Mustafa Akıncı

Mustafa Akıncı (d. 28 Aralık 1947, Limasol), Kıbrıs Türkü siyasetçi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin 4. Cumhurbaşkanı. 2015'ten 2020'ye kadar cumhurbaşkanlığı görevini yaptı. 2015 cumhurbaşkanlığı seçiminde %60,6 oy oranıyla ikinci turda Cumhurbaşkanı seçilen Akıncı, Cumhurbaşkanlığı süresince Nikos Anastasiadis'le görüşerek Kıbrıs sorununa iki toplumlu, iki bölgeli bir federasyon çerçevesinde çözüm bulmaya çalıştı, çözüm süreci 2017 yılında çöktü. 2020 seçimine bağımsız aday olarak katılmış ve seçimi ikinci turda kaybetmiştir. Son seçimden sonra siyaseti bıraktığını açıklamıştır.

Mustafa Akıncı
4. KKTC Cumhurbaşkanı
Görev süresi 30 Nisan 2015 - 23 Ekim 2020[1]
Başbakan	Özkan Yorgancıoğlu Ömer Kalyoncu Hüseyin Özgürgün Tufan Erhürman Ersin Tatar
Yerine geldiği	Derviş Eroğlu
Yerine gelen	Ersin Tatar
Kişisel bilgiler
Doğum	28 Aralık 1947 Limasol, Britanya Kıbrısı
Partisi	TKP (1976-2001) BDH (2001-2006) TDP (2007-2014) Bağımsız (2014-2020)
Evlilik(ler)	Meral Akıncı
Bitirdiği okul	Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Resmî site	Mustafa Akıncı

İlk yılları

Limasol'da doğan Akıncı, oradaki 19 Mayıs Lisesinde eğitim gördü. O dönemde Limasol'da diğer Kıbrıs Türk topluluklarına kıyasla daha canlı bir sosyal yaşamın olduğunu, bunun da kendisini ortaokulda ve lisede tiyatro ve müziğe yönlendirdiğini söyler. Limasol'da oyunlarda sahne aldı, 19 Mayıs Lisesinin bandosunda çaldı, "Kareler" isimli bir müzik grubunun parçası oldu ve bu grubun parçası olarak Fazıl Küçük'ün kızının düğününde çaldı.[2]

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi mezunudur.[3] Üniversitede bulunduğu dönem Türkiye'de 68 Kuşağı'nın etkinlik gösterdiği dönemdi; "muhalif" bir mizacı olduğunu belirten Akıncı o dönemin öğrenci hareketlerinden etkilendiğini söyler. Üniversitede Kıbrıslılar Cemiyeti'nin yönetiminde yer aldı. 1973 yılında adaya döndü ve Lefkoşa'ya yerleşti.[2]

Siyasi kariyeri (1975-2015)

Belediye başkanlığı

1975 yılında oluşturulan Kıbrıs Türk Federe Devleti Kurucu Meclisine seçildi.[3] 24 Mayıs 1976 tarihindeki yerel seçimde Lefkoşa Türk Belediyesi başkanlığı için Toplumcu Kurtuluş Partisi'nden (TKP) aday oldu. Cumhuriyetçi Türk Partisi'nin desteğini aldı. Seçimdeki en büyük rakibi Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın desteklediği Ulusal Birlik Partisi (UBP) adayı iş adamı Nevzat Uzunoğlu'ydu. Akıncı 1500 oy farkla ve %48.99'luk bir oranla Lefkoşa Türk Belediyesi'nin ilk seçilmiş başkanı olurken Uzunoğlu %31.81'de kaldı.[4][5] 1990 yılına kadar bu görevi kesintisiz yürüttü.[6] 1 Haziran 1980 tarihli ikinci seçiminde %39.98 oranla yeniden seçildi.[7] 2 Haziran 1986 tarihli üçüncü seçiminde UBP belediyeyi almak için kapsamlı bir kampanya yürütse de UBP adayı Ramiz Manyera'nın aldığı %40.93'lük oy yetersiz kaldı; Akıncı %46.42 ile üçüncü bir dönem için seçildi.[8]

Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği’nin kuruluşunda etkin rol üstlenerek birliğin ilk başkanlığını yapmıştır. 14 yıl boyunca Lefkoşa Türk Belediyesi başkanlığı yapmıştır.

TKP genel başkanlığı ve sonrası

1987 yılından 2001 yılına kadar Toplumcu Kurtuluş Partisi Genel Başkanlığı görevinde bulunmuştur. 1993 - 2009 yılları arasında da Milletvekilliği görevini sürdürmüştür. 1999-2001 döneminde ise Başbakan Yardımcılığı ve Turizm Bakanlığı görevini üstlenmiştir. Annan Planı döneminde oluşturulan Barış ve Demokrasi Hareketi'nin (BDH) kurucularından olup, liderliğini üstlenmiştir. Toplumcu Demokrasi Partisi'nin oluşumu ile birlikte başkanlık görevini devretmiştir.

Oxford, Harvard ve Yale Üniversiteleri gibi dünyaca tanınmış akademik platformlar ile Chatham House gibi uluslararası forumlarda Kıbrıs konusuna ilişkin konferanslar verip panellere konuşmacı olarak katılmıştır.

2015 Cumhurbaşkanlığı seçimi

2015 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçimine bağımsız aday olarak katıldı ve ikinci turda aldığı 60.50%'lik oyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçildi.

Cumhurbaşkanlığı (2015-2020)

Akıncı ve John Kerry New York'ta

2015 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçiminde ikinci turda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilmesi ile birlikte Kıbrıs sorununu çözmek üzere çalışmalara da hız veren Mustafa Akıncı 11 ve 15 Mayıs 2015'te Kıbrıs müzakereleri çerçevesinde Kıbrıslı Rum Lider Nikos Anastaiades ile görüşmelere başladı.[9]

Anastasiadis'le devam eden görüşmeler, ilk olarak Kasım 2016'da İsviçre'nin Mont Pèlerin kasabasında gerçekleşen ve toprak konusu üzerine yoğunlaşan iki zirvede devam etti. Bu görüşmelerden herhangi bir sonuç alınamadı. Başarısızlıktan dolayı Akıncı Rum tarafının "maksimalist talepleri"ni suçlarken, Rum tarafıysa Türk tarafının pozisyonunu suçladı.[10][11]

Bunun ardından Birleşmiş Milletler himayelerinde devam eden görüşme süreci, Temmuz 2017'de Crans-Montana'da gerçekleşen 5+1 formatındaki zirvede (Kıbrıslı Rumlar, Kıbrıslı Türkler, Türkiye, Yunanistan, İngiltere + Birleşmiş Milletler) sonuç alınamamasıyla çöktü.[12]

Müzakere sürecinde Akıncı Kıbrıslı Türklerle Rumlar arasında başkanlığın dönüşümlü olması gerektiği üzerinde ısrarcı oldu. Toprak konusunda, Kıbrıs Türk tarafının toprakların %29,2'sine sahip olacağı, aradaki farkı Rum tarafına vereceği şekilde düzenlemenin yapıldığı bir harita sundu.[13] Akıncı, bunun daha önce Rauf Denktaş tarafından kabul edilen "%29+" prensibi doğrultusunda yapıldığını ifade etti ve basında çıkan, verdiği iddia edilen haritaları yalanladı.[14] Kıbrıs Türk tarafının toprak konusunda taviz vermesi Kıbrıs müzakerelerinde önceden de gündemde olan bir konu olup, Birleşmiş Milletler ve Türkiye Başbakanı Turgut Özal'ın baskılarıyla Denktaş 1985 yılında %29+ oranını kabul etmişti.[15]

2020 cumhurbaşkanlığı kampanyası

Girne'de Mustafa Akıncı reklamı bulunan bir otobüs durağı

Görevdeki Cumhurbaşkanı Akıncı, 5 Şubat 2020'de Lefkoşa'da düzenlenen "Güven ve Kararlılık Gecesi"nde adaylığını ilan etti ve "Güven ve Kararlılık Belgesi" adı altındaki ikinci dönem vizyonunu açıkladı. Bu etkinlikte Akıncı, makul ve mümkün olan tek çözümün federal model olduğunu savundu ve "Biz ne Güney Kıbrıs’ın azınlığı olmak, ne de Türkiye’ye bağımlı bir alt yönetim görmek istiyoruz." ifadesini kullandı.[16] Akıncı'nın seçim kampanyası "Cevap Akıncı" sloganı etrafında şekillendi, bunun yanı sıra "güven", "kararlılık"," "samimiyet", "sorumluluk" gibi kavramlara vurgu yapıldı.[17]

Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP) Başkanı Cemal Özyiğit, Akıncı'nın henüz adaylığını açıklamadığı 23 Ekim 2019 tarihinde partisinin aday olması hâlinde Akıncı'ya destek vereceğini açıkladı.[18] TDP'nin yanı sıra, Toplumcu Kurtuluş Partisi Yeni Güçler,[19] Bağımsızlık Yolu,[20] Birleşik Kıbrıs Partisi[21] ve Sol Hareket[22] Mustafa Akıncı'yı destekledi.

Akıncı, seçim süreci boyunca açıkça Türkiye'den seçimlere müdahale edildiğine, kendisine oy verilmemesine dair Türkiye'den gelen Adalet ve Kalkınma Partisi ile Milliyetçi Hareket Partisi milletvekillerinin köy köy dolaşıp kampanya yaptığına dair ifadeler kullandı.[23][24] Kampanyasının başlangıcının ardından adaylığını çekmesi için Türkiye makamlarınca tehdit edildiğine dair açıklamalarda bulundu.[25] Bu iddiaların tamamı Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği tarafından reddedildi.[26]

Ödülleri

LTB Başkanlığı sırasında Lefkoşa Rum Belediye Başkanı ile Lefkoşa Kanalizasyon Projesi ve Lefkoşa İmar Planı konularında uzlaşma sağlayarak bu projelerin işbirliği içinde hayata geçmesini sağlamıştır. Bu çerçevede Lefkoşa İmar Planı 1989 yılında 'Dünya Habitat Ödülü'ne, 2007 yılında ise Ağa Han (Aga Khan) mimarlık ödülüne layık görülmüştür. 2003 yılında da Lefkoşa Rum Belediyesi eski Başkanı ile yaptıkları çalışmalardan ötürü 'Europa Nostra Onur Ödülü (Medal of Honour)'ne layık görülmüştür.

Kitabı

Mustafa Akıncı'nın Belediye Başkanlığı'nda 14 Yıl isimli kitabı bulunmaktadır.[27]

Özel hayatı

Soldaki Akıncı ve eşi Meral Akıncı.

Meral Akıncı'yla evlidir ve üç çocuğu, iki torunu vardır.[3] Eşiyle Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde eğitim görürken tanıştı. Meral Akıncı (Birinci) orada psikoloji okumaktaydı ve adaya dönüşü sonrası Kıbrıs Türk toplumunun ilk psikoloğu oldu. 1974 yılının şubat ayında evlendiler. İlk kızları (Doğa) 1975'te, ikinci kızları (Çınla) 1981'de ve üçüncü kızları (Zerrin) 1982'de doğdu.[28]

İyi derecede İngilizce bilir.[3]

Kaynakça

1. https://www.kibrispostasi.com/c35-KIBRIS_HABERLERI/n352899-fuat-oktay-ersin-tatarin-yemin-toreni-icin-kktcye-geliyor
2. ""Çıkar ilişkileri geleceği kurmayı olumsuz etkiledi"". Haber Kıbrıs. 11 Haziran 2012. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017.
3. "Mustafa Akıncı Kimdir?". Mustafa Akıncı web sitesi. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017.
4. Cemal, Akay (25 Mayıs 1976). "Denktaş'ın Adayı Lefkoşa Belediye Seçimini Kaybetti". Milliyet. s. 1.
5. "Kıbrıs Türk Federe Devleti Resmi Gazete Ek III Tebliğ ve İlanlar" (PDF). KKTC Yüksek Seçim Kurulu. 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017.
6. "Portre: Mustafa Akıncı". Al Jazeera Turk. 25 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017.
7. "Yüksek Seçim Kurulundan İlan" (PDF). KKTC Yüksek Seçim Kurulu. 7 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017.
8. Cemal, Akay (3 Haziran 1986). "Zafer, UBP'nin". Milliyet. s. 5.
9. "Arşivlenmiş kopya". 31 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2015.
10. "Swiss talks break down in blow for Cyprus peace hopes". AFP. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.
11. "Cyprus reunification talks break down in Switzerland". Politice.eu. 23 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.
12. "Cyprus reunification talks collapse amid angry scenes". The Guardian. 7 Temmuz 2017. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.
13. "AKINCI: "NOKTALANANA KADAR SÜREÇ DEVAM EDECEK"". Yenidüzen. 6 Temmuz 2017. 6 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
14. "KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı harita iddialarını yalanladı". Habertürk. 16 Ocak 2017. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
15. "29 Artı'nın hikayesi: Denktaş kabul etti, Kiprianu imzalamaktan kaçındı". Kıbrıs Gazetesi. 31 Ocak 2017.
16. ""Ne azınlık, ne alt yönetim"". Yenidüzen. 5 Şubat 2020. 8 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020.
17. "Cumhurbaşkanlığı Seçimi propaganda dönemi koronavirüs gölgesinde geçiyor". BRT. 20 Eylül 2020. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
18. "Özyiğit'den Akıncı'ya açık destek". Kıbrıs Haberci. 23 Ekim 2019. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
19. "TKP-YG Akıncı'yı aktif olarak destekleme kararı aldı". Haber Kıbrıs. 14 Şubat 2020. 28 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
20. "Bağımsızlık Yolu, Mustafa Akıncı'yı destekleyeceğini duyurdu". Kıbrıs Postası. 1 Şubat 2020. 11 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
21. "BKP, Akıncı'ya destek verecek". Yenidüzen. 12 Şubat 2020. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
22. "Sol Hareket'ten Akıncı'ya destek". Kıbrıs Genç TV. 9 Şubat 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
23. "Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı: "Büyükelçilik seçim karargahına döndü"". Kıbrıs Postası. 1 Ekim 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
24. "Kuzey Kıbrıs'taki Cumhurbaşkanlığı seçimi, müzakereleri ve Doğu Akdeniz'de dengeleri nasıl etkileyebilir?". BBC Türkçe. 20 Eylül 2020. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
25. "Akıncı "Tehdit edildim", Lefkoşa Büyükelçiliği "Gerçek dışı" dedi". Bianet. 9 Ekim 2020. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
26. "Büyükelçi'den Akıncı'ya cevap". Havadis. 9 Ekim 2020. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
27. "Arşivlenmiş kopya". 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2015.
28. "Meral Akıncı". BRT Yaşamın Mutfağında Belgeseli. 21 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2017.

Siyasi görevi
Önce gelen: Derviş Eroğlu	KKTC Cumhurbaşkanı 30 Nisan 2015 - 23 Ekim 2020	Sonra gelen: Ersin Tatar
Önce gelen: Serdar Denktaş	KKTC Başbakan Yardımcısı ve Turizm Bakanı 30 Aralık 1998 - 8 Haziran 2001	Sonra gelen: Serdar Denktaş
Önce gelen: Ziver Bodamyalızade	Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı 1976-1990	Sonra gelen: Burhan Yetkili
Parti siyasi görevi
Önce gelen: İsmail Bozkurt	Toplumcu Kurtuluş Partisi Genel Başkanı 1987-2001	Sonra gelen: Hüseyin Angolemli