şeklinde yaygın olarak eleştirildi.[4][5][6] Newdigate'li Lord Saville başkanlığındaki Saville Soruşturması olayların yeniden incelenmesi için 1998 yılında açıldı. 12 yıl süren araştırmanın ardından 15 Haziran 2010'da Saville raporu kamuoyuna sunuldu. Olayın sorumluluğu hakkındaki tartışmaları yeniden alevledirebilir nitelikte bulgular içeren rapor, cinayetlere katılan bazı askerler için olası cezai soruşturmaların başlatılmasına yol açabilir.[7] Raporda, vurulanların tümünün silahsız olduğuna değinildi ve cinayetlerin "haksız ve yersiz" olduğu kaydedildi. Saville raporunun yayınlanması üzerine Britanya Başbakanı David Cameron, Birleşik Krallık adına resmen özür diledi.[8]

Geçici İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu'nun İrlanda'nın bölünmesine yönelik mücadelesi Kanlı Pazar'dan iki yıl önce başlamıştı, fakat olayla ilgili gelişen toplumsal algılar örgütün statüsünü ve örgüte katılım oranını önemli derecede artırdı.[9] Olayda ölenlerin, paramiliterler tarafından değil de Britanya Ordusu tarafından halkın ve basının gözü önünde vurulmasından dolayı Kanlı Pazar, Kuzey İrlanda'da Troubles döneminin en önemli olaylarından biri sayılır.[10]

Olayda yaşamını yitirenler
  • Patrick ('Paddy') Doherty (31)
  • Gerald Donaghey (17)
  • John ('Jackie') Duddy (17)
  • Hugh Gilmour (17)
  • Michael Kelly (17)
  • Michael McDaid (20)
  • Kevin McElhinney (17)
  • Bernard ('Barney') McGuigan (41)
  • Gerald McKinney (35)
  • William ('Willie') McKinney (26)
  • William Nash (19)
  • James ('Jim') Wray (22)
  • John Young (17)
  • John Johnston (59) (Olay günü iki yerinden vuruldu ve 16 Haziran 1972'de öldü)

Kaynakça
  1. (İngilizce) 'Bloody Sunday', Derry 30 January 1972 - Names of the Dead and Injured 6 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. CAIN. En son 23 Kasım 2013 tarihinde erişildi.
  2. (İngilizce) Extracts from 'The Road to Bloody Sunday', Dr. Raymond McClean 9 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. CAIN. En son 23 Kasım 2013 tarihinde erişildi.
  3. (İngilizce) "Widgery Report" 23 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. CAIN. En son 23 Kasım 2013 tarihinde erişildi.
  4. (İngilizce) "More 'butcher' than 'grocer'". Irish Democrat. En son 23 Kasım 2013 tarihinde erişildi.
  5. (İngilizce) "Schooled in scandal". The Guardian. 1 Şubat 2004. En son 23 Kasım 2013 tarihinde erişildi.
  6. (İngilizce) "1972: 'Bloody Sunday' report excuses Army" 6 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC. En son 23 Kasım 2013 tarihinde erişildi.
  7. (İngilizce) "Bloody Sunday killings to be ruled unlawful". The Guardian. 11 Haziran 2010. En son 23 Kasım 2013 tarihinde erişildi.
  8. (İngilizce) "Bloody Sunday report published". BBC. 15 Haziran 2010. En son 23 Kasım 2013 tarihinde erişildi.
  9. (İngilizce) Peter Pringle and Philip Jacobson (2000). Those Are Real Bullets, Aren't They?. London: Fourth Estate. ISBN 1-84115-316-8. P. 293: "Youngsters who had seen their friends die that day flocked to join the IRA..."
  10. (İngilizce) Eamonn McCann (2006). The Bloody Sunday Inquiry – The Families Speak Out. London: Pluto Press. ISBN 0-7453-2510-6. ss. 4–6.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.