Mina (şarkıcı)

Anna Maria Quaini[1][2] veya Mina Mazzini,[3] OMRI, bilinen adıyla Mina, (d. 25 Mart 1940) İtalyan şarkıcı, televizyon sunucusu, aktris, prodüktör. 1960'lar ortasından 70'ler ortasına kadar İtalyan televizyon varyete gösterilerinin ve pop müziğin baskın isimlerinden biriydi.[4][5] Sanatçı, üç oktavlık vokal aralığı,[6] kıvrak soprano sesi[6] ve özgür kadın imajıyla bilinir.[7]

Mina
Doğum	Mina Anna Maria Mazzini 25 Mart 1940 Busto Arsizio, İtalya
Meslek	Şarkıcı, televizyon sunucusu, aktris, kayıt yapımcısı
Etkin yıllar	1958-günümüz
Resmî site	minamazzini.com

Performans açısından, modern tarzlarla geleneksel İtalyan ezgileri ve swing müziğini bir araya getiren Mina, bu haliyle İtalyan müzik tarihinin en çok yönlü sanatçıları arasında yer alır.[4] Sanatçı, İtalyan listelerini on beş yıl boyunca domine etmesinin yanında ülke çapında erişilmesi zor bir popülerliğe erişti.[5] Aynı şekilde sanat hayatı boyunca 77 albüm ve 71 teklisi İtalyan müzik listelerinde yer edindi.[8][9]

Mina'nın 1959'daki ilk defa televizyon ekranında belirmesi İtalya'da kadın rock and roll sanatçılar adına bir ilkti. Yüksek sesli ve senkoplu şarkı söyleyişi, ona Bağıran Kraliçe lakabını kazandırdı.[10] Bunun yanında yabani jestleri ve vücut sallamaları nedeniyle halk onu Cremona Kaplanı olarak da anmaya başladı. Ancak bir süre sonra daha hafif bir pop tınısına geçince, Mina'nın liste başı şarkıları ona 1962'de Batı Almanya'da, 1964'teyse Japonya'da en iyi uluslararası sanatçı unvanını kazanmasına neden oldu.[11][12][13] Mina'nın işlenmiş şehvetli tavırları ilk defa 1960'ta Gino Paoli'nin "Il cielo in una stanza" adlı şarkısında görüldü ve "This World We Love In" adıyla 1961'de Amerikan müzik listelerinde kendini gösterdi.

Mina, 1963'te evli bir aktörle olan ilişkisinin ve hamileliğinin açığa çıkmasının baskın Katolik ve burjuva değerleriyle örtüşmediği gerekçe gösterilerek İtalyan televizyon ve radyosunda yasaklandı.[14] Yasaklamanın ardından İtalyan yayın servisi RAI, sanatçının din, sigara ve cinsellik konularında açıksözlü tutumunu sürdüren şarkılarını engellemeye devam etti.[14] Mina, bu dönemde sarıya boyalı saçları, kazınmış kaşları ve sigara içen seksi tavırlarıyla "kötü kız" imajı yarattı.[10]

Mina'nın ses tınısı kolayca ayırt edilebilir ve güçlüdür.[15][16] Şarkılarının genel teması, kederli aşk hikâyeleri olup genel olarak yüksek dramatik tonlarda ifade edilmiştir. Sanatçı, 1960'lar boyunca, özellikle şarkıcı-söz yazarı Lucio Battisti ortaklığıyla yaptığı işlerde, İtalyan pop müziğiyle blues, R&B ve soul müziklerini harmanladı.[17] Dönemin popüler İtalyan söz yazarları da Mina'nın ses yeteneğini daha çarpıcı bir şekilde ifşa etmek adına vokal aralığı geniş, alışılmadık akor dizisi içeren materyaller üretti. Bunlar arasında en belirgin olarak Bruno Canfora'nın bestelediği "Brava" (1965) ve Ennio Morricone'nin bestelediği serialist "Se telefonando" (1966) yer almaktadır. İkinci şarkı, yurt dışında pek çok şarkıcı tarafından uyarlandı. Shirley Bassey, 1973'te Mina'nın "Grande grande grande" şarkısını uyarlayarak şarkının ABD, Birleşik Krallık ve diğer İngilizce konuşan ülkelerin müzik listelerinde yer almasını sağladı. Aynı şekilde sanatçının easy listening tarzında seslendirdiği "Parole parole" adlı düet 1974'te Dalida ve Alain Delon sayesinde dünya çapında bir hit oldu. Mina, her ne kadar 1978'den sonra umumi olarak gözükmese de, hemen hemen her yıl yeni albümler yayımlamaya devam etti.

Erken dönem

Anna Maria Mazzini[18][19] Busto Arsizio, Lombardiya'da bir işçi sınıfı ailede dünyaya geldi.[20] Aile bir süre sonra iş için Cremona'ya taşındı. Mina bu dönemde Amerikan rock and roll ve caz kayıtlarını dinlemeye başlayarak Milano'daki Santa Tecla ve Taverna Messicana adlı rock and roll kulüplerinin sıkı bir ziyaretçisi oldu.[21] 1958'de liseyi bitirmesinin ardından muhasebe okumak üzere üniversiteye başladı.[20]

Kariyer

Bağıran Kraliçe (1958-1961)

Versilya'ya yaz tatili için giden Mazzini, 8 Ağustos 1958'de La Bussola gece kulübündeki bir konserden sonra ailesini eğlendirmek için "Un'anima tra le mani" şarkısı eşliğinde doğaçlama bir gösteri yaptı.[5][22] Bunu izleyen gecelerde, kulübün sahibi Sergio Bernardini, onu sahneye çıkarmak için yanında tutmaya başladı.[23]

Eylül'de, Happy Boys'un geri vokali olarak solo kariyerine başladı.[20] Eylül 1958'de Rivarolo del Re Tiyatrosu'nda 2500 kişinin önünde konser verdi ve yerel eleştirmenlerden olumlu eleştiriler aldı.[24] Kısa süre sonra Davide Matalon ile anlaşma imzalayarak küçük bir kayıt şirketi olan Italdisc'e katıldı. İlk teklisi "Non partir"/"Malatia" İtalyan dinleyiciler için Mina adı altında satışa sunuldu. Aynı sırada, "Be Bop A Lula"/"When" adlı tekli de Baby Gate adıyla uluslararası pazara sürüldü. Baby ismi sıradan bir İtalyan kadınına göre uzun kalan 178 cm'lik boyuna bir gönderme olarak seçilirken Gate kısmı ise The Golden Gate Quartet'e bir göndermeydi.[23][25] Aralık'ta Milano'daki Sei giorni della canzone festivali için yaptığı gösteri La Notte gazetesi tarafından "bir yıldızın doğuşu" başlığıyla tasvir edildi.[26] Bu Mina'nın Happy Boys ile son gösterisiydi çünkü ailesi onun Türkiye'ye yapılacak bir turne için okulunu aksatmasını kabul etmemişti.

Gruptan ayrılmasından bir ay geçmeden Mina bir şarkıcı, saksofoncu, piyanist, kontrbasçı ve gitaristten oluşan Solitari adlı yeni bir grubun kurulmasına önayak oldu. Grupla ilk hit şarkıları, swing tarzındaki "Nessuno"nun aşırı gürültülü, senkoplu bir uyarlamasıydı ve Milano Buz Sarayı'ndaki ilk rock festivalinin bir parçası olarak Şubat 1959'da seslendirildi.[27][28][29] 1 Mart ve 4 Nisan'da sırasıyla Lascia o raddoppia? ve Il musichiere adlı yarışma programlarında televizyonda sergilenen şarkı İtalyan eleştirmenler tarafından övgüler topladı. Yeni yıldız adayı olarak Mina, deneyimli menajer Elio Gigante ile anlaşma imzaladı. İzleyen yıllarda Gigante, Mina'nın büyük balo salonlarındaki gösterilerini organize etti.[20] İtalya'da ilk defa bir numaraya ulaşan hit şarkısı, Eylül 1959'da yayımlanan yüksek tempolu "Tintarella di luna" idi ve sanatçının ilk musicarellosu (müzikal komedi filmi) olan, Juke box - Urli d'amore dahilinde seslendirilmişti. 1959 yılında Matalon, Baby Gate ismini atarak sanatçının sadece Mina olarak anılmasını sağladı.

Büyüme (1960-1965)

Bir sonraki yıl Mina, Sanremo'daki Festival della canzone italiana'ya iki şarkıyla katıldığında ilk defa yavaş tempolu duygusal aşk şarkılarına göz kırpmış oluyordu. Şarkılardan "È vero", İtalya'da sekiz numaraya yükseldi.[30] Gino Paoli'nin "Il cielo in una stanza" adlı şarkısı, sanatçının rock and roll bağırıcısından kadınsı bir cantautori'ye evrilmesinin ilk adımıydı.[31] Şarkının "Aşk her zaman her yerde büyüyebilir" teması Paoli yatağında mor tavana bakarak yattığı bir anda belirmişti.[32] İtalyan yıl sonu müzik listesinde bir numarada boy gösteren şarkı,[8] Amerikan müzik listesine "This World We Love In" ismiyle giriş yaptı.[10] Şarkının video performansları Io bacio... tu baci ve Appuntamento a Ischia adlı musicarello'lar ile 1990'daki Goodfellas filminin soundtrack'inde kendine yer buldu.

1961 Sanremo müzik festivali sırasında Mina iki şarkı seslendirdi. "Io amo, tu ami" burada dördüncü olurken "Le mille bolle blu" beşinci geldi.[33] Sonuçlardan memnun olmayan sanatçı bir daha bu festivale katılmama kararı aldı.

Şarkıları ve filmlerinin yurt dışında da başarıya eriştiği bir dönemde, İspanya ile Japonya'ya turne amacıyla gitti[34] ve 1961'de bir Venezuela kanalında şarkı söyledi.[35] 1962'nin başında da İspanyol televizyonunda ve Paris Olympia salonunda sahne aldı.[36] Almanca söylediği "Heißer Sand" adlı şarkının 12 Mart 1962'de Peter Kraus'un TV gösterisinde tanıtılması şarkının Almanya'da bir haftada 40.000'lik rekor bir satışa erişmesine yol açtı.[37] Kayıt burada bir numaraya eriştiği gibi 1962 yılının yarısından fazlası süre boyunca Alman listelerinden inmedi.[11][38][39] Mina, Alman listelerinde sonraki iki yıl boyunca altı tekliyle daha yer aldı.[11] Temmuz 1962'de Almanya, Avusturya ve İsviçre'nin Almanca konuşan kısmında yapılan bir dinleyici anketine göre Mina dünyadaki en popüler sanatçı olarak seçildi.[12] Mayıs 1962'de Buenos Aires'te gösteri yaptı. Aynu sırada mambo ritimli "Moliendo Café" ve surf pop türündeki "Renato" adlı şarkıları sırasıyla İtalya'da bir ve dört numaraya kadar yükseldi.[8] "L'eclisse twist", "Renato"nun arka yüzünde belirdi ve Michelangelo Antonioni'nin Eclipse adlı filminin müzikleri arasında kendine yer buldu.

1963'te evli aktör Corrado Pani ile olan ilişkisini örtbas etmek istemeyince ve birliktelik hamilelikle sonuçlanınca Mina'nın TV ve radyo kariyeri İtalyan halk yayın organı RAI tarafından kesintiye uğratıldı. Mina'nın satışları bir düşüş göstermeyince, halkın talebiyle RAI engellemeyi kaldırma yoluna gitti. 10 Ocak 1964'te La fiera dei sogni adlı programa katılarak "Città vuota" adlı şarkıyı seslendirdi. Bu şarkı Gene McDaniels'ın "It's a Lonely Town (Lonely Without You)" şarkısının bir uyarlaması olup sanatçının RiFi etiketiyle satışa sunulan ilk şarkısıydı.[40][41] Yine Jody Miller'ın "He Walks Like a Man" şarkısının uyarlaması "È l'uomo per me", İtalya'da yılın en çok satan teklisi oldu.[8] Yeni melodik tavrı[42] 11 Aralık 1964'te Il macchiettario adlı TV programında seslendirdiği "Io sono quel che sono" ile bir kez daha göz önündeydi. "Suna ni kieta namida" adlı Japonca şarkısı Japon müzik listelerinde bir numaraya yükselince ülkede en iyi uluslararası sanatçı unvanını edindi.[13]

Studio Uno adlı cumartesi gecesi kuşağı Mina'nın yeni sarışın ve kaşsız imajını vitrine koydu.[43] Bu gösterilerde "Un bacio è troppo poco" ve Nino Ferrer'in "C'est irreparable" şarkısının uyarlaması olan "Un anno d'amore" şarkılarını da seslendirdi.[44][45] Aynı seride Bruno Canfora tarafından Mina'nın ses yeteneğini sergilemek adına yazılmış olan "Brava" isimli ritmik caz şarkı da seslendirildi.[20] Aynı yıl Studio Uno adlı albümü İtalyan albüm listesinde bir numaraya yükseldi. 1965'teki kayıtları arasında "Spirale Waltz"in scat singing uyarlaması da yer almaktaydı. Bu şarkı Onuncu Kurban adlı filmin tema müziği olarak kullanıldı.

Bağımsızlık (1966-1968)

Maurizio Costanzo ve Ghigo De Chiara 1966 ilkbaharında Aria condizionata adlı TV programı için "Se telefonando" şarkısının söz yazımını üstlendi.[46] Sözler tema olarak karanlık ve Hal David modundaydı.[10] Serialist besteci Ennio Morricone'ye müziğin bestelenmesi için istek yollandı.[47] Mina ve üç söz yazarı RAI'nin Via Teulada, Roma'da yer alan prova odasında buluştu. Morricone sadece üç notadan olan kısa bir müzik temasını bir piyanoda tekrar etmeye başladı (kendi terimiyle mikro-hücre).[47] Daha önceden Marsilya'da bir polis sireninden kaydettiği melodinin küçük bir parçasıyla beraber Mina, birkaç tekrarın ardından eline söz kağıdını alarak şarkıyı daha önce biliyormuş gibi söylemeye başladı. Bu şekilde bestelenen "Se telefonando", sekiz geçişli tonalitesiyle nakarat boyunca gerilim etkisi yaratan bir pop şarkıydı.[6][46] Morricone'nin aranjmanı, sofistike bir melodik trompet kombinasyonu, Hal Blaine tarzı davullar, bir yaylı seti, bir 1960'lar Europop kadın korosu ve yoğun sabsonik trombonlar içermekteydi.[10]

"Se telefonando", Mayıs 1966'da bir Studio Uno bölümünde, Ağustos ayında ise Aria condizionata'da sunuldu. Tekli, İtalyan müzik listelerinde yedi numaraya kadar yükselirken yıl sonu listelerinde 53. sırada yer aldı. Şarkı, Studio Uno 66 albümünde "Ta-ra-ta-ta" ve "Una casa in cima al mondo" ile beraber yer buldu. Albüm, ülkede yılın en çok satan beşinci albümü oldu.[9]

1966'da Mina İsviçre Yayın Servisi'nde ve Lugano'daki Radiosa Orkestrası'nda çalışmaya başladı. Daha sonra da babasıyla ortaklaşa olarak bağımsız kayıt şirketi PDU'yu kurdu. Bu şirket altında yayımlanan ilk kayıt Dedicato a mio padre (Babama Adandı) oldu. Mina'nın Brezilya müziğine olan yükselen tutkusu bir Chico Buarque şarkısı olan "La banda" ile kendini gösterdi ve şarkı İtalya'da üç numaraya kadar yükseldi. Sanatçı İtalyan televizyonunda sahne almaya devam etti. Bu dönemde NATO donanma bandosuyla beraber 1967'deki varyete serilerinden Sabato sera kapsamında "Zum zum zum"u tanıttı. Aynı seride Adriano Celentano düeti olan "La coppia più bella del mondo" da yer almaktaydı. "Sono, come tu mi vuoi" adlı şarkının başlığı Luigi Pirandello'nun aynı isimli oyunundan alınmıştı. Şarkının sözleri basının bir sanatçının özel hayatına yönelttiği manik ilgi hakkındaydı.[48] Sabato sera serisinde tanıtılan bir diğer hit şarkı ise "L'immensità" idi ve Augusto Martelli tarafından yeniden notaya geçirilmişti. Şarkı İspanya ve Latin Amerika ülkelerinde "La inmensidad" adıyla piyasaya sürüldü.[49]

RAI, Senza rete ("Unplugged") serisinin üçüncü bölümünü Napoli'deki Auditorio A'da 18 Temmuz 1968'de yayınladı.[50] Bu programda Mina, bir süre önce hayatını kaybeden Luigi Tenco'ya saygı konseri verdi. Sanatçı, Tenco'nun "Se stasera sono qui" şarkısını Pino Calvi'nin notalarıyla sert bir soul müziğe uyarlayarak seslendirdi[17] Mina, kariyerinin onuncu yılını La Bussola'da Augusto Martelli'nin orkestrasıyla beraber bir konserle kutladı.[51] Konser Mina alla Bussola dal vivo adıyla kaydedilip yayımlandı.[52]

Canzonissima 1968, Rai Uno tarafından Eylül 1968'den Ocak 1969'a kadar yayınlanan yeni bir altın saatler varyete gösterisiydi. Bu gösteri, Mina, Walter Chiari ve Paolo Panelli tarafından sunuluyordu.[53] Orkestrasyon, kondüktör Bruno Canfora ve Augusto Martelli tarafından yürütüldü. Carlos Imperial'ın bossa nova tarzındaki "Nem Vem Que Não Tem" şarkısının gülen, konuşan, saygısız sözler barındıran bir sürümünü ("Sacumdì Sacumdà") burada seslendiren Mina, RAI tarafından engellenmenin eşiğine geldi. Şarkı, "Anyone Who Had a Heart"ın daha yoğun bir uyarlaması olan "Quelli che hanno un cuore" ile beraber bir müzikal fantezi olarak yorumlandı.[54] Bir başka Dionne Warwick şarkısının uyarlaması da Paolo Limiti ve Elio Isola tarafından uyarlanan "La voce del silenzio" idi ve bu seri boyunca tanıtıldı.[20] Yine "Niente di niente" adlı şarkı da the Delfonics'in "Break Your Promise" şarkısının bir uyarlamasıydı. Bu seride "Fantasia", "La musica è finita", "Un colpo al cuore" gibi diğer şarkılar da yer almaktaydı. "Un colpo al cuore", 1968 yılında İtalya'nın en çok satan 68. şarkısı oldu.[55] Bu serideki her bölüm, Mina'nın bir Bruno Canfora bestesi olan "Vorrei che fosse amore"yi söylemesi eşliğinde kapatılıyordu. Bu şarkı da 1968'in en çok satan 50. şarkısı oldu.[55] Seriden derlenen şarkılardan oluşan bir albüm Canzonissima '68 adıyla yayımlandı.[54]

Mogol-Battisti (1969-1973)

Üç aylık bir aradan sonra Mina, Nisan ayında Luigi Clausetti ve Pietro Soffici tarafından bestelenip Mogol tarafından yazılan "Non credere" şarkısını kaydetti.[56] Şarkı, ülkenin yıl sonu listelerinde üç numarada yer aldı.[57] Mogol ve söz yazarı arkadaşı Lucio Battisti, "Non credere"nin başarısından sonra birkaç şarkı üzerinde daha Mina ile çalıştı. Bu birliktelikte Premiata Forneria Marconi, enstrümanlarda yer aldı. Bu takım, "Io e te da soli", "Insieme", "Amor mio", "Io vivrò senza te",[41][58] "E penso a te" gibi şarkıları besteledi. Bu repertuvarın ilk tanıtımlarından biri canlı olarak yayınlanan Senza rete gösterisinde 20 Ocak 1970'te yapıldı. Mogol-Battisti birlikteliğiyle üretilen materyaller, sonraki beş albümün çekirdeğini oluşturdu. Bunlardan ...bugiardo più che mai...più incosciente che mai... Mina'nın bağımsız olarak yayımlanan albümlerinden İtalya listelerinde bir numaraya erişen ilk albüm oldu. Aynı albüm 1969'un en çok satan albümüydü. ...quando tu mi spiavi in cima a un batticuore..., 1970 listesinde yedi numarada kendini gösterirken, Del mio meglio... 1971'in en çok satan ikinci albümü, Mina 1972'nin en çok satan albümü oldu. Bu son iki albüm Mina'nın kızı Benedetta'ya olan hamileliği sırasında verdiği aralıklarda kaydedildi.

Mina'nın geri dönüşü RAI'nin 1972'de Teatro 10 adlı varyete serisiyle beraber oldu. Gösterilerin en göze çarpan kısımlarından biri de Battisti'nin şarkılarının yine besteciyle beraber seslendirilmesiydi. Bu gösteriler sırasında nuevo tango tarzında bir Ástor Piazzolla düeti olan "Balada para mi muerte" yer almaktaydı. Şarkı bandoneón'da, Arjantinli grup Conjunto 9 ile beraber seslendirildi. Aranjmanı Pino Presti tarafından yapılan "Grande grande grande"[59] yine İtalya'nın en çok satan ikinci şarkısı oldu. Bu başarı Enrico Riccardi'yi Battisti tarzında bir kompozisyon olan "Fiume azzurro"yu yapmaya itti. Bu şarkı da yıl sonu listelerinde kendine yer buldu.[60]

Teatro 10 serisinin sekizinci ve son bölümü "Parole parole", bir Alberto Lupo düetiydi. Easy listening tarzında bir diyalog olan şarkı Mina'nın vokaline Lupo'nun hitabetinin eşlik ettiği bir eserdi. Böylece bir kadının biten bir aşka olan dövünmesine ve erkek figürün ezbere söylediği yalanlara dayanan bir konsept yaratılmıştı. Şarkıda Lupo'nun ona söylediği iltifatlara burun kıvırıp alay eden Mina, bütün bunları sadece parole (kelimeler) olarak adlandırıyordu. Nisan 1972'de yayımlanan şarkı İtalya'da bir numarayı gördü. Sonrasında pek çok İtalyan ve Fransız düetlerde uyarlandı.[61]

Mina umumi kariyerinin 16 Eylül'de La Bussola Club'ta yapılacak bir konser sonrasında biteceğini duyurdu. Bunun üzerine binlerce insan gece kulübünün önünde belirdi.[62][63][64] Bu gösteride Gianni Ferrio'nin Orkestrası tenör saksofonda Gianni Basso'yu, trompette Oscar Valdambrini'yi içermekteydi.[63]

Kariyerine "E poi..." ve "L'importante è finire" gibi hit şarkılarla sürdürdü. Daha sonra da 1974 filmi La sculacciata için "Fa presto, fa piano" adlı tema müziğini kaydetti.

1974'ten sonra

Mina'nın son TV gösterisi 16 Mart 1974'te Milleluci serisinin son bölümünde yapıldı. Mina bu seriyi Raffaella Carrà ile beraber sunmaktaydı. Seriler sırasında "I Don't Know How to Love Him", "Mack the Knife", "Night and Day" ve "Someday (You'll Want Me to Want You)" gibi farklı tarzdan şarkılar denedi. Harmonikada Toots Thielemans ile beraber "Non gioco più" ("Oyun Bitti") adlı blues tarzı şarkıyı da seslendirdikten sonra sanatçı, umumi performanslarını sonlandırdığını açıkladı.[65] Televizyonda ise son performansı "Ancora ancora ancora" oldu. Bu gösteri de 1 Temmuz 1978'de "Mille e una luce"nin yine son bölümünde seslendirildi.[66] Son konserlerini, on üç adet, tamamı satılan konser serisiyle La Bussola'da 1978'de verdi. Ancak bu da hastalığı gerekçe gösterilerek kısaltıldı. Son halk gösterisi 23 Ağustos 1978'de Bussoladomani Tiyatrosu'nda gerçekleşti. Bu da Mina Live '78 adı altında kaydedilerek yayımlandı.[66]

Mina, bu süreçten sonra oğlu Massimiliano Pani'nin prodüktörlüğünde hemen hemen her yıl yeni bir albüm piyasaya sürdü. 1972'den 1995'e kadar her yıl bir çifte albüm yayımladı. 1972'den sonra da LP ve CD'leri tasarımcılar Luciano Tallarini, Gianni Ronco ve fotoğrafçı Mauro Balletti tarafından hazırlandı. 1980'lerin ortalarından sonra albüm kapakları sadece Balletti tarafından yapıldı. Mina'nın PDU etiketiyle yayımlanan bütün albümleri İtalyan albüm listelerinde öyle ya da böyle yer buldu. Yaptığı işlerin büyük bir kısmı bilinen şarkıların uyarlamalarını içeriyordu. Buna paralel olarak The Beatles, Frank Sinatra, Renato Zero, Domenico Modugno, Napoli ve dini müzik konularına adanan albümler yaptı. Sahneyi bıraktıktan sonra en büyük başarıları düetleri oldu. 1985'te Riccardo Cocciante ile düet olarak seslendirilen "Questione di feeling", yılın en çok satan 13. teklisi olurken Avrupa'da da hit şarkı oldu. Yine Adriano Celentano ile beraber kaydettiği düet albümü Mina Celentano, 1998'de İtalya'da en çok satan albüm oldu. 1989'dan sonra yayımladığı bütün kayıtlarda Danilo Rea'nın caz tarzında çaldığı piyanolar yer almaktadır.

Mina'nın TV gösterilerinden uzakta durma molası 2001'de kendi kayıt sürecinin videolarını yayımlamasına kadar devam etti. Bu videolar Wind adlı internet sitesinde 30 Mart'ta paylaşıldı. Bu, milyonlarca insanın bir gecede bu siteyi ziyaret etmesiyle sonuçlandı. Bu videolar DVD olarak Mina in Studio adıyla piyasaya sürüldü. Bu olaydan sonra Mina'nın teklileri İtalyan listelerinde kendini tekrar göstermeye başladı. Zucchero tarafından yazılan "Succhiando l'uva" (2002) adlı şarkı 3 numaraya kadar yükseldi. "Don't Call Me Baby Can't Take My Eyes Off You" (2003) şarkısının uyarlaması, 4 numarayı gördü. "Alibi" (2007) adlı tekli de 6 numarada kendine yer buldu. Üç CD'lik The Platinum Collection albümü İtalyan albüm listesinde 1 numarayı gördü. Aynı başarıyı Olio (1999), Veleno (2002), Bula Bula (2005) ve Todavía gibi diğer albümler de gösterdi. Mina'nın daha sonra yayımladığı eserler Mick Hucknall, Fabrizio De André, Piero Pelù, Adriano Celentano, Lucio Dalla, Joan Manuel Serrat, Chico Buarque, Tiziano Ferro, Giorgia ve Seal ile düetler içermekteydi. Son yıllarda Mina, La Stampa'nın ilk sayfasında haftalık olarak köşe yazısı yazdığı gibi Vanity Fair'in İtalyan sürümünde bir sayfada hayran mektuplarını yanıtlamaktadır.[22]

Müzikal tarz ve imaj

Ses

Mina'nın sesi kıvrak bir soprano olup[4] üç oktavlık aralığa sahiptir.[6] İlk yıllarında swing'e yatkın ve anti melodik bir sesle performansını sergilese de ("Tintarella di luna", 1959), daha sonraları yüksek dramatik tonlara erişmiştir.[4]

Bağıran Kraliçe

İtalya'da oldukça popüler bir hal alan rock and roll akımına 1958'de kapılan Mina, Amerikan kayıtlarını dinliyor[21] ve sık sık Derby Club,[67] Santa Tecla ve Taverna Messicana gibi Milanolu rock and rock kulüplerini ziyaret ediyordu.[21] Mina'nın erken dönem repertuvarı İngiliz ve Amerikan rock ve caz şarkılarının sakar bir taklidiydi. Bu dönemde yüksek sesli, senkoplu sesiyle söylediği şarkılardan "Nessuno", sanatçının üstün ritim algısını sergilemektedir.[22][23] 1958 başlarında, Domenico Modugno'nun ellerini havaya kaldırarak Nel blu dipinto di blu şarkısını söylemesinden etkilenen Mina, televizyondaki ilk yıllarında buna başını, ellerini ve kalçalarını sallayarak eklemeler yaptı.[7][22] Yazar Edoardo Sanguineti, İtalyan medyasının sanatçıyla ilk defa karşılaştığı zaman verdiği tepkiyi şöyle tasvir etti:[29]

“	[...] birçok insan için akılda kalıcı bir deneyim, [...] bir ilham.	„

TV sunucularından Mario Riva onu urlatori (bağıranlar) arasından biri olarak tanımladı,[15][16] zira sesinin ayırt edilmesi kolay bir tını ve gücü bulunmaktaydı. Daha sonra halk onu Mina, Bağıran Kraliçe olarak adlandırdı.[10][22] Abartılı jestleri sayesinde ayrıca Cremona Kaplanı olarak da nam saldı.[68][69]

Mina ve Lelio Luttazzi (1969)

Olgunluk

Mina, yeni şuh tarzını[42] 1960'ta "Il cielo in una stanza" ile tanıttı.[31] Üç yıl sonra Corrado Pani ile yaşadığı birliktelik, boşanmanın yasadışı olduğu ve tek anneliğin utanç verici kabul edildiği İtalyan değer yargılarıyla örtüşmüyordu. Dolayısıyla, Katolik Kilisesi ile burjuva değer yargılarıyla örtüşmeyen ve konformist olmayan seçimleri, İtalyan kadınlarının özgürlüğünü temsil etti.[7] İtalyan TV ve radyolarından bu sebeplerden dolayı engellenmesi, daha sonraları Mina'nın bağımsız "kötü kız" imajını sağlamlaştırmaya yaradı.[7][10] Bu durumu sanatçı şarkılarındaki tema seçimleriyle de destekledi.[22] Bunun bir örneği de bir kızın şeytanla karşılaşmasını anlatan "Sacumdì Sacumdà" şarkısını canlı olarak sergilemesinden sonra RAI'nin hoşnutsuzluğunu belirtmesiydi.[54] Yine RAI tarafından etik dışı bulunan şarkılar arasında "Ta-ra-ta-ta" (doğrudan sigaradan bahsetmekteydi),[70] "La canzone di Marinella" ve "L'importante è finire" (aşksız seks yapmayı ima ediyorlardı) yer almaktadır.[71] Mina'nın bu hareketi[10] cinsellik, umumi sigara içiciliği,[70] boyalı sarı saçlar, tıraş edilmiş kaşlar ve aşırı makyaj ile destekleniyordu.[22]

Mina şarkılarının ana teması genel olarak hüzünlü aşk şarkılarıydı.[22] O, bu temalara, jest ve vücut dilini kullanarak dramatik bir şekilde hayat veriyordu.[54] Mina'nın performansları tipik olarak yoğun bir ifade ediş, belli belirsiz varyasyonlar ve özgün cümleler içeriyordu.[6] Müzik eleştirmeni Gherardo Gentili, sanatçının yorumcu kişiliğini şöyle tanımladı:[72]

“	Mina ile, bir kelime kelime oluyor, bir nota notaya dönüşüyordu.	„

Mina'nın vokal aralığını ifşa etmek amacıyla Bruno Canfora, "Brava"yı bestelerken, Ennio Morricone "Se telefonando" adlı şarkıyı birçok tonalite geçişi eşliğinde besteledi.[10][46] Birçok şarkı Mina için özel olarak bestelendi ve RAI'nin başarılı orkestralarıyla beraber Studio uno, Sabato sera, Canzonissima ve Teatro 10 gibi varyete gösterilerinde seslendirildi. Carmen Villani ile beraber Mina, klasik İtalyan pop ve swing müziğini, blues, R&B ve soul ile birleştirme yoluna gitti. Özellikle "Se stasera sono qui" ve "Deborah" adlı şarkılar bu tutumuna birer örnektir.[17] Mina, aynı zamanda "Balada para mi muerte" ile nuevo tango gibi yeni müzikleri İtalyan pop müziğiyle tanıştırdı.

Mogol-Battisti

1969'da müzikal tarzını değiştirdiğinde Mina, saçını eski kısa halinden uzun sarı kıvırcık hale dönüştürerek siyah bir mini etek giymeye başladı. "Insieme" ve "Io e te da soli" gibi Mogol ve Lucio Battisti döneminin ilk şarkıları Mina'nın blues ve soul müzik konusundaki yeteneklerini sergiliyordu.[73] Bu birliktelik sırasında ise müzikal olarak middle-of-the-road pop'a doğru yönelmeye başladı.[10] Battisti'nin ezgileri daha sofistike olup karmaşık akor düzeni barındırmaktaydı. Bu şarkılar genel olarak ritimdeki sık değişiklikler, duraklamalar, ses ve orkestra arasındaki diyaloglar şeklinde kendini gösteriyordu.[60] Bir diğer yenilikse ritmik bir temel olmaksızın enstrümantal olarak yapılan girişlerdi.

Mina Latina

Bossa nova müziğinin hayranı olan Mina, kariyerinin başından itibaren İspanyolca ve Portekizce kayıtlar yaptı. Bu sebepten dolayı İspanya ve Latin Amerika ülkelerinde günümüzde hâlen var olan bir hayran kitlesi elde etti. İspanyol yönetmen Pedro Almodóvar, film müziklerinde pek çok kez Mina'nın müziklerine yer verdi. 2001'de sanatçı Colección Latina adlı bir derleme yayımlayarak İspanyol klasiklere ve kendi şarkılarının İspanyolca uyarlamalarına yer verdi. 2003'te Mina şarkıları baz alınarak hazırlanan Mina... che cosa sei? müzikali Arjantin'de sahnelendi ve Elena Roger tarafından oynandı. Bu çalışma, 2003 ve 2004'te En İyi Müzikal de dahil olmak üzere dört Premios ACE ödülüne aday gösterildi ve yine Premio Clarín kapsamında en iyi müzikal ödülünü kazandı.[74] 2007'de Mina İspanyolca ve Portekizce şarkılar içeren Todavía'yı yayımladı. Bu albüm İspanyol albüm listesinde 36 numaraya yükselirken İtalya'da 1 numarayı gördü.[75] Albüm bunun yanında Joan Manuel Serrat, Miguel Bosé, Diego Torres, Chico Buarque ve Diego El Cigala ile düetler içeriyordu.

Aranjörlerle iş birlikleri

• Tony De Vita ("Tintarella di luna", "Piano", "Il cielo in una stanza")
• Ennio Morricone ("Se telefonando")
• Bruno Canfora ("Vorrei che fosse amore", "Brava", "Sono come tu mi vuoi")
• Augusto Martelli ("E se domani", "Un anno d'amore", "Non credere")
• Detto Mariano ("Insieme")
• Gianpiero Reverberi ("Amor mio", "Io e te da soli")
• Gianni Ferrio ("Parole parole", "Non gioco più")
• Pino Presti ("Grande grande grande", "E poi", "L'importante è finire", "Fiume azzurro", "E penso a te")
• Alberto Nicorelli ("Ancora ancora ancora")
• Paul Buckmaster ("Questione di feeling")
• Massimiliano Pani ("Sensazioni", "Acqua e sale", "Brivido Felino")

Kalıt

Mina 77 albüm ve 71 tekli ile İtalyan listelerinde kendisini gösterdi[8][9] 1965'ten başlayarak beş on-yılın her birinde İtalyan albüm listesinin zirvesini gören albümlere sahip tek sanatçıdır. Cumhurbaşkanı Carlo Azeglio Ciampi, 1 Haziran 2001'de Mina'ya İkinci Sınıf İtalyan Şövalye Nişanı takdim etti.[3]

Büyük Britanyalı şarkıcı Dusty Springfield, Mina'ya performanslarında gönderme yaptı.[76] Pek çok Mina şarkısı dünya çapında farklı dillerde hit oldu. Bunlardan ilki Matt Monro tarafından "Softly, as I Leave You" olarak uyarlanan "Piano" olup Birleşik Krallık müzik listesinde 10 numaraya kadar yükseldi. 1964 yılında aynı şarkı Frank Sinatra sürümüyle Amerikan müzik listesinde 27 numaraya erişti. "Se telefonando" İtalya ve diğer ülkelerde pek çok kez uyarlandı.[10] Bu uyarlamalar başta Françoise Hardy olmak üzere, Iva Zanicchi (1966), Delta V (2005), Vanessa and the O's (2007) ve Neil Hannon (2008) tarafından söylendi.[77] "Grande grande grande", Shirley Bassey tarafından "Never Never Never" adıyla 1973'te kaydedilerek ABD, Birleşik Krallık, Avustralya, Güney Afrika ve Singapur listelerinde kendine yer edindi.[78][79] Bir sene sonra Dalida ve Alain Delon, "Parole parole"nin Fransızca sürümünü kaydetti ve şarkının uluslararası bir üne kavuşmasını sağladı. Meksikalı şarkıcı José José, "Sono, come tu mi vuoi"nin İspanyolca sürümünü "Soy como quieras tú" adıyla kaydetti. İngiliz müzisyen Elvis Costello, Mina'nın "Un bacio è troppo poco" şarkısının müziğinden bir kısmı alarak When I Was Cruel albümünde kullandı. Tanita Tikaram, Mina'nın "And I Think of You - E penso a te" şarkısını İngilizce kaydederek The Best of Tanita Tikaram albümüne dahil etti. Süperstar olarak da bilinen Türk şarkıcı Ajda Pekkan'ın da bir düzineden fazla Mina şarkısını uyarlayıp kaydettiği bilinmektedir. Bunlar arasında "Parole parole" (Palavra), "Senza fiato" (Son Yolcu), "Il cigno dell'amore" (Düşünme Hiç), "Giorni" (Ya Sonra), "Mi mandi rose" (Kim Olsa Anlatır) ve "Ancora, ancora, ancora" (Aldatma) yer almaktadır. 2010 yılında, Chicago'lu grup La Scala, Mina'nın "Tu farai" adlı şarkısını Gretta Rochelle vokalleri eşliğinde rock türünde yorumladı.[69]

İspanyol sanatçı Mónica Naranjo, 1999'da Mina'nın İspanyolca uyarlamalarının bulunduğu Minage adlı albümü piyasaya sürdü. Albümde "Ancora, ancora, ancora", "Io é te da soli", "Fiume azzurro" ("Sobreviviré" adıyla) ve "L'immensità" yer almaktaydı. Mina ayrıca "Él se encuentra entre tú y yo" şarkısında düet olarak albüme dahil oldu.

Mina'nın 70. yaşı şerefine la Repubblica gazetesi bir okuyucu anketi yaparak tüm zamanların en iyi Mina şarkısını seçti. 30.000 kişinin katıldığı oylamada "Se telefonando" listenin zirvesinde yer aldı.[80]

Özel hayat

Mina, ergenliğinin ilk yıllarında Cremona'da burjuvazi elitleri tarafından sıklıkla ziyaret edilen Canottieri Baldesio spor kulübünde yüzücülük yaptı.[41] İlk erkek arkadaşı 16 yaşında yüzme havuzunda tanıştığı, US Cremonese futbol takımında defans olarak oynayan bir gençti.[41]

Mina 1962'de aktör Corrado Pani'ye âşık oldu. Pani'nin, ayrı yaşadığı karısından hâlen boşanmadığı hâlde Mina ile başladığı birlikteliği İtalyan halkını şaşırttı. İkilinin oğlu Massimiliano Pani 18 Nisan 1963 tarihinde dünyaya geldi. Mina bu birlikteliği gizlemeyi reddedince İtalyan televizyon ve radyolarından engellendi. Ancak satışları düşmeyince halk isteği sayesinde RAI 10 Ocak 1964'te bu yasağı kaldırdı. Bir yıl içinde de Pani ile olan birlikteliği son buldu.

Mina'nın erkek kardeşi Alfredo Mazzini 1965'te bir trafik kazasında öldü. Bir yıl sonra da babasıyla beraber İsviçre'nin Lugano şehrine yerleşti. Ancak sanatçının ilişkileri İtalya'da kaldı zira aktör Walter Chiari'ye açık olarak duygusal bir ilgisi bulunmaktaydı. Daha sonraları bir başka aktör Gian Maria Volonté ile başladığı ilişki, Volontè'nin bir aktrisle ilişkilerinin olduğu ortaya çıkınca bitti. Mina 1960'lar sonunda besteci Augusto Martelli üç yıllık bir birlikteliğe başladı ancak beklenenin aksine evlilik gerçekleşmedi. Mina'nın ikinci kocası Il Messaggero'da gazeteci olarak çalışan Virgilio Crocco'ydu. 1970'teki bu evliliğin sonucunda yasal olarak Anna Maria Mazzini Crocco adını aldı.[19] Kızları Benedetta Mazzini 11 Kasım 1971'de dünyaya geldi. Crocco ise 1973'te bir trafik kazasında öldü.[81]

Mina, şu anki kocası olan İsviçreli kardiyolog Eugenio Quaini ile 1981'de nişanlandı.[82] 1989 yılında İsviçre vatandaşlığı elde etti.[19] İkili, 10 Ocak 2006'da Lugano'da evlendi. Ülkedeki yasal zorunluluk nedeniyle de Anna Maria Quaini adını aldı.[1][2] Buna rağmen umumi olarak Mina Mazzini adını taşımakta olup[3] resmi internet sitesi de bu şekildedir.[83]

Diskografi

Tintarella di luna (1960) Il cielo in una stanza (1960) Due note (1961) Moliendo café (1962) Renato (1962) Stessa spiaggia, stesso mare (1963) 20 successi di Mina (1964) Mina (1964) Mina Nº 7 (1964) Studio Uno (1965) Mina interpretata da Mina (1965) Mina & Gaber: un'ora con loro (1965) Mina canta Napoli (1966) Studio Uno 66 (1966) Mina 2 (1966) Sabato sera - Studio Uno '67 (1967) 4 anni di successi (1967) Dedicato a mio padre (1967) Mina alla Bussola dal vivo (1968) Le più belle canzoni italiane interpretate da Mina (1968) Canzonissima '68 (1968) I discorsi (1969) Mina for You (1969) Incontro con Mina (1969) ...bugiardo più che mai...più incosciente che mai... (1969) Mina canta o Brasil (1970) ...quando tu mi spiavi in cima a un batticuore... (1970) Del mio meglio (1971) Mina (1971) Cinquemilaquarantatre (1972) Dalla Bussola (1972) Altro (1972) Del mio meglio n. 2 (1973) Frutta e verdura (1973) Amanti di valore (1973) evergreens (1974) Mina® (1974) Baby Gate (1974) Del mio meglio n. 3 (1975) La Mina (1975) Minacantalucio (1975) Singolare (1976) Plurale (1976) Del mio meglio n. 4 (1977) Mina quasi Jannacci (1977) Mina con Bignè (1977) di tanto in tanto (1978) Mina Live '78 (1978) Del mio meglio n. 5 (1979) Attila (1979) Kyrie (1980) Del mio meglio n. 6 Live (1981) Salomè (1981) Italiana (1982) Del mio meglio n. 7 (1983) Mina 25 (1983)

Catene (1984) Del mio meglio n. 8 (1985) Finalmente ho conosciuto il conte Dracula... (1985) Si, buana (1986) Del mio meglio n. 9 (1987) Rane supreme (1987) Oggi ti amo di più (1988) Ridi pagliaccio (1988) Uiallalla (1989) Ti conosco mascherina (1990) Caterpillar (1991) Sorelle Lumière (1992) Mina canta i Beatles (1993) Lochness (1993) Mazzini canta Battisti (1994) Canarino mannaro (1994) Pappa di latte (1995) Canzoni d'autore (1996) Cremona (1996) Napoli (1996) Minantologia (1997) Leggera (1997) Mina Gold (1998) Mina Sanremo (1998) Mina Celentano (1998) Mina Studio Collection (1998) Mina Gold 2 (1999) Olio (1999) Mina n° 0 (1999) Mina per Wind (2000) Mina Love Collection (2000) Dalla terra (2000) Colección latina (2001) Sconcerto (2001) Veleno (2002) In duo (2003) Napoli secondo estratto (2003) Napoli primo, secondo e terzo estratto (2003) The Platinum Collection (2004) Una Mina d'amore (2004) Bula Bula (2005) L'allieva (2005) Platinum Collection 2 (2006) Ti amo... (2006) Bau (2006) Todavía (2007) Sulla tua bocca lo dirò (2009) Riassunti d'amore - Mina straniera (2009) Riassunti d'amore - Mina con archi (2009) Riassunti d'amore - La calma (2009) Riassunti d'amore - Per quando ti amo (2009) Riassunti d'amore - Mina Cover (2009) Facile (2009) Caramella (2010) Piccola streenna (2010) Piccolino (2011) 12 (American song book) (2012) Christmas song book (2013)

Filmografi

• Juke box - Urli d'amore (1959)
• Teddy Boys della canzone (1960)
• Urlatori alla sbarra (1960)
• Madri pericolose (1960)
• Io bacio... tu baci (1961)
• Mina... fuori la guardia (1961)
• Das haben die Mädchen gern (1962)
• Appuntamento in Riviera (1962)
• Silvester Show (1964)
• Per amore... per magia... (1967)

DVD

Mina, 1965'te gıda şirketi Barilla ile bir anlaşma imzalayarak 1971'deki on makarna reklamında oynadı. Bu seri Piero Gherardi ve Valerio Zurlini tarafından yönetildi. 2005'te sanatçının Barilla için yaptığı reklamlar VHS ve DVD formatında Nei caroselli Barilla adıyla piyasaya sürüldü. 16 Eylül 1972'de La Bussola Club'ta verdiği konser de PDU kayıt şirketi tarafından Mina alla Bussola Live '72 adıyla piyasaya sürüldü. Polivideo TV şirketi tarafından kaydedilen konser, Sky Italia'da 1 ila 21 Ocak 1973 tarihleri arasında bir seri olarak gösterildi.

Bibliyografi

• Mina, come sono - Gianni Pettenati (Virgilio 1980)
• Mina, la voce - Mario Guarino (Forte 1983)
• Unicamente Mina - Flavio Merkel ve Paolo Belluso (Gammalibri 1983)
• La leggendaria Mina (PDU Italiana Edizioni Musicali S.r.l./Curci 1983)
• Mina. Storia di un mito raccontato - Nino Romano (Rusconi 1986)
• Mina nelle fotografie di Mauro Balletti (Campanotto 1990)
• Mina - Le immagini e la storia di un mito (Eden 1992)
• Mina - Mito e mistero - Nino Romano (Sperling & Kupfer 1996)
• Mina - I miti - Antonella Giola, Daniela Teruzzi & Gherardo Gentili (Arnoldo Mondadori 1997)
• Mina - I mille volti di una voce - Romy Padovano (Arnoldo Mondadori 1998)
• Divina Mina - Dora Giannetti (Zelig 1998)
• Mina - Roberta Maresci (Gremese 1998)
• Mina - Una forza incantatrice - Franco Fabbri & Luigi Pestalozza (eds. Euresis 1998)
• Mina - La sua vita, i suoi successi - Gianni Lucini (Sonzogno 1999)
• Mina, il mito (Tempo Libro 1999)
• Studio Mina - Flaviano De Luca (ed. Elle U Multimedia 1999)
• Mina disegnata fotografata - Authors' copyright- 2001
• Mina: Gli anni Italdisc 1959–1964 - Marco Castiglioni, Fulvio Fiore, Maurizio Maiotti, Stefania Fiore, Barbara Alari and Maurizio Maiotti (Satisfaction 2001)
• Mina 1958–2005 Ancora insieme - Marcello Bufacchi (Riuniti 2005)
• Mina talk. Vent'anni di interviste. 1959–1979 - Fernando Fratarcangeli (Coniglio 2005)
• Mina... il fascino della tigre - Ghea Irene (Lo Vecchio 2006)

Dış bağlantılar

• IMDb'de Mina
• Mina Resmi İnternet Sitesi10 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

1. "Mina si è sposata a Lugano la cerimonia il 10 gennaio (Mina 10 Ocak'ta Lugano'da bir törenle evlendi)". la Repubblica (İtalyanca). 1 Mart 2006. 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
2. "Mina ha sposato Quaini dopo 25 anni (Mina 25 yıl sonra Quaini ile evlendi)". Corriere della Sera. 2 Mart 2006. s. 46. 2 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
3. Communication of President of the Italian Republic 1 Haziran 2001. İtalyanca.
4. Carrera, Alessandro (2001). "Folk music and popular song from the nineteenth century to the 1990s". Zygmunt Guido Baranski, Rebecca J. West (Ed.). The Cambridge Companion to Modern Italian Culture. Cambridge University Press. ss. 325-336.
5. "Biography of Mina". Rai International Online. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2010.
6. Rina Gagliardi. "Mina, una stella come la Callas" (İtalyanca). Confederazione Democratica Lavoratori Sammarinesi. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
7. Maria Luisa Agnese (26 Mart 2010). "Mina, la prima femminista (anche se non lo sapeva) (Mina, the first feminist (although she didn't know that))". Corriere della Sera (İtalyanca). s. 36. 2 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
8. "Top Annuali Singles" (İtalyanca). Hit Parade Italia. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2010.
9. "Top annuali album" (İtalyanca). Hit Parade Italia. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2010.
10. "Sounds: New Digs. Catalog of Cool". 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
11. "Chartverfolgung / Mina / Single" (Almanca). Music Line. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
12. "Mina ha conquistato la Germania", ("Mina has conquered Germany". İtalyanca). Grand Hotel, 14 Temmuz 1962
13. F. Fratarcangeli, "Mina talk", Coniglio, 2005, p.87. İtalyanca.
14. Mina. Storia di un mito by Nino Romano (Rusconi 1986)
15. Coriandoli. Galleria della canzone. İtalyanca. 27 Haziran 2007 tarihinde erişildi.
16. Tintarella di Luna 3 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hit Parade Italia
17. Se stasera sono qui Hit Parade Italia. İtalyanca. 31 Temmuz 2010 tarihinde erişildi.
18. Marcello Giannotti (2001). L'enciclopedia di Sanremo (Encyclopedia of Sanremo) (İtalyanca). Roma, İtalya: Gremese.
19. "Da ieri Mina e' diventata cittadina svizzera (Yesterday Mina acquired Swiss citizenship)". la Repubblica (İtalyanca). 7 Kasım 1989. 1 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
20. Mina. Biografia 30 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Musicalstore.it site. İtalyanca. 27 Haziran 2007'de erişildi.
21. "Senti questa chitarra... Gli Anni '60" (İtalyanca). Toscana musiche. 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2010.
22. Theresa Wong (2009). "Here's Mina for you". Art Practical. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
23. P.Belluso-F.Merkel, Unicamente Mina, Gammalibri 1983, p.12
24. Rivarolo del Re, 24 settembre 31 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. La Provincia newspaper, 24 Eylül. İtalyanca. 3 Temmuz 2007 tarihinde erişildi.
25. Guai ai finiti. Maurizio Targa. Hit Parade Italia
26. Guido Gerosa Nascono le stelle a Porta Garibaldi 31 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Birth of a star at Porta Garibaldi]. La Notte. 2 Aralık 1958. İtalyanca
27. Marcello Bufacchi, Mina 1958–2005 Ancora insieme, Riuniti 2005, p.13. İtalyanca.
28. T.Crotti, G.Bassi, "Mina prima di Mina", Rizzoli Editore, 2007, p.64. İtalyanca.
29. Nessuno. In TV esplode Mina 11 Ağustos 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Galleria della canzone site. İtalyanca. 27 Haziran 2007 tarihinde erişildi.
30. Sanremo 1960 (10a Edizione). Hit Parade Italia. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
31. Il cielo in una stanza 18 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
32. Paolo Grugni. Canzoni sempreverdi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Madrepennuta.it. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
33. Sanremo 1961 (11a Edizione). Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
34. "Banzai Mina! Bentornata Mina!". Musica E Dischi. 25 Haziran 1961. İtalyanca.
35. "Mina ha stregato il Venezuela". Gente 25 Ağustos 1961. İtalyanca.
36. "Mina ha conquistato dal vivo gli spagnoli" (İtalyanca). Oggi 1 Şubat 1962
37. "Mina incide in tedesco" (İtalyanca). Musica e dischi, 1 Nisan 1962
38. Mina. Ready Steady Girls website. 21 Şubat 2008 tarihinde erişildi.
39. Nummer-1-Singles 1962 RubyCon. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
40. La fiera dei sogni 6 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Minamazzini.com. İtalyanca. 22 Şubat 2008 tarihinde erişildi.
41. "Mina". Il decoder. 17 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010.
42. Mina nuova maniera 31 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bella journal, 29 Mart 1964. İtalyanca.
43. Studio Uno 14 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Minamazzini.com. İtalyanca. 30 Temmuz 2010 tarihinde erişildi.
44. Un anno d'amore Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
45. Artist: Nino Ferrer. Secondhandsongs.com. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
46. "Se telefonando" (İtalyanca). Hit Parade Italia. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2010.
47. Morricone, Ennio. Classical Music Library Biography 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. SibeliusMusic site. 27 Haziran 2007 tarihinde erişildi.
48. Sono come tu mi vuoi Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
49. L'immensità. Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
50. Senza rete 14 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Minamazzini.com site. İtalyanca. 30 Temmuz 2010 tarihinde erişildi.
51. Mina Alla Bussola Dal Vivo discogs. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
52. Mina 23 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Archivo RAI Uno site. İtalyanca. 27 Haziran 2007 tarihinde erişildi.
53. Zum zum zum Galleria della canzone. İtalyanca. 27 Haziran 2007 tarihinde erişildi.
54. Settimana 20 Dicembre 1968 Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
55. "I singoli più venduti del 1968 (Biggest-selling singles of 1968)" (İtalyanca). Hit Parade Italia. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2010.
56. A che gioco giochiamo 14 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Minamazzini.com. İtalyanca. 30 Temmuz 2010 tarihinde erişildi.
57. I singoli più venduti del 1969. Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
58. "Jaki Irvine". frieze. Cilt 56. 2001. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
59. Mina - I mille volti di una voce by Romy Padovano (Arnoldo Mondadori 1998)
60. Fiume azzurro Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
61. Parole parole Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
62. Mina e l'orchestra live '72 7 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lele Cerri. İtalyanca. 27 Haziran 2007 tarihinde erişildi.
63. Settimana 13 Ottobre 1972 Hit Parade Italia. İtalyanca. 31 Temmuz 2010 tarihinde erişildi.
64. La Bussola Galleriadellacanzone.it. İtalyanca. 1 Eylül 2007 tarihinde erişildi.
65. Non gioco piu Hit Parade Italia. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
66. Ancora ancora ancora Galleria della canzone. İtalyanca. 28 Haziran 2007 tarihinde erişildi.
67. Il Cabaret a Milano 20 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Milano Metropoli. İtalyanca. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
68. Marcello Bufacchi, Mina 1958–2005 Ancora insieme, Editori Riuniti 2005, s.13. İtalyanca
69. Song of the Day: La Scala ft. Gretta Rochelle, “Tu Farai” (Mina cover) Cover Me. 23 Ağustos 2010 tarihinde erişildi.
70. Mina - Fumo blu (Ta ra ta ta ta ta) Musica e memoria. İtalyanca. 21 Ocak 2008 tarihinde erişildi.
71. La RAI e le canzoni "oscurate" 1 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Musica e memoria. İtalyanca. 21 Ocak 2007 tarihinde erişildi.
72. Antonella Giola, Daniela Teruzzi, Gherardo Gentili. Mina - I miti. Arnoldo Mondadori 1997. İtalyanca.
73. "Io e te da soli" (İtalyanca). Hit Parade Italia. 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010.
74. "Mina...che cosa sei?!?" (İspanyolca). Alternativoteatral. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2012.
75. Mina. Todavia (album) Spanish charts. İspanyolca. 31 Temmuz 2010 tarihinde erişildi.
76. Annie Janeiro Randall (2009). Dusty!: Queen of the postmods. Oxford University Press.
77. Se telefonando 14 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Françoise Hardy - Mon amie la rose site. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
78. '73 - The Hits Go-Set Australian Charts. 25 Mayıs 2010 tarihinde erişildi.
79. Billboard Hits of the World. 1973. Erişim tarihi: 19 Ekim 2009.
80. (İtalyanca) Gino Castaldo (25 Mart 2010). "E Mamma Mina cestinò i complimenti dei Beatles". La Repubblica (İtalyanca). 31 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.
81. "Mina Anna Mazzini, biografia" (İtalyanca). Fondazione italiani. 13 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2010.
82. "Sotto i ferri in italia ma il chirurgo e negli usa" (PDF). Abmedica.it. 12 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2012.
83. "mina" (İtalyanca). Mina Mazzini. 10 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014.