Britanya Kıbrısı

Kıbrıs, Birleşik Krallık'ın 1878-1960 tarihleri arasında Kıbrıs'ta kurduğu idare.

Başlığın diğer anlamları için Kıbrıs (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Kıbrıs Kolonisi (1878-1922)
Kıbrıs Taç Kolonisi (1922-1960)
1878-1960
31 Ağustos 1922 - 16 Ağustos 1960 arasında kullanılan Kıbrıs bayrağı
Arma
Kıbrıs'ın konumu.
Başkent Lefkoşa
Yaygın diller İngilizce, Türkçe ve Yunanca
Hükûmet Yüksek Komiserlik (1878-1925)
Valilik (1925-1960)
Yüksek Komiser  
• 1878 - 1879
Garnet Joseph Wolseley
• 1920 - 1925
Malcolm Stevenson
Vali  
• 1925 - 1926
Malcolm Stevenson
• 1957 - 1960
Hugh Mackintosh Foot
Tarihçe  
• Kuruluşu
1878
4 Haziran 1878
• Britanya'nın ilhâkı
5 Kasım 1914
• Lozan Antlaşması
23 Temmuz 1923
10 Mart 1925
• Dağılışı
1960
Para birimi Lira, Kuruş
Öncüller		Ardıllar
Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti
Kıbrıs Cumhuriyeti (1960-1963)
Ağrotur ve Dikelya
12 Temmuz 1878 tarihinde Lefkoşa burçlarına ilk kez Birleşik Krallık bayrağının çekilmesi.

93 Harbi sırasında Rus İmparatorluğu karşısında yenilen Osmanlı İmparatorluğu, Ruslara karşı ödün vermemek amacıyla[1], Birleşik Krallık'ın isteği üzerine ada 92.799 sterline[2] 4 Haziran 1878 tarihinde[3] imzalanan Kıbrıs Sözleşmesi ile kiralandı.[4] Osmanlı mülkiyeti devam ediyor sayılmakla birlikte, yönetim tamamen Birleşik Krallık'a geçti.[5] Adaya ilk Birleşik Krallık bayrağı, 12 Temmuz 1878 günü, Lefkoşa burçlarına çekildi.[6] Birleşik Krallık adayı "Komiser" diye tabir ettiği yüksek rütbeli yöneticilerle idare etti.[7] 1914'te başlayan I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın Birleşik Krallık karşısındaki Almanya'nın yanında savaşa girmesi üzerine Birleşik Krallık adayı ilhak edip adaya vali tayin etti.[8] Türkiye, 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın 21. maddesi gereğince, Birleşik Krallık'a adanın ilhakını tanıdı.[9] 1925 yılında Kıbrıs Crown Colony olarak ilan edildi ve adaya ilk Türkiye Cumhuriyeti konsolosu atandı.[10]

1880 yılında adada 12 hekim ve üç sağlık müfettişi bulunmaktaydı. 1903 yılında hekim sayısı 45'e, 1909'da 67'ye yükseldi. Köylerde sağlık hizmeti vermek amacıyla köy sağlık kuruluşları kuruldu. 1931'e kadar 27 tane açılan bu kuruluşların sayısı 1959'da 13'e düşmüştü.[11]

Adada Birleşik Krallık döneminde tütün endüstrisi de gelişti. Adadaki tütün fabrikalarının sayısı 8'e kadar çıktı. 1949 yılında yedi fabrikada yaklaşık 225 bin okkalık tütün ürünü üretilmekteydi.[12]

Ocak 1950 tarihinde Doğu Ortodoks Kilisesi, Kıbrıs Türk toplumunun boykot ettiği bir referandum düzenledi.[13] Referandumun sonucunda, katılan halkın %90'ı Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesi düşüncesi olan Enosis lehinde oy verdi.[14] 1955'te Kıbrıslı Rumların kurduğu EOKA örgütü Birleşik Krallık kuvvetlerini adadan çıkarmak için silahlı eylemlere başladı.[15] Bu zaman zarfında Kıbrıs Türkleri de silahlanmaya başladı[16] ve Birleşik Krallık adanın tamamını kontrolü altında zorlanıyordu.[17] Daha sonra taksim isteğinde bulunan Türk yapılanmalar ile enosis isteyen Rum yapılanmalar arasında şiddetli çatışmalar yaşandı.[18]

16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs adası Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık'ın "Kuruluş, İttifak ve Garanti" adındaki üç anlaşmayı imzalaması ile bağımsızlığını kazandı.[19] Birleşik Krallık, Ağrotur ve Dikelya adlı adanın %3'üne tekabül gelen askerî üsleri aldı.

Bayraklar
  • Mavi Sancak (1881-1922)
  • Mavi Sancak (1922-1960)
  • Kızıl Sancak (1922-1960)

Kaynakça
  1. Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.21–22.
  2. Eric Solsten (Derleyen), Cyprus, A Country Study, Washington, D.C.; GPO for the Library of Congress, 1993, s.20
  3. "Osmanlı Rus Savaşı". akintarih.com. 6 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2009.
  4. Şimşir, Bilal N. (Mart-Nisan-Mayıs 2001). "Ermeni Gailesinin Tarihsel Kökeni Üzerine". Ermeni Araştırmaları Dergisi, Sayı 1. Ermeni Araştrmaları Enstitüsü. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2009.
  5. "Osmanlı Egemenliğinde Kıbrıs Tarihi". Yeni Osmanlı Derneği. 20 Ocak 2007. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.
  6. Keshishian, Kevork K. (1978). Nicosia: Capital of Cyprus Then and Now. The Mouflon Book and Art Centre. ss. sf. 46.
  7. Fatma Toklu (2 Ekim 2008). "Kıbrıs'ta çekirge mücadelesi". Kıbrıs. 28 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
  8. "British Rule". U.S. Library of Congress (İngilizce). countrystudies.us. 3 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2009.
  9. "Lozan Antlaşması, 20-29 ss" (PDF). Türk Tarih Kurumu. 24 Temmuz 1923. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2009.
  10. Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 37. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3.
  11. Dedeçay, Servet Sami. Kıbrıs'taki Hastahaneler. Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi. ss. sf. 11-16.
  12. Dedeçay, Servet Sami. Kıbrıs'ta Tütün Ziraati, Tütün Ticareti ve Tütün Sanayii. Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi.
  13. Caesar V. Mavratsas. "Politics, Social Memory, and Identity in Greek Cyprus since 1974" (İngilizce). cyprus-conflict.net. 30 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2007.
  14. İsmail, Sabahattin. 20 Temmuz Barış Harekatının nedenleri, gelişimi, sonuçları; 29. sayfa, 1988.
  15. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 238. sayfa.
  16. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 227. sayfa.
  17. Cyprus: The Search for a Solution by David Hannay
  18. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 246. sayfa.
  19. Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 231. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.