Kortikosteroid
Kimyasal olarak kortikosteroid, hormonlara benzeyen ve adrenal bezlerden salgılanan bir grup ilaçtır. Kortikoidler başlıcalarından olan kortizon ile hidrokortizon şeker metabolizmasında, aldosteron ise böbrek borucukları düzeyinde, su ve sodyumun geri emilimini ve potasyumun atılımını kolaylaştırarak su mineral dengesinde temel rol oynarlar.
| Kortikosteroid | |
|---|---|
 Kortizol (hidrokortizon), hem glukokortikoid hem de mineralokortikoid aktivitesi ve etkileri olan bir kortikosteroid. | |
| İlaç sınıfı | |
| Sınıf tanımlayıcıları | |
| Diğer adlar | Kortikoid |
| Amaç | Various |
| ATC kodu | H02 |
| Biyolojik hedef | Glukokortikoid reseptörü, Mineralokortikoid reseptörü |
| Kimsayal sınıf | Steroitler |
| Vikiveri öğesi | |
Kullanım
Kortiosteroid ilaçlar Addison hastalığında ve adrenal bezler veya hipofiz bezi hastalıkta tahrip olduğunda ya da çıkarıldığında replasman (yerine koyma) tedavisi olarak kullanılırlar. Bu ilaçlar ayrıca ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi inflamatuvar bağırsak hastalıklarının tedavisinde ve temporal arteritte ortaya çıkan retinayı besleyen arterin inflamasyonunda acil tedavi için kullanılırlar.
Kortikosteroid ilaçların diğer kullanımları arasında sistemik lupus eritematosus (SLE) ve romatoid artrit gibi otoimmün hastalıkların tedavisi ve astım, egzama, alerjik rinit tedavisi de yer almaktadır. Kortikosteroid ilaçlar ayrıca transplant (organ nakli) cerrahisinden sonra organ reddini önlemek için ve lenfoma ve lösemi gibi kanser tedavilerinde de kullanılmaktadır. Ayrıca, tenisçi dirseği veya artrit gibi bozukluklarda ağrı giderici olarak da kortikosteroid injeksiyonları kullanılabilir. Kortikosteroidlerin antiinflamatuar (yangı önleyici) özellikleri vardır.
Sık kullanılan kortikosteroid ilaçlar aşağıda listelenmiştir:
- Beklametazon
- Betametaz
- Kortizon
- Deksametazon
- Fludrokortizon
- Hidrokortizon
- Prenizolon
- Triamsinolon
Olası yan etkiler
Kortikosteroid ilaçları krem yoluyla ya da inhaler olarak uygulandığında yan etkileri enderdir; ancak, uzun süre yüksek dozlarda alınan tabletler şeker hastalığı, hipertansiyon, osteoporoz, ödem, peptik ülser, Cushing sendromu, çocuklarda büyümeyi durdurma ve ender durumlarda katarakt ve psikoza neden olur.Yüksek dozda ilaç ayrıca immün sistemini de bozar ve septisemi ve tüberküloz gibi ciddi enfeksiyon riskini arttırır, kortikosteroid alan hastalarda suçiçeği yaşamı tehdit edici olabilir. Kortikosteroidlerin immun sistemi baskılayıcı özellikleri vardır.
Uzun dönemli tedavi adrenal bezlerinde kortikosteroid üretimini baskılayabilir ve ani bırakma yaşamı tehdit edici olan adrenal yetmezliğine neden olabilir. Bu nedenle, kortikosteroid almakta olan ya da kısa süre önce almış olan hastalarda br steroid tedavisi kartı olmalıdır ve herhangi bir tıbbi tedaviden önce doktorlar bu konuda bilgilendirilmelidir.
Kaynakça
- BMA A-Z Family Medical Encyclopedia ( British Medical Association A-Z Aile Tıp Ansiklopedisi)
