MV Çankaya
MV Çankaya; 264 groston kapasiteli, yelkenli ve motorlu, Türk bandıralı yük gemisi. 23 Şubat 1942'de, Sovyet denizaltısı Sc 213 tarafından, İstanbul Boğazı'nın 3 mil açığında torpillenerek batırılmıştır.
 MV Çankaya, Rus Donanması'nda Lukull adıyla yat olarak hizmet verirken. | |
| Tarihçe | |
|---|---|
 Türkiye | |
| İsmi: | MV Çankaya |
| Sahibi: |
Mehmet Kaptanoğlu ve Kardeşler, İstanbul: MV Çankaya, 1937 ~ 1942 |
| İşletmeci: | Mehmet Kaptanoğlu ve Kardeşler, İstanbul |
| Sipariş: | Anderson J., Glasgow (SY Katrena adıyla) |
| İnşa eden: | Ramage & Ferguson Ltd., Leith |
| Yard numarası: | 60 |
| Bitirilişi: | 7 Mayıs 1886 |
| Akıbet: | İstanbul Boğazı'nın 3 mil açığında, İstanbul-Zonguldak-Varna seferi esnasında, Rus Sc 213 denizaltısı tarafından torpillenerek batırıldı. |
| Statü: | Batık |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi: | Kıyı yük gemisi |
| Tonaj: | 268 GRT |
| Uzunluk: | 54,9 m (180 ft) |
| Genişlik: | 7,3 m (24 ft) |
| Su çekimi: | 3,3 m (11 ft) |
| Kurulu güç: | 700 HP |
| Rota planı: |
Buharlı ve yelkenli gemi |
| Hız: | 11 knot (20 km/sa; 13 mph) |
| Kapasite: | 264 GRT[1] |
Tarihçe
1886 tarihinde, Britanyalı Ramage & Ferguson Ltd. şirketi tarafından, İskoçya'nın Leith limanında inşa edildi ve SY Katrena ismiyle J. Anderson'a ait bir Glasgow şirketinde hizmete başladı. 1890'da Rus İmparatorluk Deniz Kuvvetleri tarafından satın alındı. Kolchida adıyla 23 yıl boyunca uskuna, buharlı gemi ve yat sınıflarında hizmet verdikten sonra 1913'te emekliye ayrıldı.[1]
1914'te Lukull adıyla muhabere gemisi (avizo) olarak yeniden göreve başladı. 1918'de Alman İmparatorluk Deniz Kuvvetlerinde aynı isimle yat sınıfında görev yaptı. 1919'da Belarus Deniz Kuvvetlerinde aynı isimle nakliye gemisi olarak görev yaptı. 15 Ekim 1921 tarihinde İtalyan buharlı gemisi Adria ile Kız Kulesi yakınlarında çarpışarak battı.[1]
1923 yılında batık kurtarıldı ve yolcu-kargo gemisi olarak yeniden inşa edildi. Gemiyi aynı yıl İzmirli Uşakizade Muammer Bey satın aldı ve 1942'de batırılana kadar değiştirilmeyecek olan Çankaya ismiyle kullanmaya başladı. 1925'te İzmir Liman ve Körfez İşleri İnhisarı T.A.Ş. tarafından satın alındı. 1934'te İzmir Liman İşletmeleri Umum Müdürlüğü tarafından satın alındı. 1937'de motorlu kargo gemisine çevrildi ve İstanbul'daki Mehmet Kaptanoğlu ve Kardeşleri şirketine satıldı.[1]
Batırılışı
1937'de II. Çin-Japon Savaşı ve bu savaş devam ederken 1939 yılında da II. Dünya Savaşı patlak verdi. Çankaya, 23 Şubat 1942 akşamı, İstanbul-Zonguldak-Varna seferini yaparken, 30 ton tuğla ve 170 tonluk demir boru yüküyle birlikte, Sovyet denizaltısı Sc 213 tarafından, İstanbul Boğazı'nın 3 mil açığında torpillenerek batırıldı.[1] Türkiye II. Dünya Savaşı'nda henüz tarafsız olmasına rağmen, Sovyet denizaltısı Nazi Almanyası'na stratejik malzeme akışını önlemek amacıyla Karadeniz'e giren tüm tarafsız ya da düşman gemilerini batırması yönündeki gizli talimatı yerine getiriyordu.[2] Geminin 10 kişilik mürettabatı saldırıdan kurtulmayı başarmıştır.[3]
Aynı gecenin sabahı, 24 Şubat 1942'de, Nazilerden kaçan Yahudileri Filistin'e götürmek üzere Romanya'dan yola çıkan Struma gemisi de İstanbul açıklarında aynı Sovyet denizaltısı tarafından batırıldı.[4][5] İstanbul açıklarında motoru bozulan ve yolcularının karaya çıkmasına izin verilmeyen geminin batırılması sonucu 768 kişi hayatını kaybetti. Struma'nın batışı, II. Dünya Savaşı'nın denizde en fazla sivil kayba yol açan olayı olarak tarihe geçti.[6]
Kaynakça
- "MV Cankaya (Çankaya)". Erişim tarihi: 7 Mart 2012.
- D. Frantz, C. Collins, Death on the Black Sea: The Untold Story of the Struma and World War II's Holocaust at Sea, HarperCollins, 2003, s. 256. ISBN 0-06-621262-6.
- 26 Şubat 1942 tarihli Vakit Gazetesi
- ShCh-213 28 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Uboat.net. Erişim: 24 Şubat 2012.
- Rohwer, Jürgen (1997). Allied submarine attacks of World War Two: European theatre of operations, 1939-1945. Naval Institute Press. sf. 107.
- Chicago Tribune (9 Şubat 2003)