Leyla Yunus

Leyla İslam kızı Yunusova veya Leyla Yunus (kızlık soyadı Vliyeva; d. 21 Aralık 1955, Bakü), Barış ve Demokrasi Enstitüsü müdürü olarak görev yapan Azeri insan hakları aktivistidir.[1] Özellikle, adına birkaç küçük protesto düzenlediği Bakü'de zorla tahliyelerden etkilenen vatandaşlara yardım ettiği çalışmalarıyla bilinmektedir.[2] Temmuz 2014'te Azerbaycan makamları Yunus'u, geniş çapta şüpheli görülen suçlamalarla dolandırıcılık ve vergi kaçakçılığı iddialarıyla hapse attı.[3] 13 Ağustos 2015'te 8,5 yıl hapis cezasına çarptırılan Leyla Yunus, sağlık durumunun kötüleşmesi nedeniyle 9 Aralık 2015'te tahliye edildi ve mahkeme, cezasını ertelendi.[4]

Leyla Yunus
Doğum 21 Aralık 1955 (1955-12-21)
Bakü, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği
Meslek insan hakları savunucusu
Organizasyon Barış ve Demokrasi Enstitüsü
Tanınma nedeni sivil toplum katılımı, Bakü'deki tahliyelerden zorla etkilenen vatandaşlara yardım

Kamu kariyeri

Yunus, eğitim almış bir tarihçidir ve tezini "18. Yüzyılın İlk Kısmında Hazar Denizi ve Azerbaycan'da İngiliz-Rus Rekabeti" üzerine yazmıştır.

Sovyetler Birliği'nin son yıllarında Yunus, reform yanlısı çevrelerde aktifti. 1988'de küçük bir ılımlı aydınlar grubuyla birlikte "Perestroyka'yı Destekleyen Azerbaycan Halk Cephesi"ni kurdu. Başlangıçta, Azerbaycan'ın bu Halk Cephesi kasıtlı olarak Estonya Halk Cephesi örneğine göre modellendi.[5]

Ocak 1990'da Yunus, Zardusht Alizadeh ile birlikte ılımlı bir siyasi ses oluşturmak amacıyla Sosyal Demokrat Parti'yi kurdu.[5] Nisan 1990'da Yunus, demokratik bir orta yolu savunan ve hem aşırı milliyetçiliği hem de Sovyet rejiminin şiddetli baskılarını reddeden "Bir Politikacının Sorumlulukları" adlı bir makale yayımladı.[6]

1992-1993 Dağlık Karabağ ihtilafı sırasında yaşanan çatışmalar sırasında Yunus, Savunma Bakan Yardımcısı ve Savunma Bakanlığı analitik bilgi merkezi başkanı olarak görev yaptı.[7][8]

Sonrasında Yunus barış çağrısı yapmak için hem Azerbaycan'da hem de Ermenistan'da sivil toplum aktivistleriyle birlikte çalıştı [9] O ve bir tarihçi olan eşi Arif, Ermenistan ile aktif bir şekilde uzlaşma peşinde koştu.[10] 1998 yılında, aktif şiddetsizlik üzerine Ermeni bir meslektaşı ile birlikte Uluslararası Uzlaşma Bursu'nun Kadınlar Barışçıları Programı'nın (WPP) Avrupa Danışma Toplantısı'na katıldı.

1995'te Barış ve Demokrasi Enstitüsü Müdürü oldu.[7]

Yunus, 2009 yılında, polisin olaya karışan iki genç kızın daha fazla kaçakçılığına karıştığını iddia ederek, yakın tarihli bir kaçırma davasında polisin görevi kötüye kullandığını açıkladıktan sonra iftira davası açmıştı.[11] İçişleri Bakanı Ramil Usubov, "polis gücünü tehlikeye attığını" belirterek aleyhine dava açtı; tazminat olarak 100.000 manat talep etti.[12] İnsan Hakları İzleme Örgütü, "Yunus aleyhindeki bir kararın, Azerbaycan'da ifade özgürlüğü için korkunç bir emsal teşkil edeceğini" belirterek davayı protesto ederken, diğer uluslararası gruplar da davayı "Azerbaycan hükûmetinin ifade özgürlüğünü engellemesine bir örnek daha" olduğunu nitelendirdi.[13]

2011 yılında, tahliyeler sırasında polisin davranışlarına ilişkin yetkililere yapılan bir dizi başarısız temyiz başvurusunun ardından Yunus, tahliyelere Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne itiraz etme niyetini açıkladı.[14] Yetkililer, 11 Ağustos 2011'de Yunus'un Bakü bürosunu sadece birkaç dakika uyarısıyla buldozerle yıktı, aynı gün New York Times'da zorla tahliyeleri eleştirdiği bir haber yayımlandı.[15] Yıkım günü Norveç'teydi. Avrupa Birliği temsilcileri, örgütü "uluslararası toplumun düzenli bir ortağı" olarak nitelendirerek yıkımdan "üzüldü". Azerbaycan Milletvekili Khadi Musa Redzhabli, buldozerin Yunus'un insan hakları çalışmaları ile bağlantılı olduğunu yalanladı.[2] Sansür Endeksi ve Rafto Vakfı'nın da aralarında bulunduğu 14 ülkeden elli iki insan hakları örgütü, Azerbaycanlı yetkililere yıkımı kınayan ortak bir endişe mektubu gönderdi.[16]

Leyla Yunus, 2014 yılında Rasul Jafarov ile birlikte Azerbaycan'daki siyasi tutukluların bir listesini derlemek için çalışan bir Çalışma Grubu'na liderlik etti. Ağustos 2014'ün başlarında, ikisi de tutuklandı ve isimleri, Norveç Helsinki Komitesi tarafından yayımlandı ve çalışmalarının nihai sonucu olan listedeki son isimlerdir.[17]

Kovuşturma ve uluslararası protesto

28 Nisan 2014'te, Yunus ve eşi Arif, Doha, Katar'a giderken Haydar Aliyev Uluslararası Havalimanı'nda gözaltına alındı ve dolandırıcılık ve vergi kaçırmakla suçlandı.[10] O ve eşi Arif hapse atıldı.[18] Yunus, şeker hastası olduğu için hapishanedeki durumu, Azerbaycan makamlarının kendisine tıbbi yardım sağlamayı reddettiği yönündeki haberler arasında istikrarsız olarak nitelendirildi.[19] Kocasıyla doğrudan iletişim kurması yasaklandı; çeşitli internet sitelerinde tercüme edilip yayımlanan bir açık mektup yazdı ve "Biz [...] 21. yüzyılın 1930'ların baskısını getireceğini asla tahmin edemezdik." dedi.[20]

Leyla ve Arif Yunus'un yanı sıra Rasul Jafarov'un tutuklanması, büyük ölçüde Azerbaycan'da sivil topluma yönelik devlet baskısının bir başka adımı olarak görülmektedir.[21] Yetkililerin bu eylemleri, aralarında Uluslararası Af Örgütü'nün de bulunduğu birçok önde gelen uluslararası insan hakları örgütü tarafından sert bir şekilde kınanmıştır;[22] aralarında (Yunus'u "vicdan mahkumları" olarak adlandıran ve yetkilileri derhal serbest bırakmaya çağıran) Parlamenterler Meclisi Avrupa Konseyi,[23] Amerika Birleşik Devletleri AGİT Misyonu,[24] İnsan Hakları Savunucularının Korunması Gözlemevi,[25] Nobel Kadın Girişimi,[26] Sınır Tanımayan Gazeteciler,[27] İnsan Hakları İzleme[28] ve diğerleri vardır.

İnsan Hakları İzleme Örgütü, "Azerbaycan hükûmetinin insan hakları savunucularına ve sivil toplum kuruluşlarına yönelik saldırısı" nedeniyle Azerbaycan'ın Madencilik Endüstrileri Şeffaflık Girişimi'nden (EITI) üyeliğinin askıya alınması çağrısında bulundu.[29]

13 Ağustos 2015'te Leyla Yunus 8,5 yıl hapis, eşi Arif ise dolandırıcılık ve vergi kaçakçılığı suçlarından 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Çift, duyulmayan ayrı bir davada da (Ermenistan adına casusluk yaptığı iddiasıyla) vatana ihanet suçlamasıyla da karşı karşıya kaldı. Batılı hükûmetler ve insan hakları grupları, kovuşturmalarıyla ilgili endişelerini dile getirdi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, davayı göstermelik bir duruşma olarak kınadı ve Uluslararası Af Örgütü çifti vicdan mahkumları olarak nitelendirdi.[30][31]

Leyla Yunus, eşi Arif Yunus'un daha önce sağlık gerekçesiyle Kasım 2015'te serbest bırakılmasının ardından 9 Aralık 2015'te sağlık gerekçesiyle serbest bırakıldı.[4] Cezası ertelendi. Bu nedenle, suçlamalardan aklanmadı.

Leyla ve Arif Yunus, Azerbaycan hükûmeti tarafından 2016 yılının Nisan ayında sağlık tedavisi için Hollanda'ya gitmelerine izin verildi ve burada ikamet etmeye devam etti.[32]

Ödülleri

Adaylıklar

Ekim 2014'te Leyla Yunus, Sakharov Ödülü için üç finalist arasında yer aldı.[33][34] Yunus'un adaylığı, son nesil Sovyet muhalifleri ve son Andrei Sakharov'un arkadaşları da dâhil olmak üzere birçok önde gelen aktivist tarafından desteklendi.[35] Avrupa Parlamentosu, Sakharov ödülünü açıklarken, "Leyla Yunus'u ülkesinde demokrasi ve özgürlük mücadelesinde karşılamak ve desteklemek için Azerbaycan'a tüm siyasi gruplardan temsilcilerle bir heyet göndermeye karar verdiğini" belirtti.[36]

Leyla Yunus, Lale İnsan Hakları ödülüne de aday gösterildi.[37][38]

Kazanılan ödüller

Ekim 2014'te, Norveç Helsinki Komitesi Leyla Yunus; Rasul Jafarov, Anar Mammadli ve Intiqam Aliyev ile birlikte Andrei Sakharov Özgürlük Ödülü kazandı.[39]

Leyla Yunus, insan hakları mücadelesindeki kişisel başarısından dolayı Ekim 2014'te Sergio Vieira de Mello Polonya Ödülü aldı.[40]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "ЮНУСОВА Лейла - Биография - БД "Лабиринт"". www.labyrinth.ru. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  2. "Offices of Activist Bulldozed in Azerbaijan". The New York Times. 12 Ağustos 2011. 19 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012.
  3. "OSCE: Azerbaijan 'Makes Mockery' Of Democratic Aspirations". RFE/RL. Radio Free Europe/Radio Europe. 1 Ağustos 2014. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
  4. RFE/RL Azerbaijani Service (9 Aralık 2015). "Rights Activist Leyla Yunus Freed From Jail In Azerbaijan". 2 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016.
  5. Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: NYU Press. 2003. ISBN 978-0814719442.
  6. De Waal (11 Ekim 2014). "The Responsibility of a Politician: Leyla Yunus and the Heirs of Andrei Sakharov". European Stability Initiative. 17 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2014.
  7. "Authorized biography at the website of IPD". 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020.
  8. "Пакт стабильности в Закавказье". 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  9. "WikiLeaks. Azerbaijan: Nomination for 2009 International Women of Courage Award". 29 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020.
  10. "Azerbaijan's Leyla Yunus, human rights defender, held". BBC News. 29 Nisan 2014.
  11. "Azerbaijan: Accusations made against human rights defender, Ms Leyla Yunus". Front Line. 14 Ocak 2009. 19 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012.
  12. "The court considers petition of Leyla Yunus". Azeri Press Agency. 26 Ocak 2009. 19 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012.
  13. "HRW Urges Azerbaijan To Drop Libel Case Against Rights Activist". Radio Free Europe/Radio Liberty. 21 Ocak 2009. 19 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012.
  14. "Winners and losers in the new Baku". BBC News. 8 Ağustos 2011. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012.
  15. "Azerbaijan: Government Demolishes Human Rights Groups' Offices". Reuters. 12 Ağustos 2011. 19 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012.
  16. "Condemning the demolishion of HR defender Leyla Yunus house in Baku". Human Rights House. 29 Ağustos 2011. 19 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012.
  17. THE LIST OF POLITICAL PRISONERS IN AZERBAIJAN. http://www.nhc.no/filestore/Dokumenter/Land/Azerbaijan/THELISTENGLISHFINAL.pdf: Norwegian Helsinki Committee. 2014.
  18. name=RFEarrest "Leyla Yunus's Husband Arrested In Azerbaijan". RFE/RL. Radio Free Europe/Radio Liberty. 5 Ağustos 2014. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
  19. "Amnesty Calls For Release Of Azerbaijani Dissident, Amid Health Concerns". RFE/RL. Radio Free Europe/Radio Liberty. 13 Ağustos 2014. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
  20. "'The Hardest Part Is I Can't See You' -- Azeri Activist's Prison Letter To Jailed Husband". RFE/RL. Radio Free Europe/Radio Liberty. 25 Ağustos 2014. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
  21. "Azerbaijan detains prominent human rights activists in fresh crackdown". 15 Ağustos 2014. 16 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017 – The Guardian vasıtasıyla.
  22. "Document - Azerbaijan: Leyla Yunus in failing health in prison". 3 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  23. "PACE: News". assembly.coe.int. 13 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  24. "United States Mission to the OSCE. Ongoing Detentions and Arrests of Peaceful Activists in Azerbaijan" (PDF). 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  25. "Azerbaijan: Prominent human rights defender Leyla Yunus, IPD Director and a member of OMCT General Assembly, sentenced to three months pre-trial detention / July 31, 2014 / Urgent Interventions / Human rights defenders / OMCT". www.omct.org. 3 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  26. "Nobel Women: Release human rights activist Leyla Yunus - Nobel Women's Initiative". 14 Ağustos 2014. 29 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  27. "Repression unleashed against information freedom defenders - Reporters without borders". RSF. 20 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  28. "Azerbaijan: Leading Rights Defender Arrested". 5 Ağustos 2014. 14 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  29. "Azerbaijan: Transparency Group Should Suspend Membership". 14 Ağustos 2014. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  30. "Azerbaijan criticised for jailing activist couple". 13 Ağustos 2015. 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017 – The Guardian vasıtasıyla.
  31. "Groups Assail Sentencing of Azeri Rights Activist". 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2017.
  32. "Azerbaijani Court Orders Forcible Return Of Activists Leyla, Arif Yunus". Radio Free Europe/Radio Liberty. 17 Mayıs 2017. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2018.
  33. "Rasul Jafarov". 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2014.
  34. M.S. (22 Ekim 2014). "Repression in Azerbaijan No prize for Leyla Yunus". The Economist. Erişim tarihi: 24 Ekim 2014.
  35. "Letter in support of Leyla Yunus". ESI Web. 26 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2014.
  36. "Denis Mukwege: winner of Sakharov Prize 2014". 29 Eylül 2014. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2014.
  37. "Leyla Yunus - Candidates and Voting". Human Rights Tulip. Ministry of Foreign Affairs, Netherlands. 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014.
  38. "Leila Yunus Nominated for Human Rights Tulip: Vote for Her Now!". WPP ( Women Peacemakers Program). WPP ( Women Peacemakers Program). 29 Eylül 2014. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014.
  39. "Andrei Sakharov Freedom Award to political prisoners in Azerbaijan". Den Norske Helsingforskomite. Den Norske Helsingforskomite. 6 Ekim 2014. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014.
  40. "The laureates of the 11th edition of the Polish Prize of Sérgio Vieira de Mello have been announced". Villa Decius. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2014.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.