Kuzey İrlanda

Kuzey İrlanda (İngilizce: Northern Ireland, İrlandaca: Tuaisceart Éireann, İskoçça: Norlin Airlann). İrlanda Adası'nda İrlanda'nın kuzeyinde yer alan Birleşik Krallık'a bağlı özerk ülke.

Northern Ireland
Tuaisceart Éireann
Norlin Airlann
Kuzey İrlanda
Başkent
ve
Belfast
Resmî diller İngilizce (de facto)
İrlandaca
Ulster İskoçları1
Etnik gruplar
%99,15 Beyaz (%91 Kuzey İrlanda doğumlular, %8,15 diğer beyazlar), %0,41 Asyalı, %0,10 İrlandalı, %0,34 diğerleri.
Hükûmet Monarşi
• Monarşi
II. Elizabeth
• İlk Bakan
Arlene Foster
• İlk Bakan Yardımcısı
Michelle O'neill
Tarihçe  
• İrlanda Antlaşması
3 Mayıs 1921
Nüfus
• 2019 sayımı
 1.893.700
GSYİH (SAGP) 2018 tahminî
• Toplam
 49 milyar £
• Kişi başına
 26.000 £
Para birimi Sterlin (GBP)
Zaman dilimi UTC+0 (GMT)
• Yaz (YSU)
 UTC+1 (BST)
Trafik akışı sol
Telefon kodu +44
İnternet alan adı .uk
1924-1973 yılları arasında kullanılan Kuzey İrlanda resmî arması. 1973 yılından beri Kuzey İrlanda'nın resmî arması olmadığından Birleşik Krallık arması kullanılır.
1924-1973 yılları arasında kullanılan Kuzey İrlanda resmî bayrağı. 1973 yılından beri Kuzey İrlanda'nın resmî bayrağı olmadığından Birleşik Krallık bayrağı kullanılır.

Başkenti Belfast'tır. Yüz ölçümü 14.139 km² olup 2019 nüfusu 1.893.700 kişidir.

Tarih

Kuzey İrlanda olarak bilinen bölge farklı bir tarihe sahiptir. İrlanda Krallığı'na (1541-1800) bağlı olan adanın tümü Londra merkezli, İrlanda ve Büyük Britanya Krallıklarını birleştiren Birlik Kanunu (1800) çerçevesinde 1801 yılında Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı adıyla birleşik bir Krallık halini almıştır. 20. yüzyılın başlarında birlik yanlısı Sir Edward Carson liderliğindeki Birlikçiler İrlanda'da halkın yerinden yönetimine karşı çıkmıştır. Birlikçiler İrlanda adasının tamamında azınlık olmalarına rağmen Ulster denilen Kuzey İrlanda tarafında büyük bir nüfusa sahiptiler. Şu anda Kuzey İrlanda nüfusunun yaklaşık yarısını Protestan olan Birlik yanlıları oluşturmaktadır.

Demografi ve siyaset

2019 tahminlerine göre ülkenin nüfusu 1.893.700 kişidir. Bu nüfusun % 53,1'i Protestan (Presbiteryen, İrlanda Kilisesi, Metodist ve diğer Protestan mezhepleri), % 43,8'i ise Roma Katolik Kilisesi'ne bağlıdır.[1][2]

Bölgede 2005 yılında yapılan bir ankette halkın %58'inin Kuzey İrlanda'nın Birleşik Krallık ile birlik halinin devamını, %23'ünün ise İrlanda Cumhuriyeti ile birleşerek birleşik bir İrlanda devletinden yana olduğu sonucunu çıkarmıştır.[3]

Coğrafya ve iklim

Ülkenin en önemli gölleri Büyük Britanya adalarının içinde de en büyük tatlı su kaynağı olan 392 km²'lik alana sahip Lough Neagh, diğer önemli gölü ise Fermanagh Kontluğu sınırları içindeki Lough Erne'dir. Kuzey İrlanda'nın en büyük adası Antrim sahilindeki Rathlin adasıdır. Sperrin Dağları ülkenin Altın ihtiyacının karşılandığı bir bölgedir. Ayrıca Mourne dağları çevresinde de Granit çıkarılmaktadır. Ülkenin en yüksek noktası Mourne dağlarında 848 metre yüksekliğindeki Slieve Donard'dır.

Kuzey İrlanda'nın tamamında ılıman deniz iklimi etkisini gösterir.

En yüksek sıcaklık: 30.8 °C (87.4 °F) Knockarevan, Garrison yakınları, Fermanagh kontluğu 30 Haziran 1976 ve Belfast'ta 12 Temmuz 1983.

En düşük sıcaklık: -17.5 °C (0.5 °F) Magherally, Banbridge yakınları, Down Kontluğu 1 Ocak 1979.

İdari Bölgeleri

Kuzey İrlanda altı kontluğa ayrılmıştır:

Şehirler

Kuzey İrlanda'da beş kent idari olarak şehir statüsündedir:

Terminoloji

Birlik yanlıları tarafından verilen isimler:

  • Ulster: İrlandalılar tarafından kullanılan bir terimdir. İrlanda devleti tarihte dört bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgelerden olan Ulster kabaca Kuzey İrlanda topraklarını tamamını ve İrlanda Cumhuriyeti'nin üç ilini kapsamaktadır.
  • İl (The Province): Kuzey İrlanda'nın Birleşik Krallık'a ait bir il olduğu varsayımıyla bu isim kullanılır.

Cumhuriyetçiler tarafından verilen isimler:

  • Kuzey İrlanda (Tuaisceart na hÉireann): Kuzey İrlanda'nın İrlanda adasının bir parçası olduğunu belirtmek amacıyla kullanılır.
  • Kuzeydoğu İrlanda: Kuzey İrlanda teriminin yerine kullanılır.
  • Altı Kontluk (na Sé Chontae): Britanyalılar tarafından çıkarılan 1920 İrlanda Hükûmeti kanunu bölgeye yirmi altı kontluk adını verdiği için bu kanuna tepki olarak Cumhuriyetçi Sinn Féin taraftarları tarafından kullanılır.
  • İşgal Altındaki Altı Kontluk: Cumhuriyetçiler Belfast Anlaşması'nı tanımadıkları için bu bölgenin İngilizler tarafından işgal edildiğine inanmaktadırlar.
  • Dördüncü Yeşil Tarla: İrlanda'yı dört bölgesinden dolayı dört tarlaya benzeten Tommy Makem'in Dört Yeşil Tarla adlı şarkısına ithafen bu isim kullanılır.

Diğer Gruplar tarafından verilen isimler:

  • Kuzey (The North): Güneye verilen South ismine karşılık kendi bölgelerine de bu ismi kullanırlar.
  • Kara Kuzey (The Black North): İrlanda halkı tarafından siyasi tercihleri nedeniyle alay ve ironi olarak verilen bir isimdir.
  • Norn Iron: Birlik yanlıları ve Cumhuriyetçiler tarafından verilen ortak bir isimdir. Scots dilinde Kuzey İrlanda anlamına gelmektedir.

Ekonomi

Kuzey İrlanda ekonomisi Birleşik Krallığı oluşturan diğer dört bölge içinde en kötü durumda olanıdır. Buna rağmen ülke ekonomisi geleneksel olarak endüstriyel sanayine bağımlıdır. Özellikle gemi inşası ve tekstil önemli bir yer tutar.

Siyasi partiler

Cumhuriyetçi partiler

Birlik yanlısı partiler

Diğer siyasi partiler

Etnik ve sosyal yapı

Doğum yerlerine göre sosyal yapısı:

Kuzey İrlanda halkının %99,15'ini beyazlar oluşturmaktadır. Ülkedeki en büyük azınlık grubu nüfusun %0,25'ini oluşturan Çinlilerdir.

Diller

Kuzey İrlanda'da üç dil konuşulmaktadır: İngilizce, İrlandaca ve Ulster Scots dili.

İngilizce

Kuzey İrlanda'da konuşulan İngilizce, İngiltere'nin West Midlands ve İskoçya'dan gelen göçmenlerin konuştuğu aksana benzeyen Mid Ulster lehçesidir. Kuzey İrlanda halkının yaklaşık % 100'ü tarafından günlük yaşamda kullanılmaktadır.[4]

İrlandaca

İrlanda dilinin kullanımı Birlik yanlılarının engellemesine rağmen Katolik/Cumhuriyetçi nüfus tarafından desteklenmektedir. Belfast'ın Katolik mahallelerinde İrlandaca işaret ve yazılar yollarda kullanılmaktadır. Son yapılan araştırmalarda nüfusun %14'ünün İrlandacayı bildiğini; ancak sadece %1'inin anadili olarak kullandığını göstermiştir.

Ulster Scots ya da Ullan

Ulster Scots dili İskoçya'da konuşulan Scots dilinin bir lehçesidir. Kuzey İrlanda nüfusunun %2'si tarafından konuşulmaktadır.

Dış bağlantılar

Ayrıca bakınız

Notlar
  1. "CAIN: Background Information on Northern Ireland Society - Population and Vital Statistics". 6 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2007.
  2. BBC News: Fascination of religion head count
  3. http://www.ark.ac.uk/nilt/2005/Political_Attitudes/NIRELAND.html
  4. http://www.nio.gov.uk/agreement.pdf 3 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (204 KiB)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.