Merkezî sinir sistemi

Merkezî sinir sistemi (MSS, zaman zaman İngilizce kısaltmasıyla: CNS yani "Central nervous system") sinir sisteminin en büyük bölümünü teşkil eder. Beyin ve omurilikten oluşur. Bazı sınıflandırmalarda retina ve kraniyal sinirler de MSS'ye dahil edilir. Çevresel sinir sistemi ile birlikte davranış kontrolünde temel bir göreve sahip olan merkezî sinir sistemini çevresel sinir sisteminden ayıran belirgin bir sınır olmayıp, ayrım keyfidir. MSS, vücut boşluğunda, kraniyal boşluktaki beyni ve spinal boşluktaki omuriliği kapsar. Omurgalılarda beyin kafatası ile korunurken, omurilikte omurga ile korunur. Bunların her ikisi de, meninskler (beyin ve omurilik zarı) ile çevrilmiştir. Şekilde kırmızı ile gösterilenler MSS'ye ait ana sinirlerdir.

Sinir sistemi
Beyin Omurilik Brakial pleksus Muskulokutaneus sinir Radyal sinir Medyan sinir İliohipogastrik sinir Genitofemoral sinir Obturator sinir Ulnar sinir Ortak peroneal sinir Derin peroneal sinir Süperfisiyal peroneal sinir Beyincik İnterkostak sinirler Subkostal sinir Lumbar pleksus Sakral pleksus Femoral sinir Pudental sinir Siyatik sinir Femoral sinirin müsküler dalları Saphenous sinir Tibial sinir

Merkezî sinir sistemini gösteren bir şekil. 1. Beyin, 2. Merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik), 3. Omurilik.

Gelişim

Omurgalıların embriyosunun ilk gelişimi esnasında nöral tabakadaki dikey oyuk gittikçe derinleşir ve büyüme her yöne doğru olur. İnsan embriyosunda altı hafta içinde ön beyin, serebrum ve ara beyin olarak bölünürken, art beyin, metensefalon ve myelensefalon olarak bölünür.

Merkezi sinir sistemi hastalıkları

Merkezi sinir sisteminin birçok hastalığı vardır. Bunlara, ensefalit gibi merkezi sinir sistemi enfeksiyonu; çocuk felci, nöron dejenerasyonu gibi Alzheimer hastalığı ve amyotrofik lateral skleroz, otoimmün hastalığı ve iltihap hastalıkları gibi multipl skleroz örnek verilebilir. Sonuçta merkezi sinir sistemi kanserleri, şiddetli rahatsızlıklara neden olur, bazı durumlarda beyin tümörünün meydana gelir ve bu da büyük oranda ölümle sonuçlanır.

İlaç üretimi yapan bazı kuruluşlar, beynin nörolojik yapısının, rutin taramaya değil de yalnızca özel bir klinik soruya yanıt verebileceğini düşünüyor.

Merkezi sinir sisteminin görevleri

Beyin: Duyu organları, hafıza ve düşünce merkezidir. Kan basıncını ve hormonları düzenleme, açlık, susuzluk, uykusuzluk, uyku denetleme ve istemli çalışan organları kontrol etmekle görevlidir. Bu görevler üç kategoride toplanır:

1. Canlının içinden veya dışından gelen bütün uyarımları birleştirmek
2. Canlının koordinasyonu
3. Organlararası ve organ içi düzenlemeler

Omurilik
Beyin	Beyinsapı	Art beyin - Rombensefalon	Pons, Beyincik, Medulla oblongata
		Orta beyin - Mezensefalon	Tektum, Serebral pedinkül, Pretektum, Mezensefalik kanal
	Ön beyin - Prozensefalon	Ara beyin - Diensefalon	Epitalamus, Talamus, Hipotalamus, Subtalamus, Hipofiz, Epifiz, Üçüncü ventrikül
		Serebrum	Bazal ganglion, Koku beyni - Rinensefalon, Amigdala, Hipokampus, Neokorteks, Yan ventriküller