Sadık el-Mehdi
Sadık el-Mehdi (25 Aralık 1935 - 26 Kasım 2020) 1966'dan 1967'ye ve yine 1986'dan 1989'a kadar Sudan Başbakanı olan siyasi ve dini figürdü. Milli Ümmet Partisi'nin başkanı ve İslam'ın kurtarıcısı Mehdi olduğunu iddia eden Muhammed Ahmed'e (1844-1885) bağlılık sözü veren bir sufi tarikatındandı.
| Sadiq al-Mahdi | |
|---|---|
 | |
| 7. Sudan Başbakanı | |
| Görev süresi 6 May 1986 - 30 June 1989 | |
| Yerine geldiği | Al-Jazuli Daf'allah |
| Yerine gelen | Bakri Hassan Saleh (2017) |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 25 Aralık 1935 Al-Abasya, Britanya-Mısır Sudanı |
| Ölüm | 26 Kasım 2020 (84 yaşında) Abu Dhabi, Birleşik Arap Emirlikleri |
| Partisi | Milli Ümmet Partisi |
Sadiq al-Mehdi, 25 Aralık 1935'te Sudan'ın Omdurman ilçesine bağlı Al-Abasya'da doğdu.[1]
Ümme Partisi'nin kurucusu Seyyid Abd al-Rahman al-Mehdi'nin baba torunu ve Sudan'ı Anglo-Mısır yönetiminden geri almak için Mehdi'nin Sudanlı şeyhi ve Ensar'ın Sudan şeyhi Muhammed Ahmed'in torunuydu. Aynı zamanda Sudanlı-İngiliz aktör Alexander Siddig'in amcasıydı.
Sadiq al-Mehdi iki kez evlendi ve Milli Ümmet Partisi genel başkan yardımcısı olan 1965 doğumlu Maryam adında bir kızı da dahil olmak üzere on çocuğu oldu.
Sadiq al-Mehdi iki kez Sudan'ın başbakanıydı : ilki 1966-67'de ikincisi 1986'dan 30 Haziran 1989'da görevden alınmasına kadar.
Başbakan olarak ilk dönem (1966-1967)
1965 seçimlerinden sonra Milli Ümmet Partisi ile Milli Birlikçi Parti arasında bir koalisyon hükûmeti kuruldu. Partisinden Muhammed Ahmed Mahgub başbakan oldu. Ancak bu koalisyon, iki tarafın Dışişleri Bakanlığı'nın denetimi konusunda anlaşamamaları üzerine Ekim 1965'te çöktü. Temmuz 1966'da Başbakan Mahgoub, parlamentoda yapılan veto oylamasından sonra istifa etti.[2]
Mahgub'un istifası Ümmet partisini iki gruba ayırdı: Muhalefet grubu Mahgoub liderliğindeydi ve Sadık'ın amcası İmam Hadi el-Mehdi tarafından onaylanırken, Sadiq NUP ile çalışmaya istekli olan gruba liderlik etti. Sadiq'in taraftarları daha büyük olduğu için NUP desteğiyle Başbakan oldu. Güney illeri için bölgesel kalkınmayı ve daha fazla özerkliği destekledi. Bu vaatler, Sudanlı sivillerin ve ordu subaylarının birçoğu tarafından beğenilmedi. Mayıs 1967'de Sadiq, koalisyon ortaklarının desteğini kaybetti. Mahgoub, Ulusal Birlikçi Parti ve Halkın Demokratik Partisi koalisyon ile Başbakan olarak geri döndü. 1968 seçimlerinde Sadiq'in fraksiyonu, Mahgoub'un fraksiyonundan daha fazla sandalye kazandı. Ancak Sadiq kendi koltuğunu Mahgoub'un fraksiyonundan bir adaya kaybetti.
Jaafar Nimeiry, 25 Mayıs 1969'da bir darbe ile Sudan'da iktidara geldi. Mart 1970'te Aba Adası'na yapılan saldırıdan sonra [2] Sadiq, Nimeiry tarafından defalarca hapse atıldı ve 1974'te sürgüne gönderildi.[1] Sadiq, yurtdışında Ulusal Cephe olarak bilinen bir muhalefet örgütü kurdu. 1977'de Sadiq ve Nimeiry, 1000 siyasi tutukluyu serbest bırakan, Sadık'a af veren, partizan olmayan muhalefet adaylarının Parlamento'da bulunmasına izin veren ve daha fazla demokratik reformlar planlayan bir anlaşmayı müzakere etti. Sadiq daha sonra geri döndü ve Nimeiry'nin Sudan Sosyalist Birliği'ne muhalefet etmeye başladı.
1986 seçimlerinden sonra Sadık, (liderliğini yaptığı) Ümmet Partisinden oluşan bir koalisyon hükûmeti kurdu; Ulusal İslami Cephe (kayınbiraderi Hassan Al-Turabi liderliğindeki); Demokratik Birlikçi Parti ( Muhammed Osman el Mirghani el-Hatim liderliğindeki ); ve dört küçük Güney partisi vardı. Ancak, bu koalisyon başarısız oldu ve Sadiq'in İkinci Sudan İç Savaşı'nı sona erdirme ve devam eden ekonomik krizi düzeltme girişimleri de sonuçsuz kalmış oldu.[2] 30 Haziran 1989'da Tuğgeneral Ömer el Beşir liderliğindeki bir darbeyle hükûmeti devrildi. Sudan Başbakanı görevi daha sonra kaldırıldı.
1989 darbesi ve sonrası
Sadiq, devrildikten sonra Beşir'e karşı Ümmet Partisi'ne liderlik etmeye devam etti. Bir dönemi sürgünde geçirdi. Kasım 2000'de Sudan'a döndü. Eski bir hükûmet başkanı olarak Club of Madrid'e katıldı.[1]
2010 cumhurbaşkanlığı seçimleri'nde ve Beşir'i, ülkeyi daha da istikrarsızlaştıracağına ve insanlığa karşı suçlar-savaş suçları ile yargılanması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne teslim etme sözü verdi. 2014 yılında hükûmet, Sadiq'in isyancılarla işbirliği yaparak onu Mısır'a kaçmaya zorladığını iddia etti. Sonunda 26 Ocak 2017'de Hartum'a döndü.
Nisan 2019'da Bashir, aylarca süren kitlesel protestoların ardından bir darbeyle devrildi. Sadiq, partisinin protestolara verdiği desteği ve bunların gelecekteki sivil geçiş hükümetlerinin bir parçası olmayacaklarını söyledi. Ayrıca, Sudan'ın Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne katılması ve suçlamalarla yüzleşmek üzere Beşir'i teslim etmesi gerektiğine karar verdi. Mayıs 2019'da Sadiq siyasetten emekli olduğunu açıkladı.
Ölüm
26 Kasım 2020'de Birleşik Arap Emirlikleri'nin Abu Dabi kentinde yaklaşık bir ay hastanede tedavi gördükten sonra COVID-19 komplikasyonlarından öldü.
Ayrıca bakınız
- Kuzey ve Güney Sudan arasında Birinci Sudan İç Savaşı (1955-1972)
- İkinci Sudan İç Savaşı (1983-2005), Birinci Savaşın devamı
- Darfur Çatışması (2003'ten beri, 2020 itibarıyla devam ediyor)
Kaynakça
- "Sadig Al-Mahdi". Club De Madrid. 12 Eylül 2007. 8 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2008.
- Berry, LaVerle, (Ed.) (2015). "Historical Setting". Sudan: A Country Study (PDF). 5th. Washington, D.C.: Federal Research Division, Library of Congress. ss. 1-58. ISBN 978-0-8444-0750-0.
Dış bağlantılar
- Helen Chapin Metz, ed., "Ümmet Partisi", Sudan: Bir Ülke Araştırması . Washington: Kongre Kütüphanesi için GPO, 1991.