Kufe
Kufe (Arapça: الكوفة, El-Kūfah), Irak'ın Necef ilinde (muhafaza) bir şehir.
| Kufe الكوفة | |
|---|---|
 | |
  Kufe Şehrin Irak'taki konumu | |
| Ülke |
 |
| İl | Necef ili |
| Nüfus (2003) | |
| • Toplam | 110,000 |
| Zaman dilimi | GMT+3 (UTC) |
Fırat Nehri kıyısındaki şehir Bağdat'ın 170 km. güneyinde, Necef'in 10 km kuzeydoğusunda yer alır ki artık Necefle birleşmiş durumdadır. 2003 yılı verilerine göre nüfus 110.000'dir. Ali bin Ebu Talib döneminde İslam İmparatorluğu'nun başkenti haline getirilen ve başkent olduğu sürece kültürel yapısı geliştirilen günümüzde de çoğunluğunu Şii Müslümanların oluşturduğu kenttir. Halife Ali'nin öldürüldüğü ve türbesinin olduğu yerdir.
Tarihi
İsminin kaynağı
Kufe isminin Süryanice ve Farsça olduğu, Arapça olup 'kum tepesi' anlamına geldiği veya buradaki 'Kufan' isimli bir tepeden geldiğine dair tezler vardır.
Kurulması
Kuzeyden doğuya kayan İslam fetihleri sonucunda halife Ömer, bu bölgede Araplar'ın iskan edileceği yerler arayışına girdi. Sonucunda Kufe'nin bulunduğu 'Suristan' bölgesi uygun görüldü. Bu bölge bereketli topraklar üzerinde ve askeri anlamda önemli bir konumda bulunuyordu. Ayrıca ticari açıdan gelişmeye müsaitti. İlk başlarda Arap ordusunun üssü olan şehir daha sonra ticari ve kültürel açıdan çok gelişti. Son halife Ali ve bazı Abbasi halifeleri devlete başkent olarak Kufe'yi seçtiler.
Ortada bir meydanın bulundu dairevi bir planda inşa edilen Kufe'nin nüfusu birçok Arap kabilesinin iskanıyla çok hızlı artmıştır. Mugire bin Şu'be tarafından Kufe Cami genişletildi ve 'dârülimâre' denilen vali konağının yer aldığı sağlam surlarla korunan yönetim kısmı inşa edildi. Bir vilayet merkezi olduğu yıllarda Hemedan, Rey, Kazvin, İsfahan ve Azerbaycan bölgeleri buradan yönetiliyordu.
Siyasi tarihi
.jpg.webp)
Kufe İslamın ilk yıllarında pek çok siyasi karışıklığın yaşandığı şehir olmuştur. Halifeler Ömer ve Osman zamnında halk ile gönderilen valiler arasındaki huzursuzluklar çıktı. Osman'ın yönetiminden hoşnut olmayan Basra ve Kufeliler Medineyi kusattı. Osman'ı öldüren grup içinde Kufeliler de bulunmaktaydı. Yeni halife Ali'ye Cemel ve Sıffin savaşlarında destek veren Kufeliler hakem olayında Ali'ye muhalefet ettiler. Hariciler tarafından Kufe Cami'nde öldürülen Ali Kufe'de defnedildi.
Yerine gelen Muaviye isyan eden Kufeli Haricilerle mücadeleye başladı. Vali İbn Ümmü'l Hakem isyanı bastırdı ve Haricileri ortadan kaldırdı.
Kufeliler Muaviye'nin yerine halife olan Yezid'e biat etmeyen Hüseyin'e destek oldular ve onu halife olarak tanıyacaklarına dair haberler gönderdiler. Ancak Yezid'in valisi Ubeydullah bin Ziyad sert önlemleriyle Kufeliler hüseyin'e biatten vazgeçtiler. Bundan habersiz olarak Kufe'ye yola çıkan Hüseyin ve yakınları valinin gönderdiği ordu tarafından 680 yılında Kerbela'da öldürüldü. Bu olaydan etkilenen Kufelileri vali kılıçtan geçirdi. Daha sonra şehri sert önlemlerle yöneten Emevi halifeleri zamnında isyanlar hiç durmadı.
Abbasiler, Emevilere karşı ilk mücadeleyi Kufe'den başlatmıştır. Yine ilk Abbasi halifesi Seffah 749 yılında halifeliğini burada ilan etmiştir. Şehir, Bağdat kurulana dek Abbasi hanedanının başkenti olmayı sürdürmüştür. Abbasiler döneminde de isyanlar yaşayan şehir bu dönemde harap oldu ve gözden düştü.
Ardından unutulan ve imar edilmeyen Kufe Osmanlılar zamanında sadece Kerbela'ya bağlı nahiye merkeziydi.