Pelecanus philippensis

Pelecanus philippensis, pelikangiller (Pelecanidae) familyasından çok büyük bir su kuşu türüdür. Üreme dönemini Pakistan'ın güneyinden Hindistan boyunca Endonezya'ya kadar olan bölgede Asya'nın güneyinde geçirir. Kapalı su havzalarında ve kıyılarda yaşar. Uzak mesafeden aynı bölgede yaşayan diğer pelikan türlerinden ayırt etmek zordur ancak yakın mesafede üst gagasında bulunan benekler, tüylerinin parlak olmaması ve gri renkli olması ayırt edici özellikleridir. Bazı bölgelerde insan yerleşimlerine yakın yerlerde büyük koloniler hâlinde yuvalanırlar.

Pelecanus philippensis
Korunma durumu
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Aves
Takım: Pelecaniformes
(Pelikanlar)
Familya: Pelecanidae
(Pelikangiller)
Cins: Pelecanus
Tür: P. philippensis
İkili adlandırma
Pelecanus philippensis
Gmelin, 1789

Fiziksel özellikleri

P. philippensis diğer pelikan türlerinden görece daha küçük boyutlu olsa da yine de iri bir kuştur. Boyu 125 ila 152 cm. arasında, ağırlığı da 4,1 ila 6 kg. arasında değişir. Tüyleri genel olarak beyaz renklidir ancak tepesi, ensesinin arka kısmı gri kuyruğu da kahverengimsidir. Ensesinin arkasındaki tüyler kıvrıktır ve tepesinde gri sorguç şeklindedir. Boğaz kesesi pembe ile morumsu renklerdedir ve hem kese hem de üst çene üzerinde büyük soluk renkli benekler bulunur. Gaganın ucundaki kıvrık kısım sarı ile turuncu renklidir. Üreme döneminde gaganın tabanındaki deri koyu renklidir ve gözün çevresindeki tüysüz deri ise pembedir. Uçarken tepeli pelikanlara benzerler ancak üçüncül ve içteki ikincil tüyler daha koyu renklidir ayrıca büyük örtücü tüylerde soluk renkli bir bant görülür. Kurukları ise daha yuvarlaktır.[1]

Yumurtadan yeni çıkmış yavrularda beyaz hav tüyleri bulunur. Daha sonra grimsi lekeli tüylere kavuşurlar. Gagadaki benekler ise bir yaşından sonra ortaya çıkar. Erişkin üreme dönemi tüylerine üç yıl yaştan sonra kavuşurlar.[2]

Dağılımı, yaşam alanı ve korunma durumu

P. philippensis'in yalnızca Hindistan, Sri Lanka ve Kamboçya'da ürediği bulunmuştur. Ana yaşam alanları düzlüklerde bulunan sığ tatlı su havzalarıdır. Göçmen değildir ancak yöresel olarak yer değiştirir ve üreme dönemi dışında daha geniş bir dağılıma sahiptir.

Koloniler hâlinde yuva yapan bu tür aynı zamanda diğer su kuşlarıyla da birlikte yaşar. Yuvalarını su havazalarının ve bazen de insan yerleşimlerinin yakınında alçak ağaçlara yaparlar. Çok sayıda büyük koloniler kayda geçirilmiş ancak zamanla bir kısmı yok olmuştur. 1906 Haziranında C. E. Rhenius Tirunelveli'de Kundakulan'da köylülerin yarı kutsal saydığı bir koloniyi ziyaret etmiştir[3] ; aynı koloni 1944'te ziyaret edildiğinde yalnızca 10 adet P. philippensis yuvası ve 200 adet Mycteria leucocephala türü leylek yuvası görülmüştür.[4]

Eugene William Oates 1877'de Burma'daki Sittang Nehri'nde "milyonlarca" pelikan olduğunu yazmış ve 1929'da E C Stuart Baker aynı bölgede binlerce pelikanın Leptoptilos dubius türü leylekle bir arada kolonilerde yaşadığını bildirmiştir.[5] Ancak bu koloni B E Smythies'in bildirdiğine göre 1930 ve 1940'larda kaybolmuştur.[6]

Cudappah'da başka bir koloni 1902 yılında bulunmuştur ve burada da P. philippensis, Mycteria leucocephala türü leyleklerle birlikte koloni hâlinde yaşamaktaydılar.[7] Bu koloni tekrar görülememiştir.[6] Kolleru Gölü kolonisi K K Neelakantan tarafından 1946'da bulumuştur. Bulunduğu sırada bu kolonide 3.000 kadar pelikan bulunmaktaydı.[6][8] Ancak bu koloni 1975 yılında kaybolmuştur.[9][10][11]

Yaşam alanı yok olması ve insanların verdiği rahatsızlık nedeniyle P. philippensis'in sayısı azalmış ve Güneydoğu Asya'daki popülasyonlarının çoğunun soyu tükenmiştir.[12] Türün epiteti 1900'lerin başında çok sayıda bulunduğu Filipinler'den gelmektedir[2] ancak burada sayıları gittikçe azalmış ve 1960'larda soyları yöresel olarak tükenmiştir.[13] Hindistan'ın güneyindeki popülasyonların sayısının arttığı tahmin edilmektedir.[14] Tahminlere göre koruma tedbirlerinin artırılması sonucu sayılarının artışa geçmesi nedeniyle korunma durumları IUCN tarafından 2007'de hassas türlerden neredeyse tehdit altındaki türlere çevrilmiştir.

Davranış ve ekoloji

Çok sessiz kuşlar olmalarına rağmen yuvalarında iken tıslama ve homurdanma sesleri çıkardıkları gibi gagaları çarpabilirler.[1] Kolonilerin ilk tanımlamalarında sessiz özellikleri belirtilmiş olsa da çoğu kolonilerin gürültülü olduğundan söz etmiştir.[6][15]

Diğer ğelikanların çoğu gibi su yüzünde yüzerken büyük boğaz kesesi ile balıkları yakalar. Ancak ak pelikanın aksine büyük gruplar hâlinde değil küçük gruplar hâlinde ya da yalnız olarak avlanır. Grup hâlinde iken bazen bir hat oluşturarak balıkları sığlıklara doğru gitmeye zorlarlar. Yuvalarına ya da beslenme alanlarına küçük gruplar hâlinde sürekli kanat çırparak düzen içinde uçarlar. Sıcak günlerde termalleri kullanarak süzülerek yükselirler.[16] Bazen geceleri de avlanabilirler.[17]

Kuşlar alçak ağaçlarda çalı çırpıdan yapılmış kalın platformlarda yuvalanırlar. Üreme dönemi Ekim ila mayıs ayları arasında değişir.[1] Erkeklerin kur yapması kafalarını yukarı aşağı salladıktan sonra sola sağa sallamaları ve kafalarını geriye uzatarak keselerini germelerinden oluşur.[18][19] Yuvalarını her zaman koloni hâlinde yaşayan diğer su kuşlarının yanına yaparlar. Dişi kuş üç ila dört tebeşir beyazı yumurta yumurtlar.[16] Kuluçka süresi 30 ila 33 gündür. Yavru kuşlar üç ila beş ay süresinde yuvada ya da yuva yakınında durur.[18][20] Esâret altında yavrular iki yaşından sonra üreyebilmektedir.[21] Diğer pelikanlar gibi boğaz keselerini sallayarak kendilerini serinletirler.[22]

Notlar
  1. Rasmussen, PC & JC Anderton (2005). Birds of South Asia: The Ripley Guide. Volume 2. Smithsonian Institution & Lynx Edicions. s. 49.
  2. McGregor, R C (1909). A manual of Philippine birds. Part 1. Bureau of Printing, Manila. ss. 208-210.
  3. Rhenius, CE (1907). "Pelicans breeding in India". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 17 (3). ss. 806-807.
  4. Webb-Peploe, CG (1945). "Notes on a few birds from the South of the Tinnevelly District". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 45 (3). ss. 425-426.
  5. Hume, AO (1890). The nests and eggs of Indian birds. Volume 3. R H Porter. s. 297.
  6. Gee,EP (1960). "The breeding of the Grey or Spottedbilled Pelican Pelecanus philippensis (Gmelin)". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 57 (2). ss. 245-251.
  7. Campbell,WH (1902). "Nesting of the Grey Pelican Pelecanus philippensis in the Cuddapah District, Madras Presidency". J. Bombay Nat. Hist. Soc., 2. s. 401.
  8. Neelakantan, KK (1949). "A South Indian pelicanry". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 48 (4). ss. 656-666.
  9. Guttikar, S. N. (1978). "Lost pelicanry". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 75: 482-484.
  10. Kannan V & R Manakadan (2005). "The status and distribution of Spot-billed Pelican Pelecanus philippensis in southern India" (PDF). Forktail. 21: 9-14. 15 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2014.
  11. Nagulu, V & Ramana Rao, JV (1983). "Survey of south Indian pelicanries". J. Bombay Nat. Hist. Soc. 80 (1): 141-143.
  12. Crivelli, A; Schreiber, R (1984). "Status of the Pelecanidae". Biological Conservation. 30 (2). s. 147. doi:10.1016/0006-3207(84)90063-6.
  13. Van Weerd, Merlijn & J van der Ploeg (2004). "Surveys of wetlands and waterbirds in Cagayan valley, Luzon, Philippines" (PDF). Forktail. Cilt 20. ss. 33-39. 14 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2014.
  14. Gokula, V (2011). "Status and distribution of population and potential and potential breeding and foraging sites of spot-billed pelican in Tamil Nadu, India". J. Sci. Trans. Environ. Technov. 5 (2). ss. 59-69.
  15. Whistler, Hugh (1949). Popular handbook of Indian birds. Edition 4. Gurney and Jackson. ss. 489-491.
  16. Ali, Salim (1996). The Book of Indian Birds. Edition 12. BNHS & Oxford University Press. s. 66.
  17. Gokula, V. (2011). "Nocturnal foraging by Spot-billed Pelican in Tamil Nadu, India" (PDF). Marine Ornithology. Cilt 39. ss. 267-268. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2014.
  18. Gokula, V (2011). "Breeding biology of the Spot-billed Pelican (Pelecanus philippensis) in Karaivetti Bird Sanctuary, Tamil Nadu, India". Chinese Birds. 2 (2). ss. 101-108. doi:10.5122/cbirds.2011.0013.
  19. Gokula V (2011). "An ethogram of Spot-billed Pelican (Pelecanus philippensis)". Chinese Birds. 2 (4). ss. 183-192. doi:10.5122/cbirds.2011.0030.
  20. Ali, S and Ripley, S D (1978). Handbook of the birds of India and Pakistan. 2 (2 bas.). Oxford University Press. ss. 29-30.
  21. Das, RK (1991). "Assam: the main breeding ground of Spotbilled Pelican". Newsletter for Birdwatchers. 31 (11&12). ss. 12-13.
  22. Bartholomew, GA; Robert C. Lasiewski and Eugene C. Crawford, Jr. (1968). "Patterns of Panting and Gular Flutter in Cormorants, Pelicans, Owls, and Doves". The Condor. 70 (1). ss. 31-34. doi:10.2307/1366506. JSTOR 1366506.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.