Paşakadın, Sivrihisar
Paşakadın, Eskişehir ilinin Sivrihisar ilçesine bağlı bir mahalledir.
| Paşakadın | |
|---|---|
| Ülke |
 Türkiye |
| İl | Eskişehir |
| İlçe | Sivrihisar |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| Nüfus (2000) | |
| • Toplam | 302 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAZD) |
| İl alan kodu | 0222 |
| Posta kodu | 26600 |
Tarihçe
Mahallenin adının nereden geldiği şöyle anlatılır. 1800'lü yılların sonunda mahallede çeşme yokmuş ve o zamanlar o bölgeyi bir paşa idare ederken onun eşi ise bu köye gelip çeşme olmadığını görür ve bu köye derhal bir çeşme yapılmasını emreder ve mahallesin çeşmesi dikilir. Ve köylü o paşanın eşine olan minnettarlığını belirtmek için mahallesin adını paşakadın koyarlar. Paşakadın Köyü, Eskişehir'in Sivrihisar ilçesine bağlı olup Eskişehir-Ankara yoluna 1 km. stabilize yol, buradan da Sivrihisar'a asfalt yol ile 20 km. mesafededir. Köy, kuzeyinde Karacaören ve Karaburun, güneyinde Bahçecik, güney batısında Yaverören, batısında Karakaya, kuzeybatısında Sarıkavak ve doğusunda Kertek köyleri ile komşudur.
Paşakadın mahallesi, 1902 yılında Kırım'dan göç eden Kırım Tatarları tarafından kurulmuştur. Mahallenin ilk kurucuları Mehmet Aydoğan ve Kâzım Aydoğan isimli iki kardeştir. Köy devlet tarafından buraya iskân edilmiştir. Köy kuruluşu sırasında Sarıoğulları'nın yaylası olduğundan mera hususunda epey bir tartışma yaşanmıştır. Mahallenin ilk kuruluş yerinin daha önceleri Ermenilerle meskûn olduğu söyleniyor.
ilk olarak kurulduğunda 150 hanede 1500 kadar bir nüfusa sahip olan Paşakadın'da hâlen 60 hanede 250 kadar nüfus var. Bu nüfus içerisinde yaklaşık 70 yıldan beri bu mahallede yaşayan ve Bosna'dan gelen 2-3 hane Boşnak, bir o kadar da Karaçay Türkleri'nden sâkinler yaşıyor.
Mahallede cami 1903 yılında inşa edilmiş olup, o tarihten bu yana ibadete açıktır. ilkokul üç sınıflı olarak 1933 yılında açıldığında 60 civarında öğrencisi varmış.1939 yılında beş sınıflı olmuştur. Bu tarih resmî kayıtlarda 1937 olarak geçmektedir. Mahallenin ilk öğretmeni "Takınalı Hoca" lâkaplı Mehmet Ok'tur. Hâlen mahallede iki öğretmen, 40 kadar da öğrenci ile eğitime devam edilmektedir. Mahallede okur-yazar oranı % 100 olup, 8-9 kişi üniversiteyi bitirmiştir.
Mahallenin altyapı sorunu kalmamıştır. elektrik 1977'de gelmiş, su ise 1986'da her bir eve dağıtılmıştır. Ulaşımda köy dolmuşu kullanılmakta olup, Pazartesi, Perşembe ve Cumartesi günleri olmak üzere haftada üç gün hizmet vermektedir. Eskiden ulaşım vasıtası olarak da kullanılan at arabaları ile hasat ve harman edilen buğday Beylikahir (Beylikova) nahiyesine götürülürmüş. Ayni at arabası ile Eskişehir'e iki günde gidip gelen ise parmakla gösterilirmiş. Köylünün sağlık problemleriyle ilgilenmek için belirli zaman aralığında yakındaki Kaymaz nahiyesinden köye sağlık memuru gelmektedir.
Köylünün genel ekonomik seviyesi orta olup mahallede oturan hemen herkesin şehirde de bir evi vardır. Başlıca geçim kaynağı tarım olup, tarım yapılan arazi miktarı yaklaşık 40.000 dekardır. Bunun yarısı mera, kalanında da nadas uygulanarak buğday, arpa, yulaf ve nohut gibi ürünler yetiştirilmektedir. tarım, modern aletler kullanılarak yapılmaktadır.
Mahallede ilk traktörü 1950 yılında Hacı Faik Özcan almıştır. Mahallede hâlen (1997) 35 traktör, 6 biçerdöver, 15 de otomobil vardır. Mahallede neredeyse her sene 2-3 kişi traktörünü değiştirmektedir. Mahallede hayvancılık giderek azalan bir sayıyla yapılmaya devam ediyor. Paşakadın mahallesinde tarım yapılan araziler bulundukları mevkilere göre Otlakiye, Bakırlık, Tombacık ve Karşı Kıbla gibi çeşitli isimlerle anılmaktadır. Mahallede 1922 yılından 1930 yılına kadar kıtlık olmuştur.
Çevredeki diğer Kırım Tatar köyleri gibi Paşakadın'da da yakın zamanlara kadar Kırım Tatar âdetleri bütün canlılığıyla yaşamaktaydı. Bu âdetlerin en özgün olanlarından birisi de toylar yani düğünlerdi. Paşakadın'da toylar Perşembe gününden başlar, Pazar günü sona ererdi. Perşembe günü sogum soyulur, qave tüyülür, qatlama ve baqlava pişirilirdi. Cuma günü misafirler gelir, ayni günün akşamına "piliç siyi" adi verilen ağırlama yapılırdı. Cumartesi günü yakın ve uzak yerlerden gelen bütün misafirlerin davet edildiği "üyken aş" verilir, akşamına da kına gecesi düzenlenir, "çiraq" tellenirdi. Pazar günü gelin gelir, akşamına da kiyev (damat) kapanırdı. Kız toyu olursa, qudagıy (dünür) olarak erkek tarafına götürülürdü. Delikanlı toyunda akşamına kiyev trasi yaptırılırdı. Toylarda çınlaşma yapılır, kızlar delikanlıların eline kına koyarlardı.
Paşakadın mahallesi, Türk Kurtuluş Savaşı ve öncesinde çok sayıda şehit ve gazi vermiştir. Mahallede Çanakkale savaşlarında şehitler verilmiş, Yemen cephesinde savaşmış gaziler çıkmıştır. O yıllarda Mehmet Ulu ismindeki bir gazi 16 yıl boyunca aralıksız askerlik yapmıştır. Yine köy sâkinlerinden Yalçın Ayten de 1974'teki Kıbrıs Harekâtı'na katılmıştır.
Mahallede eskiden at yarışları için koşu atları beslenir, Kırım Tatar güreşleri yapılırmış. Bu millî âdetler ne yazık ki bugün az da olsa yerine getirilmemektedir. Köy halkının asil şivesi olan Kırım Tatar Çöl şivesi de hâlâ köylülerin çoğu tarafından konuşulur
Kurtuluş Savaşı dönemi
Paşakadın Köyü, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Yunan işgaline ve mezalimine uğramıştır. 1921 yılında Sakarya Meydan Muharebesi sonrasında Garp Cephesi Komutanlığı tarafından bölgede inceleme yapılmış ve inceleme sonuçları aynı yılın ekim ayında "Orta Anadolu'da Yunan Mezalimi" adıyla basılmıştır. Bu kitapta Paşa Kadın Köyü ile ilgili de bir bölüm vardır. Bu bölüm kitaptan aynı alıntıyla şu şekildedir.
Rumeli ve Kırım Türk muhacirlerinin teşkil ettiği bu köy Anadolu'nun en muntazam ve mamur köylerinden biri idi. Arazi ve meraları genişti, pulluk ile sürüyorlar, makinelerle topluyorlar. Harmanlarını makinelerle döküyorlar. Hayvanlarına dikkat ve ihtimamla bakıyorlardı.
Yunanlar bu köye mütemadiyen küçük kıtalar halinde gelmişler, her gelen kıta evlere girerek canlı, cansız ne bulduysa almış ve ahaliyi para için mütemadiyen dayakla, işkence ile tazyik etmiştir.
Kadınları daha evvel mahalleden kıraca virane ve dağa kaçırmış olmaları mahallesin iffetini muhafaza eylemiştir. Kadınların yerini söylemesi için Abdülkadir oğlu İdris Efendiyi çok dövmüşlerse de mumaileyh yerlerini haber vermemiştir. Ricatte geçen kıtaların küçük olması, yağma ve hırsızlıktan sonra hemen hareketleri mahallesi umumi bir yangından muhafaza etmiştir. Bunlarla beraber köy, bütün eşya (bakırlarına varıncaya kadar) mahsulat ve hayvanatının büyük bir kısmını gaib etmiştir. Son akşam yalnız sekiz harman yakmışlardır.
Hacı Osman oğlu Mehmet Efendiyi para için dipçik ve kasatura ile altı kişi dövmüş ve kesmeye yatırmışlarsa da köylülerin hücumu sayesinde kurtulmuştur. Hacı Murat oğlu Demir Ali Ağayı üç Yunan para için dövmüşler ve kesmek üzere yatırmışlarsa da 30 lira vererek canını kurtarmıştır. Düşman Sakarya'da iken bir kıtası silah aramak bahanesi ile ahaliyi ikişer ikişer camiye toplamış; muhtar Selamet oğlu Hacı Hasan Ağa'dan başlayarak ahaliye işkence yapmıştır. Nihayet ahaliden bin lira topladıktan ve camideki 20 adet halıyı aldıktan sonra camiye bomba atarak ahaliyi öldürmek istemişlerse de bomba caminin kapısında patlamış, ahali masun kalmış, yalnız bombayı atan caninin çenesi parçalanmıştır.
Coğrafya
Eskişehir iline 70 km, Sivrihisar ilçesine 20 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | 340 |
| 2000 | 302 |
| 1997 | 221 |
Şimdilerde ise nüfus 340 olduğu tahmin edilmektedir.