Katolik Kilisesi

Katolik Kilisesi veya Roma Katolik Kilisesi (Latin Katolik Kilisesi), ruhanî başkanı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi[1]. Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır.[2] Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.

→Kilise sözcüğünün diğer anlamları için Kilise (anlam ayrımı) sayfasına bakınız

Katoliklik, Kutsal Ruh'un kaynağı, İsa'nın ilâhî yönü, geleneklere verdiği önem, dini törenler ve Havari Petrus'un halefi kabul ettiği Roma Başpiskoposu'na (Papa) verdiği ayrıcalıklarla diğer Hristiyan mezheplerinden ayrılır. Papa'nın yanılamayacağı 1870'te alınan bir kararla resmileşmiştir.

• Katolik Kilisesi azizlere ve Meryem'e diğer kiliselerden daha fazla kutsiyet verir.
• Sadece erkekler papaz olabilirler. Evlenemezler, cinsel ilişkide bulunamazlar.
• Katolik Kilisesi boşanmaya, kürtaja ve suni döllenmeye karşıdır.
• Günah çıkarma çok önemli bir yer tutar.

Katoliklik de Ortodoksluk gibi 4. Ekümenik konsil olan İstanbul Kadıköy Konsili (Kalkedon Konsili)'nin kararlarını tanıyan bir kilisedir ancak Ortodoks Kilisesi sadece ilk 7 konsili tanımış, bundan sonra yapılanları geçersiz saymıştır. Oysa Katolik kilisesi 20 Konsilin kararlarının da bağlayıcı olduğunu savunur.

Köken bilimi

Katolik sözcüğü, Yunanca katholikos (evrensel) kelimesinden türetilmiştir.[3]

Kadıköy Konsili'nde alınan kararlar

• Hristiyanlık inancına göre İsa'da hem insânî hem de ilâhî özellikler bulunmaktadır. Bu özellikler, Meryem İsa'yı doğurmadan önce de bulunmaktaydı. İsa, Tanrı olarak baba ile aynı özden, İnsan olarak da günahlar hariç insanlarla aynı özdendir. Dolayısıyla Meryem, sadece İnsan olan İsa'nın değil, Tanrı olan İsa'nın da anası olup ve ona Tanrı Anası anlamına gelen Theotokos denilmelidir.
• Bu farklı tabiatlar birleştikten sonra hiçbir şekilde değişime uğramayıp kendi özelliklerini muhafaza etmişlerdir.
• Çarmıhta acı çeken, İsa'nın sadece İnsanî Tabiat'ı olup bu acı İlâhî Tabiat'a dokunmamıştır.
• Aslında Diofizit görüşe yatkın olan bu karara itiraz eden Monofizit piskoposlar, kendi bağımsız kiliselerini kurmuşlardır.

Tarihi

Mezhebin ilk kurucusu havarilerden Petrus olduğundan papalar, Petrus'un vekili sayılırlar.

Katolikler, Kutsal Ruh'un kaynağı ile ilgili bir tartışma sonucu Ortodoksluk'tan ayrılmışlardır. Ortodoksluğa göre Kutsal Ruh Baba'dan çıkmışken Katoliklere göre Baba ile Oğul'dan çıkmıştır.

Bu ayrım sonucu Roma Kilisesi, 1054 yılında Ayasofya'ya gönderdiği bir belge ile Ortodoksluk'tan tamamen ayrılmıştır ve iki kilise, birbirlerini karşılıklı aforoz etmişlerdir.

1204 yılında 4. Haçlı Seferleri sırasında Haçlı ordusunun İstanbul'u yağmalayıp Ortodoks kiliselerini basması ve Ortodoks rahiplerini öldürmesi sonucu nefret daha da artmıştır.

Vatikan Ruhanî Meclisi, 1870 yılında çıkarttığı bir kanunla papanın yanılmazlık ilkesini kabul etmiştir. Buna göre papa, Kutsal Ruh'un denetiminde olduğundan kilise sinotlarında kilisenin başı vasfıyla yanılmaz. Bir Katolik olarak günâhkâr olup günah çıkartması, her Katoliğe farz olduğu gibi ona da farzdır.

1964 yılında dönemin papası VI. Paulus ile Ekümenik Patrik I. Athenagoras, karşılıklı olarak aforozları iptâl etmişlerdir. Papa XVI. Benedictus'un Türkiye'de Rum Ortodoks Patrikhanesi ve İngiltere'de Anglikan Kilisesi'ni ziyareti bu kiliseleri daha da birbirine yakınlaştırmış ve ileride bir birleşme için zemin hazırlamıştır.

Katolik Kilisesi'nin yayılması

İnanç sistemi

• Papa, İsa'nın havarisi ve Petrus'un vekilidir. Dinî konularda asla Roma Kilisesi'nin başı sıfatıyla yanılmaz, Roma Kilisesi de baş kilisedir.
• Roma Kilisesi Kutsal Ruh tarafından idare edilir ve evrenseldir.
• Kutsal Ruh, Baba ve Oğul'dan çıkmıştır (Ortodokslar, sadece Baba'dan çıktığına inanırlar).
• İsa hem insan, hem de tanrı tabiatına sahiptir.
• Meryem günahsız olup bâkiredir. Şefaatte bulunma yetkisi vardır.
• Azizler şefaatte bulunabilirler.
• Komünyon (Efkaristiya) âyininde ekmek mayasız olmalıdır.
• Günah çıkartma ve papaza itiraf gereklidir.
• Yedi sakrament vardır (Efkaristiya, Vaftiz, Güçlendirme, Evlilik, Ruhbanlık, Tövbe=İtiraf, Kutsal Yağ Sürme)
• Ruhban sınıfı evlenemez. Ancak ruhban sınıfına dahil olanlardan diyakon (diyakozlar) evlenebilir.
• Bugüne kadar toplanan 20 konsilin kararları da kabul edilmelidir.
• Cuma günleri et ve yağlı yiyecekler yenilmez.

Kilisenin yedi sakramenti (sırrı)

• Vaftiz esrarı
• Güçlendirme esrarı
• Efkaristiya
• İtiraf esrarı
• Kutsal yağ sürme esrarı
• Ruhbanlık esrarı
• Evlendirme esrarı

Protestan kiliseleri, genellikle vaftiz esrarı ve efkaristiya esrarını kabul eder.

Kaynakça

1. Oxford İngilizce Sözlük, Roman Catholic Church
2. Human, Roman Catholic Church
3. "Katolik Kilisesi." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.